16 تن میانگین سالیانه فرسایش خاک در ایران

محمد حیدری در گفت‌وگو با پانا در آستانه روز جهانی خاک(۵ دسامبر، ۱۴ آذرماه) با اشاره به میزان بالای فرسایش خاک در کشور اظهار کرد: «اهمیت خاک بر هیچ کس پوشیده نیست. ۹۵ درصد غذای انسان از بستر خاک تأمین می‌شود اما فقدان آگاهی و شناخت درباره خاک موجب نابودی و آسیب به آن می‌شود. امسال شعار جهانی روز خاک «توقف فرسایش خاک، حفظ آینده ما» تعیین شده است چون فرسایش خاک به عنوان مهم‌ترین چالش آینده زمین خواهد بود.»

برای تشکیل یک سانتیمتر خاک حداقل به ۷۰۰ سال زمان نیاز است

این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه برای تشکیل یک سانتیمتر خاک حداقل به ۷۰۰ سال زمان نیاز است، گفت: «بنابراین برای حفظ زمین، صیانت از خاک لازم است چون صیانت از خاک، حفاظت از همه منابع طبیعی است اما متاسفانه میزان فرسایش خاک در ایران بالاتر از میانگین جهانی است و ایران جزو کشورهای با فرسایش متوسط به بالا محسوب می‌شود و میانگین فرسایش خاک در ایران تا ۱۶ تن در هر هکتار نیز اعلام می‌شود و این در حالی است که میانگین آمار جهانی ۶ تن است.»

وی با تاکید بر اینکه فرسایش خاک در کشور مطلوب نیست، گفت: «علل اصلی فرسایش خاک در کشور مربوط به دو دسته عوامل طبیعی و انسانی است. عوامل طبیعی شامل قرار گرفتن ایران در منطقه خشک و نیمه خشک و کوهستانی بودن کشور می‌شود. عوامل انسانی نیز مربوط به تخریب پوشش گیاهی و تغییر کاربری اراضی و مدیریت نادرست اراضی کشاورزی می‌شود و از طرفی با چرای بی‌رویه دام و قطع درختان جنگل نیز مواجه هستیم که عاملی برای فرسایش خاک است.»

به فرسایش خاک توجه نمی‌شود

به گفته حیدری، متأسفانه به فرسایش خاک توجه نمی‌شود به طوری که در سیلاب‌های فروردین ماه امسال به ویژه در استان‌های خوزستان، لرستان و گلستان بیشتر خسارت‌هایی که سیلاب وارد کرد مربوط به گل و لایی است که همراه با سیلاب بود و خسارت‌های ناشی از سیل را چندین برابر کرد.

وی ادامه داد: «برای کاهش فرسایش خاک روش‌های متنوعی وجود دارد و در سال‌های اخیر رویکردهای خوبی در این زمینه اتخاذ شده از جمله تصویب قانون حفاظت از خاک و در برنامه ششم توسعه نیز به موضوع خاک در قانون توجه شده است اما نکته اینجاست که اجرای قانون مهم‌تر از تصویب آن است.»

حیدری درباره قانون حفاظت از خاک گفت: «لایحه حفاظت از خاک، به پیشنهاد مشترک سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت جهادکشاورزی در دستور کار دولت قرار گرفت. این لایحه پس از تصویب در مجلس و تأیید از سوی و شورای نگهبان، در روز ۲۲ خرداد امسال از سوی رئیس‌جمهوری برای اجرا به دستگاه‌های اجرایی مربوط ابلاغ شد. این برای اولین بار است که در کشور، قانونی درباره خاک داریم و تاکنون قانون جامعی برای حفاظت از خاک نداشتیم. نبود قانون باعث شده تا درباره کنترل فرسایش و صیانت از خاک خلاء قانونی داشته باشیم و در مواردی مشکلاتی در زمینه خروج خاک از کشور داشته باشیم.»

در قانون حفاظت از خاک وظیفه هر دستگاه مشخص شده است

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در قانون حفاظت از خاک وظیفه هر دستگاه در زمینه صیانت از خاک مشخص شده است، گفت: «در این قانون متولی حوزه فرسایش خاک، جهاد کشاورزی است که باید به صورت جدی بودجه‌های منسجم و کاملی برای بحث جلوگیری از فرسایش خاک و طرح‌های آبخیزداری دریافت کند و طبق مواد ۱۱ و ۱۵ این قانون سازمان حفاظت محیط زیست مکلف به پایش خاک‌های آلوده، شناسایی مواد آلاینده خاک و اعلام وقوع وضع اضطراری واحد آلاینده خاک است و در نهایت شناسایی افرادی که اقدام به آلودگی خاک می‌کنند، است.»

وی خاطرنشان کرد: «یکی دیگر از مواردی مثبتی که قانون حفاظت از خاک برای محیط زیست داشته این است که جرایم مربوط به تخلفات خاک به صندوق ملی محیط زیست وارد می‌شود تا صرف برطرف کردن مشکل در آن زمینه شود، پیش از این جرایم زیست محیطی به صندوق شهرداری و وزارت کشور واریز و در جاهای دیگری هزینه می‌شد، اما با توجه به این قانون جرایم محیط زیستی در خصوص خاک به صندوق ملی محیط زیست واریز می‌شود تا صرف برطرف شدن مشکلات محیط‌زیستی شود.»