مسئولیت تربیتی در میدان؛ روایت یک همراهی موثر

‌در سال‌هایی که فاصله میان مسئولان و نسل نوجوان گاه به یک شکاف نسلی تشبیه می‌شود، حضور وزیر آموزش و پرورش در کنار دانش‌آموزان اعزامی به مسابقات ژیمنازیاد صربستان، نه تنها اقدامی قابل تحسین، بلکه حرکتی عملی در راستای بازتعریف نقش وزارتخانه‌ای است که بیش از هر نهاد دیگری با آینده این سرزمین سروکار دارد.

علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش، با همراهی کاروان ورزشی دانش‌آموزی ایران به صربستان نشان داد که نگاه صرفا مدیریتی به آموزش دیگر پاسخ‌گوی نیازهای امروز نظام تعلیم و تربیت نیست. او که سابقه‌ای طولانی در بدنه آموزش و پرورش دارد، به‌خوبی آگاه است که «حضور» در معنا و اثرگذاری تربیتی، خود یک سیاست فرهنگی است. حضور او نه تنها یک دلگرمی برای دانش‌آموزان بود، بلکه حامل این پیام روشن بود که آموزش تنها محدود به کلاس درس نیست و تربیت، میدانی بسیار فراتر دارد.

این اقدام از چند منظر قابل تحلیل است؛ نخست از حیث روحیه‌بخشی به نوجوانانی که اولین تجربه‌های بین‌المللی خود را پشت سر می‌گذارند. در دورانی که انگیزه‌سازی برای نسل جوان یکی از چالش‌های بزرگ نظام آموزشی است، چنین همراهی‌هایی می‌تواند تصویری نزدیک‌تر و الهام‌بخش‌تر از مقام وزارت به ذهن نوجوانان متبادر کند. دوم، از منظر نمادین بودن این حضور؛ این سفر یک پیام مهم نیز برای مسئولان دارد: فاصله گرفتن از رویه‌های صرفا اداری و رفتن به دل میدان، بخشی از مسئولیت‌های تربیتی هر مقام آموزشی است.

باید توجه داشت که چنین رویکردی در تربیت نسل آینده، نیازمند الگوسازی و بازنمایی مداوم است. وقتی یک وزیر، سفر رسمی خود را به صربستان به جای جلسات دیپلماتیک و اداری، صرف دیدار و گفت‌وگو با دانش‌آموزان، همراهی با تیم‌های ورزشی‌ و حضور در محل اقامت و تمرین آنان می‌کند، این تصویر در حافظه نوجوانان باقی می‌ماند و نقش تربیتی خود را ایفا می‌کند. «نوجوان امروز، بیش از توصیه، به الگو نیاز دارد؛ الگویی که نه در سخنرانی بلکه در عمل، در میدانی بودن‌ و در توجه واقعی به نیازهای آنان متجلی شود.»

افزون بر این، باید به پیوندی که میان ورزش، آموزش و تربیت شکل گرفته است نیز توجه کرد. حضور وزیر آموزش و پرورش در کنار ورزشکاران نوجوان، بار دیگر ضرورت بازاندیشی در سیاست‌های فرهنگی-تربیتی را یادآور می‌شود. امروز دیگر نمی‌توان مرز روشنی میان کلاس درس، میدان ورزش، عرصه فرهنگ و حتی عرصه‌های اجتماعی قائل شد. نوجوانی که در یک میدان بین‌المللی می‌درخشد، محصول یک نظام تربیتی است؛ اگر حمایت شود، انگیزه بگیرد و احساس کند دیده می‌شود، مسیر تعالی‌اش هموارتر خواهد شد.

جامعه فرهنگیان و خبرنگاران آموزش و پرورش بیاد داریم که پیش‌تر کاظمی در قامت معاونت پرورشی نیز بارها در میدان‌های فرهنگی و ورزشی حاضر شده بود، وی این‌بار نیز نشان داد که آموزش و پرورش زمانی معنا می‌یابد که دانش‌آموز در مرکز توجه قرار گیرد؛ نه فقط در قالب آمار و ارقام، بلکه به عنوان یک انسان با رویاها، استعدادها و نیاز به دیده‌شدن.

«آن‌چه این رویداد را قابل‌تقدیر می‌سازد، نه صرفا حضور فیزیکی وزیر، بلکه معنای ضمنی آن است: آن‌که مسئولیت آموزش نسل آینده را بر دوش دارد، باید گاه خود نیز با لباس ورزش و هم‌نفس با دانش‌آموز، در کنار آنان بایستد و به‌جای واگذار کردن انگیزه‌سازی به دیگران، شخصا این نقش را ایفا کند.»

امروز آموزش و پرورش بیش از هر زمان دیگری به مسئولانی نیاز دارد که به جای پناه بردن به ساختارهای بوروکراتیک، خود را بخشی از میدان تربیت بدانند. همراهی با کاروان دانش‌آموزی در یک رویداد بین‌المللی ورزشی، شاید گام کوچکی باشد، اما در مسیر بلند تحول تربیتی، این گام‌ها هستند که جریان‌ساز می‌شوند. امید است این رویه الگویی شایسته برای مدیران و معاونان وزارتی و استانی باشد تا از نزدیک و در کنار دانش‌آموزان و فرهنگیان فضای فرهنگی، آموزشی و صنفی آن‌ها را مورد توجه قرار دهند و بدنبال راه‌کارهای میدانی و موثر باشند.

*دبیر گروه آموزش و پرورش