۸۰ درصد کودکان کار و خیابان ایرانی نیستند؛ قصد برخورد با کودکان کار را نداریم

محمود علیگو با اشاره به روز جهانی منع کار کودک با شعار «منع کار کودک با حمایت‌های اجتماعی خانواده محور از طریق حلقه‌های میانی» اظهار کرد: هیچکس این موضوع را کتمان نمی‌کند که مساله کودکان کار، کار در خیابان و حتی زباله‌گردی که هر کدام شرایط و مداخلات خاص خود را لازم دارد، یکی از جلوه‌های آسیب‌زای اجتماعی است. این اتفاق حاصل فرآیندهای متعددی است و مسائل اقتصادی که در منطقه، کشور و کشورهای همسایه شکل می‌گیرد، موثر است.

مدیرکل امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه سه دستگاه شهرداری‌ها، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان بهزیستی کشور در موضوع کودکان کار، کار در خیابان و زباله‌گردی دارای مسئولیت هستند، افزود: گفت: در وضعیت فعلی قرارگاه‌هایی شکل گرفته و در این قرارگاه‌ها همکاران ما در شهرداری، وزارت کار و وزارت دادگستری به تعاملات سازنده‌ای رسیده‌اند و برنامه‌های مشترک در حال طراحی است اما اینکه سیاست در مقابله با این فرآیند و آسیب باید چگونه باشد از مهم‌ترین مسائل و مدل‌های حل مساله این آسیب است.

وی با بیان اینکه توجه به حلقه‌های میانی، ان جی اوها و گروه‌های مردم پایه و جهادی و گروه‌هایی که دولتی نیستند و از بطن مردم بیرون آمده‌اند یکی از روش‌ها و مسیرهای حل برون‌رفت از این مساله است، ادامه داد: مساله دوم نوع نگاه به این کودکان است. باید بپذیریم که این کودکان مقصر این فرآیند نیستند و یکی از معلولان این فرآیند اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی هستند، لذا با کودک قصد برخورد نداریم. نگاه ما برای حل مساله در موضوع کودکان کار و خیابان تا زمانی که معطوف به کودک است و دنبال توانمندسازی کودک می‌گردد منجر به نتیجه‌های مطلوب نخواهد شد زیرا بستر خانوادگی که این آسیب را شکل داده است، همچنان پابرجا و باقیست و باید به این موضوع توجه کنیم لذا در سیاست دوم، نگاه خانواده‌محوری در حمایت بسیار اهمیت دارد.

علیگو در ادامه با بیان اینکه ما به دنبال حمایت‌های اجتماعی از خانواده‌های کودکان کار و خیابان و توانمندسازی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این خانواده‌ها هستیم، گفت: قطعا فرآیندهای اقتصادی بسیار مهم هستند، اما لزوما همه افراد فقیر کودکان‌شان در خیابان حاضر نیست. پس مدل سیاست خانواده محوری در گام اول و مدل توجه به ان جی اوها در گام دوم، برای مجموعه سازمان بهزیستی به عنوان یک سیاست اولویت‌دار مطرح است و فرایندها بر این الگو شکل گرفته‌اند. نمی‌خواهیم ان‌جی اوها وظایف دستگاه‌های دولتی را انجام دهند، ما می‌خواهیم از ظرفیت مردمی برای حل مساله استفاده کنیم. نگاه ما در موضوع حمایت از کودکان کار و کودکان خیابانی و حتی کودکان زباله گرد مدل‌های مددکارانه است. در مدل‌های مددکارانه توجه همه جانبه به شرایط طفل و نوجوان حائز اهمیت است.

آماده شدن دستورالعمل مراکز شبانه‌روزی کودکان کار و خیابان در بهزیستی

مدیرکل امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در ادامه گفت: در سازمان بهزیستی بالغ بر ۱۴ هزار کودک را در مجموعه فعالیت‌های مرتبط با حوزه کودکان کار و خیابان ساماندهی شده است و اکنون ۶۷ مرکز حمایتی و آموزشی در سطح کشور وجود دارد که با همکاری ان جی اوها و با مجوز سازمان بهزیستی اداره می‌شود. همچنین ۳۱ مرکز شبانه‌روزی نیز به صورت دولتی اداره می‌شوند.

علیگو با اعلام آماده شدن دستورالعمل مراکز شبانه‌روزی کودکان کار و خیابان در سازمان بهزیستی اظهار کرد: این موضوع کمک می‌کند تا از ظرفیت ان جی اوها در نگهداری شبانه‌روزی کودکان کار و خیابان بهره‌مند شویم و بخش اعظمی از دغدغه‌های گروه‌های مردمی در موضوع نگهداری کودکان کار و خیابان می‌تواند رفع شود.

۸۰ درصد کودکان کار و خیابان ایرانی نیستند

وی با تشریح آماری از وضعیت کودکان کار و خیابان گفت: بالغ بر ۸۰ درصد کودکان کار و خیابان در کشور از کودکان «اتباع» هستند و این موضوع نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند و اقدامات خاصی لازم دارد. بیش از ۴۵ درصد از کودکان کار با بعد خانوار بین ۴ تا ۶ نفر هستند و این بخش نگران‌کننده دیگری ایجاد می‌کند که باید به آن توجه کرد.

مدیرکل امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد: قطعا مسائل اقتصادی در اینکه این کودکان در خیابان حاضر می‌شوند، موثر هستند اما باید به این موضوع توجه کنیم که این مدل برای کودکان پر آسیب است. اگر در مورد منع کار کودک در خیابان صحبت می‌کنیم قطعا در خیابان بودن کودک جز بخش‌های پر آسیب کودک است زیرا آسیب‌هایی غیر از سوء استفاده اقتصادی هم در انتظار کودک در سطح خیابان است.

علیگو از مردم خواست تا به جای کمک مستقیم به کودکان از طریق معرفی به ان جی اوها و گروه‌های مردم پایه و خیریه‌ها این کودکان را برای تامین حمایت‌های مستمر و پایه‌دار هدایت کنند؛ این موضوع باعث می‌شود تا این کودکان مجموعه‌ای از حمایت را دریافت کنند، زیرا مردم با حمایتهای نقدی شان می‌توانند بخشی از معضلات روزمره آنها را حل کنند اما این کودکان نیازمند حمایت‌های پایه‌دار هستند که شاید از توان تک تک مردم خارج باشد، اما ان جی اوها از طریق روابطی که دارند می‌توانند نتیجه مطلوب‌تری را برای خانواده‌ها و کودکان رقم بزنند.

مدیرکل امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به چالش‌های بین دستگاهی نیز اشاره کرد و افزود: توزیع مسئولیت‌های بین دستگاهی دارای خلاءهای جدی است. به طور نمونه موضوع اتباع یکی از موضوعات حائز اهمیت است. مسئولیت اتباع در کشور به ویژه اتباع غیرقانونی مشخص نیست و مشخص نیست که چه کسی مسئولیت این اتباع را برعهده دارد. از سوی دیگر حضور ما در کنوانسیون‌های بین‌المللی و مرتبط به حوزه کودک موجب می‌شود اقدامات حوزه‌های نظارتی و انتظامی در حوزه کودکان بسیار محدود شود و لازم است سیاست‌های جدیدی تدوین شود. در مورد اتباع دارای اسناد هویتی رسمی و دارای مجوز در زمینه کمک به آنها در کشور مساله‌ای نداریم اما در موضوع اتباع غیرقانونی بحران داریم و این بحران امروز بیشتر نمایان شده است.

به گفته وی، اکنون سه دستگاه شهرداری، وزارت کار و بهزیستی و حتی دستگاه‌های دیگر هم نظر هستند اما در مجموعه کودکان کار و خیابان ۱۹ دستگاه موثر داریم و براساس قانون حمایت از اطفال و نوجوانان ۲۴ دستگاه موثر داریم و اینها باید هم نگاه و هم نظر باشند تا بتوانیم اقدام درستی شکل دهیم.