«باغ»؛ هدیه سبز دولت سیزدهم به مدارس

تغذیه‌ هر فرد به ویژه در سنین کودکی و نوجوانی می‌تواند اثر چشمگیری بر میزان درک و عملکرد، خلق و خو و سلامت روحی و جسمی و حتی پرورش مهارت‌های اجتماعی وی داشته باشد. بیشتر عادات ازجمله عادت‌های مربوط به تعذیه از سنین کودکی شکل می‌گیرند، پس آموزش بهره‌گیری از تغذیه‌ سالم و مقوی در سنین خردسالی از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل باید به وعده غذایی کودکان چه در داخل مدرسه و چه در منزل توجه شود.

از توزیع شیر رایگان در مدارس تا فراموشی

نزدیک به ۱۰۰ کشور جهان، هر ساله روز جهانی «شیر مدارس» را جشن می‌گیرند. در این موضوع تردیدی نیست که برخورداری کودکان از تغذیه مناسب، در رشد و تکامل جسمی و ذهنی آنها بسیار موثر است. کودکان صرف‌نظر از اینکه در چه کشور و یا در چه خانواده‌ای به دنیا می‌آیند، حق دارند از تغذیه مناسب بهره‌مند شوند. این دیدگاهِ انسانی، پایه تئوریک طرح تغذیه دانش‌آموزان است که بعد از جنگ جهانی دوم در مدارس اروپا به اجرا درآمد و کم کم به کشورهای دیگر هم گسترش یافت.

موضوع تغذیه رایگان در مدارس ایران نیز سابقه‌ای تقریبا ۶۰ ساله دارد و در بازه‌های مختلف زمانی، انواع و اقسام خوراکی‌ها در بین دانش‌آموزان تحت عنوان تغذیه رایگان توزیع شده است. در اواخر دهه ۷۰، وزارت بهداشت با همکاری صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، یک طرح تحقیقاتی با هدف ارزیابی سوءتغذیه کودکان ایرانی انجام دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که از هر هفت کودک ایرانی در زمان ورود به مدرسه، یک نفر از کمبود وزن رنج می‌برد. همچنین براساس این تحقیق، بیش از ۱۵ درصد کودکان ایرانی کوتاهی قد متوسط تا شدید داشتند.

به علاوه در این تحقیق معلوم شد که ترکیب غذایی خانواده‌های ایرانی دچار کمبود مواد پروتئینی و ویتامین و املاح است. به عنوان مثال مصرف نوشابه‌های گازدار، ۸/۱۴ درصد در خانواده‌های ایرانی افزایش یافته بود اما میزان مصرف مواد غذایی نشاسته‌ای به میزان ۳۵ درصد، پروتئین به میزان ۲۰ درصد، انواع سبزی به میزان ۱۲ درصد و میوه‌ها به میزان ۵ درصد کمتر از نیاز روزانه این خانواده‌ها بود. بر مبنای این مطالعه بود که طرح «شیر مدرسه ایران»، ابتدا به صورت محدود و با پوشش ده هزار دانش‌آموز به اجرا درآمد اما خیلی سریع توسعه پیدا کرد و جمعیت دانش‌آموزان تحت پوشش طرح افزایش یافت.

طرح تغذیه رایگان در بین دانش‌آموزان تا اوایل دهه 90 شمسی ادامه داشت و شاهد توزیع آن در سطح مدارس بودیم اما کم کم به دست فراموشی سپرده شد و دیگر به اجرا درنیامد. حال پس از یک دهه و با روی کار آمدن دولت سیزدهم و همچنین تغییرات مدیریتی در وزارت آموزش و پرورش، موضوع تغذیه رایگان برای دانش‌آموزان مجددا احیا شد."

احیا پس از یازده سال

اردیبهشت ماه سال جاری بود که صادق ستاری‌فرد، سخنگو وزارت آموزش و پرورش با حضور در برنامه‌ای تلویزیونی با موضوع «بسته امنیت غذایی دانش‌آموزان» (باغ) با اشاره به اینکه برای مدت 10 سال موضوع تغذیه دانش‌آموزی به فراموشی سپرده ‌شده بود، گفت: اکنون با توجه به تغییر سبک تغذیه و زندگی فرزندانمان و عدم مصرف صبحانه، مصرف میان وعده‌های ناسالم در میان کودکان متداول شده است و بر اساس پژوهش‌های وزارت بهداشت به این نتیجه رسیده‌ایم که 60 درصد دانش‌آموزان از صبحانه کامل برخوردارند، لذا با توجه به نقش تغذیه در پیشرفت تحصیلی، یادگیری و رشد جسمی و ذهنی دانش‌آموزان، موظف به پیگیری لازم در این زمینه بودیم که خوشبختانه با پیگیری‌های وزیر آموزش‌وپرورش، شرایط این کار احیا شد.

ستاری‌فرد در ادامه با اشاره به این موضوع که در سال تحصیلی (1402-1401)، طرح تغذیه رایگان برای حدود سه میلیون دانش‌آموز به‌ویژه دانش‌آموزان مدارس و مناطق کم‌برخوردار، عشایری و مرزی اجرا می‌شود، اظهار کرد: در اجرای این طرح از ظرفیت و حمایت خیرین، نهادهای حمایتی و مردمی، کمیته امداد امام خمینی(ره)، ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفان، سپاه پاسداران و هر نهاد خیری که می‌تواند به ما کمک کند، استفاده خواهیم کرد و تمهیداتی برای استفاده از ظرفیت این نهادها انجام ‌شده است، لذا امیدواریم بتوانیم بسته امنیت غذایی دانش‌آموزان را با اولویت دانش‌آموزان ابتدایی، متوسطه اول و دوم، برای هر دو گروه دختر و پسر و در کنار طرح مکمل یاری دانش‌آموزان دختر پیگیری کنیم.

سخنگوی وزارت آموزش و پرورش درخصوص مواد غذایی موجود در بسته‌های طرح باغ گفت: این بسته‌ها شامل شیر غنی‌شده، نان غنی‌شده، خرما، گردو، کشمش و... است. ما سعی کرده‌ایم یک بسته غذایی سالم و کامل برای دانش‌آموزان تهیه کنیم تا از این طریق برخی نیازهای غذایی دانش‌آموزان به‌ویژه در مناطق مدارس و مناطق کم‌برخوردار مرتفع شود.

وی با اشاره به اینکه یکی از ساحت های سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، ساحت تربیت‌بدنی و زیستی است، گفت: اجرای طرح باغ در مدارس، اجرای ساحت زیستی و بدنی را به دنبال دارد. سیاست آموزش‌وپرورش تربیت تمام ساحتی دانش‌آموزان است و آموزش‌وپرورش در تلاش است با استفاده از ظرفیت تمام دستگاه‌ها و حمایت تمام نهادها، تربیت تمام ساحتی دانش‌آموزان را پیگیری کند."

تخصیص اعتبار و آغاز توزیع تغذیه رایگان در مدارس

با آغاز سال تحصیلی جدید همگان منتظر اخباری جدید در خصوص توزیع تغذیه رایگان در مدارس بودند. 5 روز از مهرماه گذشته بود که وزیر آموزش و پرورش خبر ابلاغ اعتبار تغذیه رایگان دانش‌آموزی را رسانه‌ای کرد و گفت: اعتبار تغذیه رایگان دانش‌آموزان ابلاغ شده است و هفته آتی روند توزیع آن به صورت دو روز در هفته آغاز می‌شود.

همچنین وی در خصوص اولویت توزیع، تصریح کرد: اولویت با دانش‌آموزان مناطق محروم خواهد بود و برای این امر تاکنون یک هزار و ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافته است‌.

به این ترتیب پس از یازده سال، توزیع تغذیه رایگان برای دانش‌آموزان دوباره احیا شد و در سبد غذایی آنان قرار گرفت.