سوادآموزی در سیستان و بلوچستان؛ سخت اما ممکن

سوادآموزی یکی از مهم‌ترین مسائل آموزش و پرورش در جامعه ایران بوده و است که ضرورت و اهمیت آن در استانی مانند سیستان و بلوچستان دو چندان است. پیشینه تاریخی آموزش در ایران حکایت از این دارد که به دلیل نبود عزم و اقدامی مشخص برای ترویج آموزش عمومی در کشور، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی فرمان تشکیل نهضت سوادآموزی با هدف باسواد کردن بی‌سوادان صادر شد؛ فرمانی تاریخی و اثرگذار در توسعه اجتماعی و فرهنگی ملت ایران که به تعبیر مقام معظم رهبری به یک جریان خاص فرهنگی در کشور تبدیل شد و بسیاری از افراد جامعه از مرد و زن گرفته تا پیر و جوان حتی در نقاط مرزی و دوردست زیر چتر سوادآموزی خواندن و نوشتن آموختند.

اکنون میزان باسوادی در ایران به طور چشمگیری افزایش یافته است، به نحوی که بر اساس شاخص‌های سازمان علمی ـ فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، ایران از ردیف کشور‌های بی سواد جهان خارج شده و در گروه کشور‌های باسواد قرار دارد.

در استان پهناور سیستان و بلوچستان نیز با عزم و تلاش دست‌اندرکاران حوزه سوادآموزی هم اکنون نرخ باسوادی در این استان از ٢٩ درصد قبل از انقلاب به ٨۴.٧۵ درصد رسیده است.

وسعت زیاد، پراکندگی و تراکمِ کمِ جمعیت از مهمترین مشکلات موجود در مسیر سوادآموزی در سیستان و بلوچستان است که وجود فاقدین شناسنامه، بازماندگان از تحصیل و گاهی دو هویتی بودن افراد، روی آوردن به مشاغل کاذب و ممانعت از تحصیل بانوان به دلیل برخی تعصبات در این استان نیز بر این مشکلات می‌افزاید.

اما با وجود همه این موانع، کسب رتبه اول در ارزیابی عملکرد شاخص های عمومی و اختصاصی جشنواره شهید رجایی توسط معاونت سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان و رشد ١١.٨٢ درصدی در این زمینه از تحرک و پویایی نهضت سوادآموزی در استان خبر می‌دهد.

از طرفی تحقق صددرصدی جذب سوادآموزان سیستان و بلوچستانی در دوره انتقال نیز نویدبخش جاری شدن نعمت سواد در زندگی مردم این سامان است.

سوادآموزی یک تکلیف دینی و شرعی است

آغاز هفته سواد آموزی با شعار «سوادآموزی بر مدار تحول» و نامگذاری نخستین روز آن با عنوان «سوادآموزی و رسانه» بهانه‌ای شد تا خبرگزاری پانا میزبان معاون سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان باشد.

حبیب تراقویی در گفت و گو با پانا ضمن تبریک هفته سوادآموزی اظهار کرد: «براساس پیام تاریخی امام خمینی در هفتم دی ماه سال ١٣۵٨، سوادآموزی یک تکلیف دینی و شرعی است و عامه جامعه باید با پدیده شوم جهل و بی‌سوادی مبارزه کنند. همچنین بنا بر فرمایش مقام معظم رهبری، سوادآموزی یک جریان خاص فرهنگی است.»

معاون سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان با بیان اینکه در دنیای امروز مفهوم سواد دچار تحول شده است، افزود: «امروز به کسی با سواد می گویند که بتواند علم را با عمل همراه کند و سوادی مورد توجه است که بتواند تغییری در رفتار و سرنوشت شخص ایجاد کند؛ بنابراین در این عرصه باید به دنبال تحول آفرینی بود.»

تراقویی با بیان اینکه هم اینک نرخ باسوادی در سیستان و بلوچستان به ٨۴.٧۵ درصد رسیده است، ادامه داد: «تلاش کرده ایم با نظم بخشی و اجرای فعالیت های کمی و کیفی، برنامه جامعی را برای رشد و توسعه سواد در استان اجرا کنیم.»

جذب ١٠٠ درصدی سوادآموزان استان در دوره انتقال

معاون سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان تصریح کرد: «از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا کنون ١٠٠ درصد حجم ابلاغی در دوره انتقال، ۴۵ درصد حجم ابلاغی در دوره تحکیم و ۳۵ درصد حجم اختصاص یافته به استان در دوره سوادآموزی جذب شده‌اند.»

تراقویی ادامه داد: «در دوره سوادآموزی ١۶ هزار و ۵٠ نفر حجم در اختیار استان قرار گرفت که هم‌اکنون بیش از ۶ هزار نفر جذب شده‌اند و تا پایان فرصت یک ماهه ای که برای کلاس گذاری باقیمانده است امیدواریم با همت و تلاش همه همکاران ما در سراسر استان بتوانیم به طور کامل حجم ابلاغی را تحت پوشش قرار دهیم.»

وی افزود: «در دوره تحکیم نیز حجم ابلاغی به استان ٨ هزار و ٨١٠ نفر بود. تاکنون ۴ هزار و ٨٠٠ سوادآموز تحت پوشش قرار گرفته‌اند و مابقی را در فرصت پیش رو به سرانجام خواهیم رساند.»

تراقویی خاطرنشان کرد: «در دوره انتقال نیز با همت، تلاش و همکاری درون و برون سازمانی و با استفاده از ظرفیت شورای پشتیبانی سوادآموزی استان و شورای بهبود کیفیت سوادآموزی توانستیم ١٠٠ درصد حجم ابلاغی یعنی ۶هزار و ۶۵٠ سوادآموز را تحت پوشش قرار دهیم.»

وی اظهار کرد: «در سال جاری با ایجاد تفاهم نامه همکاری با ٣٢ مدیر آموزش و پرورش در استان توانستیم برنامه سوادآموزی را با جزئیات مطرح و برای عملیاتی کردن آن برنامه ریزی کنیم.»

کسب رتبه یک سوادآموزی استان در جشنواره شهید رجایی

معاون سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان ادامه داد: «در ارزیابی عملکرد شاخص های عمومی و اختصاصی جشنواره شهید رجایی در سال ١٣٩٩ که توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی در بستر سامانه تسما انجام شد، سوادآموزی استان با کسب ۵۶ امتیاز و تحقق صددرصدی شاخص‌ها با رشد ١١.٨٢ درصد موفق به کسب رتبه یک شد.»

کسب ٢ رتبه برتر کشوری در مسابقات فرهنگی توسط سوادآموزان استان

معاون سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان در ادامه به تشریح فعالیت‌های مکمل سوادآموزی پرداخت و گفت: «فعالیت های سوادآموزی به سه دروه سوادآموزی، انتقال و تحکیم خلاصه نمی‌شود، بلکه در کنار آن فعالیت های مکمل و فرهنگی از جمله کتابخوانی، مسابقات فرهنگی و .... نیز پرداخته می شود.»

تراقویی با بیان اینکه هدف از اجرای فعالیت‌های مکمل تثبیت مهارت‌های خواندن، نوشتن و توسعه فرهنگ عمومی است، خاطرنشان کرد: «در مسابقات کتابخوانی و پرسش مهر سال ۹۹ دو نفر از سوادآموزان استان حائز رتبه برتر شدند.»

وی همچنین به برگزاری دوره «خواندن با خانواده» که ویژه سوادآموزان دوره های سواد و انتقال برگزار می‌شود، اشاره کرد و گفت: «برای این دوره نیز حجم ١٠ هزار و ۵٠٠ نفر برای استان در نظر گرفته شد که ٧ هزار و ٨٠٠ نفر تحت پوشش قرار گرفتند.»

تراقویی طرح «نماز، کلید بهشت» را یکی دیگر از فعالیت‌های مکمل سوادآموزی عنوان کرد و گفت: «حجم ابلاغی به استان ٩ هزار و ۵٠٠ نفر بود که از این میزان ٣ هزار و ٨٠٠ نفر تحت پوشش هستند.»

وی به انعقاد تفاهم نامه با اداره کل زندان‌های استان اشاره کرد و گفت: «تاکنون ٢١٠ نفر در دوره سوادآموزی از بین بی سوادان شناسائی شده در زندان جذب شده اند.»

تراقویی خاطرنشان کرد: «طرح زنان روستایی نیز برای ارتقای دانش این قشر با هماهنگی دفتر امور بانوان استانداری با حجم ابلاغی ١٠٠ نفر در ۶ شهرستان سیستان و بلوچستان در حال برگزاری است که حدود ٣٠٠ نفر تا امروز تحت پوشش این طرح قرار گرفته‌اند.»

پیوند سواد و زندگی با فعالیت ٨ مرکز یادگیری محلی در سیستان و بلوچستان

معاون سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان اظهار کرد: «یکی از مهمترین تحولات اخیر نهضت سوادآموزی موضوع مهم مراکز یادگیری محلی است که ضمن آموزش سواد، فعالیت‌های خاصی از جمله مبحث مهم پیوند سواد و زندگی را دنبال می‌کند و آموزش های مهارتی و توانمندسازی افراد را نیز بر عهده دارد.»

تراقویی افزود: «هم‌اکنون ٨ مرکز یادگیری فعال در شهرستان‌های زاهدان، نیمروز، میرجاوه، سراوان، ایرانشهر و چابهار در حال خدمت رسانی و فعالیت هستند.»

وی به اهمیت اجرای طرح مدرسه محوری اشاره کرد و گفت: «در مدرسه محوری یکی از مهمترین اهداف ما باسواد کردن اولیای بی‌سواد است که به گسترش سواد، توسعه عدالت آموزشی و تقویت امر مقدس تعلیم و تربیت در خانواده ها کمک می‌کند به همین دلیل تلاش شده تا از این ظرفیت به نحو مطلوبی در تحت پوشش قرار دادن جامعه بی‌سواد بهره گرفته شود.»

بهره‌مندی از فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی در امر سوادآموزی

معاون سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان تصریح کرد: «تمامی فعالیت‌ها و برنامه های سواد آموزی در بستر سامانه تحت وب انجام می شود که این امر کمک قابل توجهی در پیشبرد اهداف متصور در برنامه سوادآموزی دارد.»

تراقویی افزود: «سامانه سوادآموزی در راستای دولت الکترونیک و با هدف کاهش مراجعات حضوری راه اندازی شده است و یکی از مهمترین ویژگی های این سامانه برخط بودن و استفاده سریع و آسان از آن است.»

وی درباره نحوه آموزش سوادآموزان در دوران شیوع ویروس کرونا نیز گفت: «با توجه به شرایط مساعد استان در بحث بیماری کرونا و وضعیت ابلاغی از سوی ستاد ملی کرونا، هم اکنون آموزش های سوادآموزی بصورت حضوری دنبال می شود و در کنار آموزش های حضوری و فرد به فرد استفاده از آموزش های تلویزیونی نیز در دستور کار قرار گرفته است؛ ضمن اینکه در صورت نیاز و در شرایط بحرانی آموزش‌های نیمه حضوری و غیرحضوری نیز به تناسب دوره ها استفاده خواهد شد.»

سختی‌های سوادآموزی در سیستان و بلوچستان

معاون سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان در خصوص دشواری سوادآموزی در این استان تصریح کرد: «آموزش بزرگسالان در همه دنیا فراز و نشیب های خود را داشته و دارد. با توجه به عدم اولویت آموزش برای این گروه، قطعا پایبندی آنها به حضور در کلاس های سوادآموزی و قرار گرفتن در زمان خاص از یک سو و از طرفی دیرآموزی و مشغله فکری و ذهنی افراد از عمده‌ترین دلایلی است که کار آموزش دهندگان ما را با سختی و چالش روبه رو می‌کند.»

تراقویی افزود: «قطعا با صبوری و عشق به کار می توان بر سختی ها فائق آمد تا همه افراد جامعه طعم شیرین باسوادی و فضیلت علم و دانش را که مورد توصیه پیامبر است بچشند.»

وی با بیان اینکه سوادآموزی در سیستان و بلوچستان مشکلات خاص خود را دارد، ادامه داد: «عمده ترین مشکلات و تنگناها بر سر راه باسوادی در این استان فقر اقتصادی، مشاغل کاذب و عدم نیاز به سواد است که در این زمینه به همراهی و همکاری علما و روحانیون تشیع و تسنن برای ترغیب افراد لازم التعلیم به آموختن سواد نیاز داریم.»

تراقویی بر ضرورت فرهنگ سازی در این زمینه تاکید و خاطرنشان کرد: باید به سمت تقاضامحوری حرکت کنیم تا سوادآموزی مورد تقاضای خانواده ها و افراد جامعه باشد.»

وی خاطرنشان کرد: «امروز یکی از رسالت‌های مهم و حیاتی دستگاه تعلیم و تربیت پاسخ به دغدغه مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب، یعنی تربیت نسلی در تراز انقلاب اسلامی است و ما هم موظف هستیم با الهام گرفتن از این بیانیه برای آموزش هر چه بهتر شهروندان تلاش کنیم.»

شورای پشتیبانی سوادآموزی اصلی‌ترین مرجع مبارزه با بی‌سوادی است

معاون سوادآموزی آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان به اهمیت شورای پشتیبانی سوادآموزی استان به ریاست استاندار در کسب موفقیت‌های مختلف حوزه سوادآموزی استان اشاره کرد و گفت: «شورای پشتیبانی سوادآموزی یکی از پشتیبانی کننده های قانونی سواد در استان، شهرستان‌ها و مناطق و اصلی ترین مرجع برنامه ریزی، راهبری، پشتیبانی و نظارت بر نحوه اجرای برنامه ریشه کنی بی‌سوادی است.»

تراقویی در پایان با بیان اینکه خوشبختانه در استان هم‌افزایی و تعامل خوبی بین اعضای شورای پشتیبانی سوادآموزی استان وجود دارد، از حمایت و همراهی استاندار سیستان و بلوچستان به عنوان رئیس شورای پشتیبانی سواد استان و مدیرکل آموزش و پرورش استان و همکاران ساعی و پر تلاش سوادآموزی در استان، شهرستان ها و مناطق بویژه آموزش دهندگان که کار توسعه سواد استان را دنبال می کنند تشکر و قدردانی کرد.