در گفت‌وگو با پانا عنوان شد؛
فاطمه خدابنده‌لو: یک نمایشنامه ایرانی و بومی مناسب برای خردسالان نداریم
به‌دنبال تربیت تماشاچی تئاتر هستیم/ تاثیر نمایش به اندازه‌ای است که می‌تواند انسان‌سازی کند/ چرا مدارس دولتی برای تئاتر کودک هزینه نمی‌کنند!
تهران (پانا) - فاطمه خدابنده‌لو می‌گوید مدارس هیچ زمان به او یا همکارانش پیشنهاد نمی‌دهند نمایشی را که روی صحنه برده‌اند برای دانش‌آموزان آن مدرسه اجرا کنند بلکه نیاز و ترجیح مدارس این است که یک گروه دو نفره به مدرسه برود و موسیقی بیهوده راه بیندازند و شوخی‌های دم دستی کنند و با یک هزینه کم به خانواده‌ها بگویند که کار فرهنگی و هنری انجام داده‌اند.
فاطمه خدابنده‌لو طراح و کارگردان تئاتر «دینگ دینگ دنگ» که از شهرری در بخش مسابقه نمایش خردسال بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان حضور دارد، در گفت‌وگو با پانا درباره این نمایش بیان کرد: «من این نمایش را در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان در سال 1398 تولید کردم که اجرا هم داشتیم؛ این اولین نمایشی است که برای این رده سنی نوپا یعنی یک تا سه سال تولید شد. داستان این نمایش درباره مادر و کودکی است که کودک در کنار مادرش دست به کشف کردن و بازی کردن می‌زند اما درعین‌حال، به وسایل خطرناک نیز دست می‌زند که مادر از این وسایل برای آموزش به کودک استفاده می‌کند. یک کابینت در اختیار کودک قرار گرفته است که ابزارهای خطرناکی داخل آن است و ما رفتار مادر و کودک را می‌بینیم و نشان می‌دهیم که مادر در آن لحظه به‌جای گفتن بکن و نکن، دست نزن و منع کردن‌ها، باید چه واکشنی و به چه صورت از خود نشان بدهد. همچنین بازی‌های مادر و کودک را به نمایش گذاشته‌ایم.»
وی با بیان اینکه این نمایش بر اساس آموزش به کودک تولید شده است، گفت: «ما این نمایش را بر اساس قطعه موسیقی «توینکل، توینکل» اثر موتزارت تولید کردیم و ایده اولیه از همین موسیقی آمد. به یک مسیر خطی داستانی رسیدیم و آقای حامد زحمتکش نمایش را نوشتند. همان‌طور که می‌دانیم کودکان به جزییات دقت زیادی می‌کنند و ما در این نمایش، نشان می‌دهیم که کودک به همه صداهای ریز داخل خانه و رفتارها توجه کرده و شروع به کشف کردن می‌کند و از طریق بازی‌هایی که اتفاق می‌افتد به یک موزیک و ریتم می‌رسد. بچه‌هایی را که در حال تماشای نمایش هستند، عروسک‌های خودش می‌بیند از آن‌ها کمک می‌گیرد و به آن‌ها اسباب‌بازی می‌دهد و با آن‌ها بازی می‌کند و در آخر هم این روند به لالایی ختم می‌شود.»
خدابنده‌لو که از بازیگران فعال و شناخته‌شده تئاتر کودک و نوجوان است، درباره به‌کارگیری عنصر خلاقیت و بازی گرفتن و مشارکت دادن کودکان به‌عنوان تماشاچی در این نمایش توضیح داد: «چون من خودم مربی نمایش خلاق هستم و با بچه‌ها به‌صورت مشارکتی کار می‌کنم، دوست داشتم که نمایش مشارکتی باشد و بچه‌ها در پیش بردن روند قصه همراه باشند؛ یعنی هم داریم تماشاچی تئاتر تربیت می‌کنیم و هم اینکه کودک در این کار سهم داشته باشد. زمانی که من لیوان یا قاشق را دست بچه می‌دهم تا در لحظه آخر مشارکت داشته باشد؛ هم‌ریتم وارد ذهن کودک می‌شود و هم اینکه لحظات شیرین تئاتر تماماً در ذهن کودک ثبت و توسط ابزارهای داخل صحنه یادآوری می‌شود. تمام ابزارهایی که در نمایش من وجود دارد، مجیک نیست بلکه خیلی ساده است؛ درواقع می‌خواهم این را بگویم که برای نشان دادن خلاقیت نیاز به ابزارهای عجیب‌وغریب نداریم؛ فقط باید به بچه‌ها نگاه کنیم، از بچه‌ها سؤال کنیم و از زاویه دید آن‌ها نگاه کنیم تا به آن شکل از خلاقیت برسیم که خیلی ساده است.»
هیچ نمایشنامه‌ایرانی بومی در زمینهٔ خردسال نداریم
وی در مورد فقر فرهنگی موجود در سطح آموزشی و فرهنگی، نبود نمایشنامه کودک و اینکه هنوز نتوانسته‌ایم هنرهای نمایشی، موسیقی و... را وارد کالبد آموزش‌وپرورش کرده و کودکان را برای دیدن تئاتر در نسل آینده آماده کنیم، گفت: «بااین‌حال که فقط یک تعداد از اساتید خاص هستند که نمایشنامه‌ها را ترجمه می‌کنند ولی ما اصلاً نمایشنامه خردسال نداریم. یعنی یک طرحی به ذهن من می‌رسد سپس با یک دوست یا همکار این طرح را جلو می‌بریم تا به همان شکل اصلی که مدنظرم هست؛ برسم و به اجرا دربیاوریم. در اصل هیچ نمایشنامه‌ای در زمینهٔ خردسال به چاپ نرسیده است و به آن بها داده نمی‌شود. بنابراین وقتی نمایشنامه‌ای وجود ندارد، من مجبور هستم که خودم به‌شخصه اقدام کنم و نمی‌توانم دست روی دست بگذارم و باید ایده‌هایم را اجرایی کنم تا بتوانم در آینده، تماشاچی تئاتر تربیت کنم، چراکه تأثیر نمایش به‌قدری زیاد است که می‌تواند یک انسان بسازد.»
خدابنده‌لو تصریح کرد: « نمایش جزء اولین و بهترین دستاوردهای بشر است و از این طریق است که می‌توانیم ارتباط برقرار کرده، رشد کنیم، مهارت کسب کنیم، تجسم کنیم، نظم گروهی را یاد بگیریم، قوانین را فراگیریم و تمام آن‌ها را در زندگی خودمان به کار ببریم ولی بازهم همین نمایشنامه‌ها چاپ نمی‌شوند چون پروسه مربوط به خود را دارند.»
چرا مدارس دولتی برای تئاتر کودک هزینه نمی‌کنند!
وی که عضو انجمن کودک و نوجوان خانه تئاتر نیز است، در ادامه سخنان خود درباره اینکه چگونه می‌توانیم در آینده در سیستم آموزشی کشور به‌ویژه آموزش‌وپرورش، تئاتری‌های خوب و تئاتر بین‌های خوب تربیت کنیم، گفت: «این اتفاق خیلی کم می‌افتد، یعنی مدارس هیچ زمان به من یا همکار من پیشنهاد نمی‌دهند نمایشی را که روی صحنه برده‌ایم، برای دانش‌آموزان آن مدرسه اجرا کنیم بلکه نیاز و ترجیح برخی مدارس این است که یک گروه دو نفره به مدرسه برود و موسیقی بیهوده راه بیندازند و شوخی‌های دم‌دستی کنند و با یک هزینه کم به خانواده‌ها بگویند که این اتفاق افتاده است! درصورتی‌که می‌توانند به این موضوع بها دهند. ما با خیلی از مدارس و مهدکودک‌ها در ارتباط هستیم که برای دیدن نمایش استقبال می‌کنند ولی خصوصی‌ها بیشتر و دولتی‌ها خیلی سخت و کمتر هزینه می‌کنند.»
مدیران آموزش‌وپرورش اجازه مذاکره بدهند
این هنرمند تئاتر در پایان توضیح داد: «من فکر می‌کنم که مدیران و مسئولان خیلی باید تنشان بلرزد و فضا را فراهم کنند تا بچه‌ها راهی تئاتر شوند. امروز اکثر مدارس آمفی‌تئاتر دارند ولی تنها فکرشان این است که بچه‌ها بیایند و تئاتر اجرا کنند، جایزه بگیرند و اسم مدرسه مطرح شود. به‌هیچ‌وجه برایشان اهمیتی ندارد که چه اتفاقی می‌افتد اما چون دغدغه منِ مربی، تئاتر است، تمام تلاشم را می‌کنم تا بچه‌ها در تئاتر زندگی گروهی را یاد بگیرند همکاری و همدلی را فرابگیرند و در کنار همدیگر رشد کنند اما من یک نفر هستم و یکدست صدا ندارد. البته می‌دانم که دوستان و همکاران هم کار می‌کنند ولی باید سروصدایمان بیشتر باشد و برای این اتفاق نیاز هست تا مدیران به ما اجازه بدهند تا با آن‌ها مذاکره کنیم و آن را مهم بدانند. هرچند به‌تازگی فکر می‌کنم که اتفاقاتی در حال رخ دادن هست اما باز کم است.»
بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان، از اول تا ششم تیرماه سال ۱۴۰۱ با شعار «تئاتر، پرواز پروانه‌های خیال» در شهر تاریخی همدان برگزار می‌شود.
ارسال دیدگاه