آیا پروژه احیای یوزپلنگ آسیایی موفق می‌شود

مهدی سلطانی، کارشناس حیات وحش همزمان با روز جهانی یوزپلنگ درباره پروژه احیای یوزپلنگ آسیایی به پانا گفت: یوز آسیایی یکی از مهمترین گربه‌سانان بزرگ‌جثه است که در فهرست جانوران در آستانه انقراض اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قرار دارد و تنها جمعیت باقی مانده یوزهای آسیایی در ایران وجود دارد که باید حفظ و حراست از این گونه ارزشمند حیات وحش ضرورت دارد.

وی با بیان اینکه دو ذخیرگاه خارتوران و کویر سمنان مهمترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی است، گفت: سازمان محیط زیست باید به طور جداگانه طرح حفاظت از گربه‌سانان و به ویژه طرح حفاظت از یوزپلنگ آسیایی را تدوین کند و برای اجرای آن اعتبارات لازم را تخصیص دهد. البته پروژه حفاظت از یوز، از سال ۱۳۸۰ با هدف حفظ و احیای یوزپلنگ آسیایی با مشارکت سازمان محیط زیست و سازمان ملل متحد آغاز شده است ولی سرانجام موفق بودن یا نبودن این پروژه مبهم است.

این کارشناس حیات وحش افزود: پروژه تکثیر و احیای یوزپلنگ در ایران با توجه به اینکه سازمان محیط زیست متولی حفظ حیات وحش است، بر عهده این سازمان قرار دارد و طرحی نیز به صورت پایلوت با نگهداری از دو قلاده یوزپلنگ در پارک پردیسان اجرا می‌شود اما تاکنون از طریق این پروژه یوزپلنگی تکثیر نشده است.

سلطانی با اشاره به نگهداری دو قلاده یوز نر و ماده به ‌نام‌های «کوشکی» و «دلبر» در پارک پردیسان تهران گفت: البته دلبر یکبار با کوشکی جفت‌گیری کرد اما جنین آن، سقط شد. مسئولان سازمان محیط زیست اعلام کردند که در موقعیت فعلی امکان بارداری طبیعی دلبر وجود ندارد و برنامه‌ها بر روی بارداری مصنوعی دلبر متمرکز است که برای این کار از روش‌های تلقیح مصنوعی و رحم اجاره‌ای استفاده می‌شود.

وی بر اهمیت ایمن‌سازی محل تردد یوزپلنگ آسیایی تأکید کرد و گفت: در این راستا اقدامات باید از سوی منابع طبیعی، سازمان محیط زیست و وزارت راه انجام شود و برای ایمن‌سازی جاده‌های محل تردد یوز باید اقداماتی مانند فنس‌کشی، احداث روگذر و زیرگذر، نصب تابلوهای راهنمایی و رانندگی در دستور کار قرار گیرد. البته پروژه فنس‌کشی در محور میاندشت - عباس آباد برای پیشگیری از تلفات حیات وحش به‌ویژه یوزپلنگ در دست انجام است.

یوزپلنگ آسیایی که زمانی از شبه قاره هند تا افغانستان، ترکمنستان و ایران تا شبه جزیره عربستان و سوریه پراکنده بود، اکنون در فهرست جانوران در آستانه انقراض قرار دارد. آخرین گزارش مستند از یوزپلنگ در هندوستان به سال ۱۹۴۷ برمی‌گردد. از آن زمان به بعد یوزپلنگ به سرعت از سرتاسر قملرواش ناپدید شد. امروزه ایران، آخرین پناهگاه یوزپلنگ آسیایی در دنیا به شمار می‌رود.

یوزپلنگ‌ها، سریع‌ترین حیوانات هستند. یوز آسیایی نسبت به نوع آفریقایی کمی کوچک‌تر و تیره‌تر است. پوشش نخودی رنگ با خال‌های سیاه در سر و کمر، بدن این جانور را پوشانده است. مشخصه این جانور، نوار سیاه رنگ اشک مانندی است که از گوشه‌ چشم‌ها شروع شده و تا کنار بینی ادامه می‌یابد.