پیامی به مناسبت «روز جهانی یوزپلنگ»

در متن پیام کیومرث کلانتری آمده است: بدون تردید مقوله حفاظت از محیط زیست از جمله مهم‌ترین ارکانی است که چندین سال است از جانب جوامع بین‌المللی مورد توجه ویژه بوده است و به همین منظور متولیان حفاظت از محیط زیست در سراسر جهان به منظور معطوف کردن توجه آحاد جامعه به موضوعات مهم زیست محیطی، روزهایی از تقویم سالانه را به این رویدادهای مهم اختصاص می دهند.

به همین منظور صندوق حفاظت از یوزپلنگ درسال ۲۰۱۰ با در نظر گرفتن اهمیت موضوع در خطر انقراض بودن یوزپلنگ، با برگزیدن روز چهارم دسامبر(چهاردهم آذر ماه) برای ارتقای آگاهی و تنویر افکار عمومی در خصوص این گونه ارزشمند، این روز را بعنوان روز جهانی یوزپلنگ نام گذاری کرد.

یکی از زیباترین و نادرترین گربه سانان جهان که روزگاری قلمرو آن در گستره وسیعی از مناطق آفریقایی، آسیای مرکزی و شبه قاره هند بوده است و در حال حاضر گستره دو زیر گونه افریقایی و آسیایی آن به دلایل متعدد بسیار محدود شده است و طی ۱۰۰ سال گذشته جهان بیش از ۹۰ درصد جمعیت‌های یوزپلنگ موجود در طبیعت را از دست داده است. از مهم ترین عوامل تهدید این گونه می توان به تخریب زیستگاه و نابودی سکونتگاه این گونه ارزشمند بدلیل افزایش تعارضات انسانی و نقش مستقیم انسان در تخریب قلمرو این گربه سان ارزشمند اشاره کرد که در نتیجه فعالیتهایی از جمله کشاورزی، معدنکاوی، جاده کشی است.

همچنین تلفات ناشی از سوانح جاده‌ای، شکار بی‌رویه گونه و طعمه‌های آن نیز از مهم‌ترین عوامل تهدید یوزپلنگ است.
تجارت غیر قانونی این گونه نیز با هدف نگهداری بعنوان حیوان خانگی از دیگر عوامل تهدید آن در سطح جهانی به حساب می آید.
یوز پلنگ افریقایی با جثه اندکی بزرگتر نسبت به زیر گونه آسیایی (ایرانی)و جمعیتی حدود ۷۵۰۰ قلاده در طبیعت به مراتب از وضعیت بهتری نسبت به زیرگونه آسیایی برخوردار است. در حالی که زیر گونه آسیایی به نسبت وضعیت بسیار بحرانی‌تری را سپری می نماید و در حال‌حاضر قلمرو آن صرفا به لکه‌های زیستگاهی در چند استان در کشور ایران محدود است.

با توجه به فعالیتهایی که طی بیست سال گذشته در چارچوب پروژه بین‌المللی حفاظت از یوز پلنگ آسیایی و دیگر اقدامات حفاظتی برای حفاظت از این گونه در زیستگاه‌های منتخب از جمله پارک ملی کویر، پناهگاه حیات وحش نایبندان و دره انجیر، منطقه حفاظت شده بافق و ذخیره گاه زیستکره توران و پناهگاه حیات وحش میاندشت در ایران به انجام رسیده است، علاوه‌بر حفاظت از این‌گونه در زیستگاه، اطلاعات ارزشمندی در خصوص وضعیت و اکولوژی یوز پلنگ آسیایی گردآوری شده است.

از اهم اقداماتی که طی سالهای گذشته در راستای حفاظت از یوز پلنگ آسیایی در ایران به انجام رسیده است می‌توان به پایش و سرشماری یوز و طعمه‌های آن و همچنین ارتقای وضعیت حفاظتی این گونه در شش میلیون هکتار زیستگاه آن و همچنین طرح پوشش بیمه گونه، انجام فاز مقدماتی تکثیر و پرورش در نیمه اسارت یوز در پارک ملی توران و انعقاد تفاهم نامه با پژوهشگاه رویان برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی مشترک است.

از نکات امیدوار کننده طی ماههای اخیر ثبت و مشاهده جمعیت‌هایی از چند خانواده این گونه در پارک ملی توران استان سمنان به عنوان مهم ترین زیستگاه واجد جمعیت زایای یوز پلنگ آسیایی است که این مهم در کنار اقدامات مداخله‌ای مانند طرح تکثیر در نیمه اسارت یوز در پارک ملی توران و افزایش جمعیت طعمه‌های آن در زیستگاه‌های مورد نظر می‌تواند نوید بخش نقاطی روشن به منظور حفظ این گنجینه ژنتیکی در جهان باشیم.

ضمن تبریک روز جهانی یوزپلنگ، امیدواریم تلاش‌های در حال انجام برای حفاظت از این‌ گونه شگفت انگیز به ثمر بنشیند و این سریعترین حیوان خشکی درجولانگاه رقابت با انقراض پیروز گشته، آیندگان را نیز از شگفتی های خود بهره مند سازد.