نوشتن: مواجهه ی فعال با تجربه ی زیسته است

لطفا خودتون را معرفی بفرمایید:

طهماسب کاوسی هستم ، در اسفند ماه ۱۳۴۵ در شهرستان میانه به دنیا آمدم. بعد از تحصیلات متوسطه در سال ۱۳۶۴ و مدت دو سال تحصیل در مرکز تربیت معلم مراغه، در سال ۱۳۶۶ به استخدام آموزش و پرورش در آمدم. از آنجایی که همواره خود را نیازمند یادگیری می دانم تحصیلاتم را در حوزه علوم تربیتی ادامه دادم و در نهایت به اخذ دکترای رشته‌ی برنامه‌ریزی درسی از دانشگاه خوارزمی تهران نائل آمدم. به فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی علاقه زیادی دارم و در کنار کار معلمی در مدارس آموزش و پرورش، به تدریس در دوره‌های ضمن خدمت معلمان و تدریس و پژوهش در دانشگاه پرداخته ام و همواره تلاش کرده ام تجربیات خود را با فعالیت‌های علمی پژوهشی تلفیق نمایم. تاکنون چند مقاله در حوزه تعلیم و تربیت در مجلات معتبر دانشگاهی و علمی و پژوهشی به چاپ رسانده و تعدادی مقاله هم در همایش ها و کنفرانس ها ارائه نموده ام. «معلم نمونه‌ی کشوری» و «پژوهشگر برتر» «دبیر راهنمای برگزیده پژوهش های دانش آموزی کشوری» از عناوین کسب شده‌ هستند.

از اولین جلسه ای که به سر کلاس رفتید برایمان بگویید.

اولین جلسه را در روستای گونلو با تعداد کمی دانش آموز (حدود ده نفر یا بیشتر) پایه دوم دبستان شروع کردم. الان هم برای من باورش سخت است چگونه کل آن جلسه به سکوت گذشت. من که آنچنان مشتاق معلمی بودم و برای کلاس برنامه داشتم، چگونه شد که در اولین دیدار، نگاه های کنجکاو دانش آموزان معصوم مرا مانند کسی که جادو شده باشد از هر فعالیتی در جهت تدریس باز داشت. شاید دلیل اصلی آن، نگرانی و دلواپسی‌ام در قبال نقش‌ها و پیچیدگی‌های کار معلمی بوده است.

-اگر به عقب برگردید همین شغل را انتخاب می کردید؟

این سوال را نمی توان به طور دقیق جواب داد. اما به یاد دارم که روز اول معلمی‌ام در راه مدرسه چطور گذشت. یادم هست با نمایان شدن مزارع روستای محل خدمتم که نوید نزدیک شدن به مقصد را می‌داد چطور من را مشتاق‌تر از قبل برای رسیدن به مدرسه می‌کرد . خود را در آستانه‌ی ورود به کاری خطیر و باارزشی می‌دیدم. اما این حس شوق‌انگیز، با یادآوری نقش‌ها و پیچیدگی‌های کار معلمی، باعث نمی‌شد از نگرانی و دلواپسی‌ام در قبال کار دشوار معلمی کم شود. معلمانم را به‌یاد می‌آوردم. چرا که یاد آنان، شوق معلمی را در من بیشتر می‌کرد. اکنون فکر می کنم این بهترین انتخاب من در مسیر زندگی حرفه ای است.

-ایام تعطیلات اضطراری را چگونه گذراندید؟

در این ایام بعد از مدتی بلاتکلیفی به اتفاق همه همکاران و دانش آموزان تلاش کردیم از راه دور و از طریق شبکه های اجتماعی مجازی تا حدی خلا دوری از محیط مدرسه را پر کنیم و متناسب با موقعیت پیش آمده به ناچار آموزش مجازی را جایگزین آموزش در مدرسه کنیم. همچنین در این ایام کتابی را ـ که حاصل تجارب زیسته بنده و معلمان پژوهنده در دوره های ضمن خدمت است ـ با عنوان «معلمْ نویسنده» که مدتی قبل شروع به نوشتن آن کرده بودم به پایان رساندم و در انتشارات آوای نور چاپ شد و کتاب دیگری با عنوان «طلوع نقش‌ها در معلمی» را آماده کردم و برای چاپ به انتشارات سپردم. در این کتاب از نقش‌آفرینی‌های معلمانم روایت کرده ام که چطور عملکرد آنها در دوران تحصیلم در من انگیزه معلمی ایجاد کرده و راهنمای عملی من شدند.

-از چه روش هایی برای تدریس در این ایام استفاده می کنید؟

بنا به ماهیت درسی که عهدار آن هستم، در مدرسه بیشتر به بحث و بررسی و اشتراک گذاری مطالب دانش آموزان می پرداختیم. خوشبختانه محیط مجازی این قابلیت را داشت و ما توانستیم همین شیوه را به صورت نوشتاری و صوتی پیاده کنیم، به نحوی که ازهمدیگر و از آن مهمتر باهمدیگر یاد بگیریم.

-تعامل دانش آموزان با شما در ایام قبل و بعد از شیوع ویروس کرونا چگونه بوده است؟

بدون حضور در مدرسه از تعاملات اجتماعی ـ انسانی دور می شویم، اما با این همه، ما تلاش می کنیم از طریق ابزارهای جدید با دانش آموزان ارتباط و تعامل داشته باشیم و دانش آموزان موقعیت پیش آمده را به خوبی درک می کنند و با تلاش خود، ما را همراهی می کنند.

-والدین هم نقشی در آموزش در این روزها داشتند؟

بلی، آنها با در اختیار گذاشتن همه امکاناتی که در اختیار دارند در این مهم مشارکت دارند و بر روند تعاملات بین معلم و دانش آموز نظارت دارند و پیگیر برنامه های کلاس های مجازی هستند.

-مزایا و معایب آموزش های مجازی از نظر شما چیست؟

به نظر من مزیت مهم آموزش های مجازی دسترسی سریع و وسیع به منابع آموزشی و غلبه بر محدودیت های زمانی و مکانی است. اما معایبی هم دارد از جمله: دورشدن دانش آموز از تعامالت اجتماعی ــ انسانی، احتمال کاهش عمق آموزش، انتقال احساسات بی واسطه کاهش پیدا می کند، در دسترسی به فناوری و اینترنت با مشکلاتی روبرو می شویم، بویژه اینکه با قطعی اینترنت و سرعت کم آن این مشکل بیشتر به چشم می خورد.

-فکر می کنید در آموزش در این ایام موفق بوده اید؟

با توجه به امکانات موجود، بلی. اما همه ما به خوبی می دانیم که با این امکانات نمی توان به نحو مطلوب آموزش مجازی را پیش برد. اگر امکانات برای معلم و دانش آموزان در حد مناسبی مهیا باشد موفقیت چشمگیر خواهد بود.

-به نظر شما ویژگی یک معلم خوب چیست؟

معلم خوب، انسان‌ تحول‌آفرینی است که به طور شایسته در تربیت و یادگیری دانش‌آموزان نقش دارد و الگوی شایسته‌ای است که یادگیری را در دانش‌آموزانش حیات می بخشد و موجبات تغییر و رشد آنها را فراهم می سازد. او به پرورش انعطاف‌پذیری فکری دانش آموزان کمک می نماید تا شخصیت‌های انعطاف پذیر و آماده تغییر بار بیایند و بتوانند در امر یادگیری و بازتعریف خودشان در طول زندگی‌شان توفیق یابند.

-نحوه تشویق و ایجاد انگیزه شما برای استفاده حداکثری دانش آموزان از تدریس چه بوده است؟

در موقعیتی که آموزش را همراه با دانش‌آموزان و با مشارکت هم پیش می بریم و در نقش همراه و همکار دانش‌آموزان ظاهر می شوم، همواره شاهد این بوده ام که یادگیری در گروه‌های اجتماعی به بهترین شکل رخ ‌داده و دانش‌آموزانم در محیط اجتماعی در حال رد و بدل کردن اطلاعات رشد ‌می کنند. بدین ترتیب هم گروه بر یادگیرنده تاثیر می‌گذارد و هم یادگیرنده در گروه اثرگذار می‌شود.

-به غیر از آموزش مجازی از روش های دیگری برای پیگیری وضعیت تحصیلی دانش آموزان انجام داده اید؟

دریافت گزارش کار از طریق پست الکترونیکی

-بهترین و تلخ ترین خاطره تان از این ایام بگویید.

خاطره ای به ذهنم نمی رسد. اما تلخ ترین اخبار مربوط به ضایعه دردناک از دست دادن پرستاران و پزشکان فداکار و دیگر عزیزان هم وطن در اثر ابتلا به کرونا است. این «ستارگان آسمان زندگی» که فداکارانه در حین خدمت رسانی به بیماران جان خود را از دست دادند بی شک مایه افتخار و مباهات معلم هستند، چرا که نقش معلم در جلا یافتن این ستارگان، برجسته و ممتاز است.

-حرف نگفته ای دارید؟

معلمی که چرایی برای زیستن دارد، در کشف راهها و روش های سالم و موثر تعلیم و تربیت می کوشد. به عنوان راهنمای پژوهش به دانش آموزان کمک میکند تا از مسائل اساسی بشر آگاه شوند.

-چه توصیه ای برای معلمان دارید؟

من در مقابل معلمان و همکاران عزیزم سر تواضع فرود می آورم. تقاضا می کنم تجربیات زیسته خود را به اشتراک بگذاریم. از همدیگر و باهمدیگر یاد بگیریم و در نقش‌آفرینی‌ها انگیزه و اشتیاق کافی برای روبرو شدن با دیدگاه‌های گوناگون آموزشی داشته باشیم و راحت‌تر با تغییر باورهای آموزشی خود کنار بیاییم.