پانا از بلاتکلیفی جشنواره فیلم کودک گزارش می‌دهد؛
ماجرای فراموش‌شدگان؛ جشنواره فیلم کودک در انتظار صلح آقای شهردار و فارابی
تهران (پانا) - ماه مهر گذشت، روز کودک نیز از پس آن، اما خبری از زمان برگزاری جشنواره کودک نشده است حال باید از مدیران بنیاد سینمایی فارابی و شهردار اصفهان پرسید آیا اختلافات را کنار گذاشته‌اند و فکری برای برگزاری جشنواره کودک و نوجوان کرده‌اند.
همیشه زمان که به ماه مرداد و شهریور می‌رسید تب و تاب بسیاری بین سینماگران حوزه کودک‌و‌نوجوان و از پس از آن مخاطبان سینمای کودک و نوجوان برای ساخت فیلم کودک و در ادامه برگزاری جشنواره و دیدن فیلم‌های آن به‌وجود می‌آمد اما امسال و روزهای بهاری بود که زمزمه‌های اختلاف بین فارابی و شهرداری اصفهان برای برگزاری جشنواره فیلم کودک به گوش رسید.
امروز که از نیمه مهر و از هفته کودک گذر کردیم نیز هنوز خبری از برگزاری جشنواره فیلم کودک و نوجوان نیست امروز هیچ کدام از فیلمسازان سینمای کودک خبری از برگزاری جشنواره ندارند و هنوز اطلاعات دقیقی از زمان و چگونگی برگزاری سی‌و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان در دست نیست اما پیگیری‌ها نشان می‌دهد که بخش رقابتی و نمایش فیلم این رویداد، سال آینده برگزار خواهد شد.
البته در ابتدای تیرماه بود که جلسات هم‌اندیشی با محوریت بررسی وضعیت جشنواره فیلم کودک و نوجوان در بنیاد سینمایی فارابی با حضور جمعیتی از فعالان این حوزه برگزار و درباره چگونگی برپایی این رویداد بحث شد. یکی از نکات مهم درباره جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان بررسی دو سالانه شدن آن بوده چرا که سینمای کودک بعد از دوران کرونا و ادامه رکورد در گیشه سینماها که هنوز به روزهای پیش از شیوع کرونا بازنگشته و نیز با ناآرامی‌های اخیر که افت مخاطب را در پی داشته، بیش از دیگر حوزه‌های سینمایی تحت تاثیر قرار گرفته و فعالیت در تولید و پخش سینمای کودک به چالشی مهم بدل شده است.
برخی خبرها و نیز بررسی پروانه‌های صادر شده در شورای پروانه ساخت، حاکی از این است که تقاضاهای چندانی برای ساخت فیلم کودک در ماه‌های اخیر ارائه نشده و درواقع دست سینمای کودک بیش از گذشته خالی شده؛ این مسئله زمانی جدی‌تر می‌شود که به یاد آوریم پیشتر بنیاد سینمایی فارابی تنها متولی جدی در سینمای کودک شناخته می‌شد اما در دوران مدیریتی جدید ماموریت‌های بیشتری در عرصه تولید به این بنیاد سپرده شده از جمله تولید فیلم‌های اول، انقلابی، ارزشی، فاخر و دفاع مقدسی. تمام این‌ها در حالی است که سینماگران فعال در حوزه کودک بر این باورند که با توجه به شرایط اکران و کاهش مخاطب، ساخت فیلم برای کودکان و نوجوانان به حمایت جدی دولت نیاز دارد چون بخش خصوصی با این وضعیت گیشه و هزینه‌های زیاد تولید، توان حضور مداوم را ندارد و کم‌کم از تولید برای سینمای کودک فراری می‌شود.
با این وجود جشنواره فیلم کودک مهمترین بهانه برای ساخت فیلم‌های کودک بوده که اگرچه فراخوان بخش المپیاد دانش آموزی آن برای امسال منتشر شده اما هنوز درباره خود جشنواره، خبری رسمی و دقیق منتشر نشده است.
البته در روزهای گذشته فراخوان ششمین المپیاد فیلمسازی نوجوانان کشور توسط بنیاد فارابی منتشر شد و گفته می‌شود ماهیت سی‌و‌پنجمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان نیز با تفاوت‌هایی نسبت به گذشته خواهد داشتد و امروز دست‌اندرکاران بنیاد سینمایی فارابی درصدد هستند تا افتتاحیه، بخش‌های جنبی و کارگاهی جشنواره برگزار شود اما با توجه تعداد کم فیلم‌های تولید شده و تاکیدی که پیشتر بر کیفیت فیلم‌ها شده بود، بخش رقابتی و نمایش فیلم‌ها سال آینده برگزار خواهد شد.
پیشتر پوران درخشنده نویسنده و کارگردان سینما در گفت‌وگو با پانا با اشاره به این مطلب که سینمای کودک روزهای خوبی را پشت سر نمی‌گذارد، گفت: «واقعا اطلاع ندارم و حتی شنیده‌ام که قرار است جشنواره فیلم کودک و نوجوان هر دو سال یکبار برگزار شود! در حالی که به نظر من سینمای کودک، مهمترین بخش سینما به حساب می‌آید که باید رونق داشته باشد و جشنواره‌ای مختص به خودش هر ساله برگزار شود. این سینما مخاطب خودش را دارد و بچه‌ها، آینده ما هستند و کجا می‌خواهیم برای آن‌ها کار کنیم بهتر از جشنواره کودک!»
درخشنده درباره وضعیت فیلمسازی و اینکه چرا مدتی است اثری برای کودک نساخته است، گفت: «من هم دوست دارم فیلم بسازم اما انگار فیلم و سینمای کودک جدی گرفته نمی‌شود. این جدی نگرفتن سینمای کودک به این دلیل است که سینمای کودک خیلی مهجور مانده است و با شنیدن خبر دوسالانه برگزار کردن جشنواره بسیار ناراحت شدم و این خبر برایم تلخ است.»
وی درباره جایگاه آموزش و پرورش در سینمای کودک نیز اظهار کرد: «آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و بنیاد فارابی باید همه با هم تلاش کنند سینمای کودک جا نماند چراکه بچه‌ها برای ما آینده هستند. ما هر فیلمی هم بسازیم بهتر از آثاری است که هیچ سنخیتی با فرهنگ و مرزوبوم ما ندارند و فرهنگسازی برای نسل جدید خواهد بود.»
این کارگردان سینما با اشاره به اینکه جشنواره فیلم کودک و نوجوان در سطح جشنواره‌های رده اول جهانی قلمداد می‌شود، گفت: «این جشنواره نه تنها جزء بهترین جشنواره‌های کودک در جهان محسوب می‌شود بلکه بهترین جوایز نیز در جشنواره‌های کودک اعطا می‌شوند. ما باید تلاش کنیم که این جشنواره از نو راه بیفتد، راه را برایش هموار کنیم و به مسیر درست خودش هدایت شود و پس از آن به فکر این باشیم که آیا واقعاً این رویداد باید دو سال یکبار برگزار شود!؟ مگر می‌شود کودکان ما سینما نداشته باشند، پس خوراک فرهنگی بچه‌ها باید از کجا تامین شود؟ باید از شبکه‌های خارجی ببینند؟»
سید جواد هاشمی یکی دیگر از فیلمسازان سینمای کودک و نوجوان که از پرکارترین کارگردان‌های این ژانر سینمایی است در گفت‌وگویی با ایسنا گفته بود، «۹۰ درصد سینماگران این حوزه مخالف دو سالانه شدن جشنواره هستند چون به هر حال این جشنواره یک آب باریکه برای معرفی سینمای کودک است و فرصتی است که تولیدکننده‌ها از آن استفاده می‌کردند. هرچند این معرفی خیلی ضعیف بوده اما دست کم مثل یک ویترین برای سینمایی کودک است.»
وی همچنین اشاره کرده بود تا جایی که مطلع شده، «تولیدات امسال در حوزه سینمای کودک آنقدر کم است که به تعداد انگشتان دو دست هم نمی‌رسد.»
البته در صحبت‌های درگوشی که برخی از مدیران سینمایی با خبرنگاران داشتند نبود فیلم به تعداد کافی برای شرکت در جشنواره، فضای کنونی جامعه هم یکی از دغدغه‌های مهم برای برپایی جشنواره‌های هنری عنوان می‌شود بویژه جشنواره فیلم کودک که به روال طبیعی باید در شهری خارج از تهران - اگر تغییری صورت نگیرد، در اصفهان - برگزار شود.
ابراهیم فروزش یکی از فیلمسازان شناخته شده سینمای ایران است. او در نشستی با اشاره به روند شکل گیری سینما و جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان می‌گوید: «سال ۱۳۴۵ جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان شکل گرفت شاید سن بعضی از فعالان امروز در این عرصه به آن سالها نرسد اما ما بوده‌ایم و تجربه کرده‌ایم. همزمان با شکل گیری سینمای کودکان و نوجوانان، اثری از مراکزی نظیر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نبودیم و بعد از مدت زمان طولانی از شکل گیری این سینما و تنومند شدن این نهال، در سال ۱۳۴۴ شاهد تاسیس این کانون بوده‌ایم. این جشنواره در آن سالها یکی از پررونق‌ترین جشنواره‌های جهان و گروه الف بوده. در واقع سینمای روز آن زمان به فیلم‌های فارسی تعلق داشته است اما با این حال از این سینِما هم بسیار استقبال می‌شده و سالن‌ها را از مخاطب پر می‌کرده است.»
وی افزود: «بعد از رونق فعالیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در اواخر سال ۴۹ تازه امور سینمایی کانون پا گرفت که با ۴ فیلم انیمیشن و ۳ فیلم زنده، وارد جشنواره شده بودیم. در واقع این جزو اولین فیلم‌هایی بود که در زمینه کودکان تولید شد چرا که در این زمان فیلم کودک معنایی نداشت. در این سالها تولید در سینمای کودک شروع شده و ما وارد عرصه‌ای جدی‌تر از تجربه شدیم. بنابراین بستر برای شناخت بچه‌ها از سینمای کودک و مراکز فیلمسازی کودکان فراهم و سینمای کودک به معنای واقعی پا گرفت. این جای سوال دارد که چرا در زمانی که جمعیت ایران در آن سالها بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون بوده است، با وجود امکانات کم، استقبال چشمگیری از فیلم‌ها صورت می‌گرفته اما سینمای کودک امروز به نسبت ۸۵ میلیون جمعیت چه از نظر تولید و چه از نظر پخش به آن شکل مورد توجه نیست؟ در حالی که ما نیروهای خلاق زیادی داریم.»
وی عنوان می‌کند: «در حال حاضر عامل بازدارنده ما در این عرصه حمایت مالی و معنوی از سینمای کودک است. نیروهای معنوی و فعال ما در این زمینه زیادند و فعال عمل می‌کنند. سینمای کودک نیاز به حمایت ویژه مالی دارد، بخش خصوصی حق دارد برای فیلمی سرمایه‌گذاری کند که به بازگشت پولش امیدوار باشد اما همین بخش وقتی ضرر می‌کند به سراغ کارهای دیگر می‌رود.»
وی ادامه می‌دهد: «این را هم باید بگویم که این سینماداران هستند که به سینماگران جهت می‌دهند تا چه فیلمی بسازند که صندلی‌های سالن پر شود این در حالی است که ۵۱ درصد از جبران هزینه از این طریق است در شرایطی که تهیه کننده تقریبا یک چهارم از هزینه را می‌تواند بازگرداند.»
این کارگردان با تاکید بر حمایت‌های گذشته از سینمای کودک و نبود دغدغه برای بازگشت پول یادآور شد: «در حال حاضر در موقعیتی هستیم که سینمای کودک از یاد رفته است و خانواده‌ها با دیده تحقیر به فیلم‌های کودک و نوجوان نگاه می‌کنند. برای اینکه این چرخ زنگ زده راه بیافتد دولت باید کمک کند، پول بگذارد، حمایت‌ها را تصویب کند و به این سینما رونق دهد چرا که بخش خصوصی هیچ یک از این حمایت‌ها را بدون منفعت خود در نظر نمی‌گیرد. بنابراین حمایت دولتی باید سالیان دراز ادامه داشته باشد تا فیلم‌هایی ساخته شود و مردم با این سینما آشتی کنند نه اینکه فیلم‌ها را در بخش مرده ضایع کنند. معتقدم دولت باید سینماهایی را برای کودکان بسازد و مردم آرام آرام متوجه این سینما شوند. بخش دیگر مربوط به تکنیک است که از آن بسیار عقب هستیم. ماهواره‌ها و فضاهای مجازی به پیشرفتی رسیده است که ما از آن عقب مانده‌ایم. باید ببینیم در دنیا چه می‌گذرد آیا بچه‌های ما رغبت می‌کنند فیلم‌های ما را ببینند.»
حال باید منتظر ماند و دید سینمای کودک و نوجوان ایران چه خواهد بود و این سینمای نحیف چه آینده‌ای خواهد داشت.
ارسال دیدگاه