در گفت‌وگو با پانا
چرایی آموزش حقوق شهروندی به دانش‌آموزان به روایت یک پژوهشگر
تهران (پانا) - یک پژوهشگر علم حقوق با تاکید بر اهمیت آموزش حقوق شهروندی به دانش‌آموزان گفت دانش‌آموزان و دانشجویان در مدارس و دانشگاه‌ها علاوه بر دروس آموزشی لازم است که از حقوق اجتماعی، حقوق مدنی و حقوق سیاسی مربوط به خود و دیگران نیز آگاهی داشته باشند زیرا این آشنایی موجب رشد فردی و اجتماعی آنها می‌شود و در نهایت به رشد جامعه منجر می‌شود.
امیرحسین صفدری، حقوقدان در گفت‌وگو با پانا با بیان اینکه آموزش و تعلیم و تربیت از ارکان اصلی رشد شخصیت و تحکیم هویت نظام ملی و انسانی در هر جامعه‌ای محسوب می‌شود، اظهار کرد: «اگر این آموزش به‌صورت علمی و صحیح به افراد جامعه تعلیم داده شود، شاهد رشد آن جامعه در ابعاد مختلف خواهیم بود. برای اینکه جامعه‌ای سالم داشته باشیم نیاز است که ابتدا شهروندان آن جامعه با حق و حقوق اجتماعی، سیاسی، مدنی و... خود آشنا شوند که این آشنایی می‌تواند از طریق آموزش حقوق شهروندی به شهروندان باشد.»
این حقوقدان افزود: «حقوق شهروندی نظامی خاص است که ممکن است در هر کشوری با کشور دیگر و هر جامعه‌ای با جامعه دیگر متفاوت باشد، برای تعیین حقوق شهروندی عوامل متعددی همچون دین، مذهب، اعتقادات، آداب و رسوم، وضعیت جغرافیایی، وضعیت فرهنگی و وضعیت اجتماعی می‌تواند موثر باشد. در تعریف شهروند به زبان ساده باید بگویم که شهروند به همه افرادی گفته می‌شود که تابعیت ایران را داشته باشد که این افراد چه شهری باشند، چه روستایی و چه عشایر، در داخل کشور زندگی کنند یا در خارج از کشور زندگی کنند، شهروند ایران محسوب می‌شوند.»
وی ادامه داد: «حق شهروندی از مهمترین عرصه‌های سیاسی و اجتماعی است که در طول تاریخ به اشکال گوناگون رواج داشته است و براساس موقعیت شهروندی، افراد دارای حقوق برابر هستند که این حقوق با مجموعه‌ای از تعهدات در قبال دولت و جامعه متوازن می‌شود. به زبان ساده حقوق شهروندی یعنی مجموعه‌ای از حق و حقوق که هر انسان به عنوان یک شهروند در جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند باید دارا باشد و آن حق و حقوق از سوی حاکمیت و مردم باید رعایت شود، که این مسله برای ایجاد یک جامعه سالم و قانونمند کاملا ضروری است.»
صفدری با بیان اینکه حقوق شهروندی شامل حقوق مدنی، حقوق سیاسی، حقوق اقتصادی و حقوق اجتماعی است، گفت: «این چهار اصل از ارکان اصلی حقوق بشر هم محسوب می‌شود. در منشور حقوق شهروندی کشور هم نکات مهمی درخصوص حق و حقوق هر شهروندی بیان شده است که برخی از مهمترین آن حق‌ها عبارست است از حق حیات (سلامت و کیفیت زندگی)، حق کرامت و برابری انسانی، حق آزادی و امنیت شهروندی. حق مشارکت در تعیین سرنوشت، حق اداره شایسته و حسن تدبیر، حق آزادی اندیشه و بیان، حق دسترسی به اطلاعات، حق دسترسی به فضای مجازی، حق حریم خصوصی، حق تشکل، تجمع و راهپیمایی، حق تابعیت، اقامت و آزادی رفت وآمد، حق تشکیل و برخورداری از خانواده، حق برخورداری از دادخواهی عادلانه، اقتصاد شفاف و رقابتی، حق مسکن، حق مالکیت، حق اشتغال و کار شایسته، حق دسترسی و مشارکت فرهنگی، حق آموزش و پژوهش. حق محیط‌زیست سالم و توسعه پایدار و در نهایت حق صلح، امنیت و اقتدار ملی است.»
این پژوهشگر علم حقوق با تاکید بر اینکه در قانون اساسی ایران مهمترین مصادیق حقوق شهروندی در چندین اصل تحت عنوان حقوق ملت بیان شده است، خاطرنشان کرد: «می‌توان به اصل نوزدهم اشاره کرد که در این اصل بیان شده مردم ایران از هر قوم و قبیله که باشند از حقوق مساوی برخوردارند و رنگ، نژاد و زبان سبب امتیاز نخواهد بود. یا در اصل بیستم هم گفته شده همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند. همچنین در اصل بیست و سوم هم بیان شده است که تفتیش عقاید ممنوع است و هیچکس را نمی توان به صرف داشتن عقیدهای مورد تعرض و مؤاخذه قرار داد.»
وی درباره ضرورت آموزش حقوق شهروندی تصریح کرد: «یکی از مهمترین مسائل مربوط به حقوق شهروندی چگونگی آموزش دادن صحیح و علمی مسائل مربوط به حقوق شهروندی به افراد جامعه است که به‌نظر می‌رسد بهترین زمان و مکان برای آموزش و آشنایی افراد با حقوق شهروندی دوران نوجوانی و جوانی است که افراد در آن زمان در اوج شکل‌گیری شخصیت اجتماعی و خانوادگی خود هستند و بنابراین بهترین محل آموزش حقوق شهروندی در این زمان به‌صورت علمی مدرسه و دانشگاه است.»
صفدری ادامه داد: «آگاه کردن و آموزش حقوق شهروندی به افراد در مدارس و دانشگاه‌ها کار آسانی است و زمینه و بستر مناسبی را برای ایجاد یک شهروند خوب بودن، برقراری نظم و امنیت در جامعه، افزایش میزان مشارکت مدنی و سیاسی، رعایت حقوق سایر شهروندان، کاهش آسیب‌های اجتماعی و کاهش بزهکاری در جامعه را میسر می‌کند و در این صورت سطح فرهنگ و درک اجتماعی افراد نسبت به موضوعات مختلف اجتماعی هم بالا می‌رود و شاهد جامعه‌ای منظم خواهیم بود.»
این پژوهشگر علم حقوق تاکید کرد: «امروزه هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند ادعای سلامت کند تا وقتی که خانواده‌های آن جامعه سالم نباشد و زمانی یک خانواده سالم داریم که افراد خانواده از حق و حقوق خود کاملا آگاه باشند و این حقوق هم از طرف دیگران رعایت و محترم شمرده شود و شخصی به آنها تعرضی نکند. از این رو یکی از مهمترین دلایلی که آموزش حقوق شهروندی در مدارس ضروری است، این است که همه ما معتقدیم مدرسه خانه دوم ماست، لذا بر همین اساس لزوم آموزش صحیح حقوق شهروندی در مدارس کاملا امری طبیعی است زیرا اگر فرزندان خود را از همان سنین پایین که در مدرسه تحت تعلیم و تربیت هستند از حق و حقوق اجتماعی‌شان آگاه کنیم وقتی وارد جامعه می‌شود با آگاهی کامل از حق و حقوق خود و دیگران وارد جامعه شده که این مساله باعث می‌شود علاوه بر اینکه از حقوق خود آگاه است حقوق دیگران را هم محترم بشمارد و به حقوق دیگران کوچکترین تعرضی نکند، این‌طور است که به ساخت یک جامعه سالم کمک می‌کنیم.»
صفدری تصریح کرد: «دانش‌آموزان و دانشجویان در مدارس و دانشگاه‌ها علاوه بر دروس آموزشی که یاد می‌گیرند لازم است تا یکسری از حقوق اجتماعی، حقوق مدنی و حقوق سیاسی مربوط به خود و دیگران را هم بدانند و با آن حقوق آشنا شوند، چرا که این آشنایی موجب رشد فردی و اجتماعی آنها می‌شود و در نهایت به رشد جامعه منجر می‌شود. هر دانشجو و دانش‌آموز باید با حق آزادی بیان، حق اظهارنظر، حق امنیت فردی، حق آزادی مهاجرت، حق آزادی اجتماعات، احترام به عقاید دیگران و برابری انسان‌ها آشنا شود و آنها را محترم بداند.»
وی خاطرنشان کرد: «آنگونه که باید در کشور ما برای حقوق شهروندی افراد جامعه وقت زیادی گذاشته نشده است. بر همین اساس بهتر است مسئولان برای فرهنگ‌سازی و رعایت حقوق شهروندی از طریق رسانه و مراکز علمی پژوهشی اقدامات جدی انجام دهند و مردم را از حقوق خود آگاه کنند. معتقدم حقوق شهروندی زمانی در جامعه به‌درستی و دقیق اجرا می‌شود که همه افراد آن جامعه از کلیه حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، آسایش و رفاه عمومی و امنیت اجتماعی به‌طور یکسان برخوردار باشند.»
ارسال دیدگاه