مشاوران مدارس، خط مقدم پیشگیری از آسیب های روانی اجتماعی در مدارس هستند

مسعود تقیانی؛ سرپرست اداره امور تربیتی، مشاوره و آسیب های اجتماعی شهر تهران با تأکید بر اینکه جایگاه مشاوره در نظام تعلیم و تربیت و مراقبت از نوگلان بوستان علم و معرفت، تأثیر بسزایی در ارتقای کیفیت زندگی، امنیت روانی، اجتماعی دانش آموزان ایفا می کند، به پانا گفت: «بی تردید سلامت روان نقش مهم و اساسی در حفظ و ارتقای بهداشت روان جامعه ایفا می کند و مشاوران و روانشناسان، طلایه داران این عرصه هستند. اهمیت و اعتبار سلامت روان تا بدان پایه است که مبنا و معیار سنجش سلامت جامعه به شمار می آید. پرداختن به این مهم و بررسی نقش پردازی فعالان این عرصه که از سویی با عقلانیت گره خورده و از دیگر سو با سیر تکاملی تاریخ زندگی و دانش بشری، مقوله ای در خور تأمل است و می تواند راهگشای تصمیم سازی و تصمیم گیری های آتی برای رشد و اعتلای اخلاق آینده سازان این مرز و بوم باشد.»

وی با تأکید بر اینکه مشاور به عنوان یک راهنما، افراد را به خودآگاهی و خودشناسی می‌رساند و این مسئله یعنی بهره‌ وری از داشته‌ها و دانسته‌ های این قشر، باید به عنوان یک ضرورت برای تک تک افراد جامعه حائز اهمیت باشد، بیان کرد: «رسالت شغل مشاوره، افزایش سطح سلامت روان، افزایش بهزیستی، شادمانه زیستن و بهتر انتخاب کردن است. افزایش سطح آسیب روان در افراد و سبک زندگی نامطلوب شهروندان موجب شده است تا هر چه بیشتر به ضرورت روانشناس و مشاور جهت کاهش آسیب‌ها پی ببریم. متأسفانه اقبال و فرهنگ عمومی نسبت به روانشناس و مشاور مثبت نیست. همان‌طور که افراد اهمیت زیادی به سلامت جسمی می‌دهند، این انتظار می رود که اهمیت روان و سطح سلامت روان در بین مردم افزایش یابد.»

تقیانی به نقش مهم و کلیدی امروز مشاوران و مربیان تربیتی مدارس اشاره کرد و گفت: «امروزه توجه دانش آموزان و تمام اولیای مدرسه بیش از همه بر مربیان تربیتی و مشاوران است. شاید در گذشته توجه خانواده ها فقط مسائل درسی دانش آموزان بود، اما امروز خانواده ها در تلاش هستند تا دانش آموزان در کنار یادگیری مسائل آموزشی، مهارت های اجتماعی، مهارت های ارتباطی، مسئولیت پذیری و سایر موقعیت های اجتماعی را نیز تجربه کنند. مدیریت این مسئله و پیشبرد آن در مدرسه بر عهده مشاور و مربی تربیتی است. مربیان و مشاورین تکیه گاه و پشتیبان دانش آموزان هستند و دانش آموزان باید بتوانند در صورت بروز هر گونه مشکلی برای گفت و گو و راهنمایی به مشاوران و مربیان تربیتی مراجعه کنند. از این رو، مربیان و مشاوران باید جایگاه خود را در مدرسه به درستی بشناسند.»

سرپرست اداره امور تربیتی، مشاوره و آسیب های اجتماعی شهر تهران بر راهکارها و اهداف سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تأکید و بیان کرد: «باید مبنای نظری و عملی مشاوران و مربیان برگرفته از اهداف و راهکار های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و ساحت های شش گانه تربیتی باشد و اهداف ذیل ساحت های شش گانه تربیت را، نصب العین خود قرار دهند و بر اساس آن عمل کنند و در مدرسه فعالیت هایی را برای تحقق آن تعریف کنند تا دانش آموزان این مفاهیم را شناخته و سپس بتوانند در آینده از آن بهرمند شوند.»

وی در خصوص ارتباط مؤثر مشاوران و مربیان اظهار کرد: «مربیان و مشاوران ما باید یک الگوی کامل باشند تا دانش آموزان بتوانند ارتباط مؤثر و درستی با آنان برقرار کنند. مشاوران و مربیان می‌بایست صادقانه با دانش آموزان برخورد کنند. دانش آموزان نیز هنگامی که این برخورد صادقانه، راستی و درستی رفتار و عامل بودن به گفته ها را در آنان می‌یابند، می‌توانند با مشاور و مربی ارتباط برقرار کنند و به ایشان مراجعه کنند. این امر سبب می‌شود تا مشاور و مربی تربیتی محور مراجعه در مدرسه باشد.»

تقیانی پیرامون آسیب های اجتماعی که در بین دانش‌آموزان وجود دارد و امکان گسترش آن نیز فراهم است، گفت: «دانش‌ آموزان در مدارس، در کانون تعلیم و تربیت هستند و هر روز و هر لحظه پایه‌ها و اجزای جدیدی از هویت شخصی و اجتماعی خود را می‌سازند و به آن شکل می‌دهند. بنابراین باید بسترهای لازم جهت تشکیل بهینه و درست این هویت برای دانش‌آموز فراهم شود. در معرض آموزش‌های مفید اجتماعی، فرهنگی و شخصی قرار گیرند، مهارت‌های اجتماعی مؤثر را به عنوان یک شخصیت و شهروند اجتماعی و با اخلاق، یاد بگیرند و به درک درستی از مسیر زندگی برسند. مشاوران و‌ فعالان تربیتی در مدارس باید بسیار هوشمندانه و با حساسیت نسبت به آسیب‌های اجتماعی مشاهده شده در بین دانش‌آموزان وارد عمل شوند و رفتارها و آموزش‌هایی کارشناسانه و از روی تخصص داشته باشند. چون هر رفتار غلط با روش نادرست، موجب جبهه گرفتن و مقاومت رفتاری در دانش‌آموز خواهد شد و تمامی اهداف پیش‌بینی شده تربیتی و آموزشی در زمینه حل آسیب، با شکست جدی رو به رو خواهد شد.»

وی تأکید کرد: «مشاوران به بررسی پیچیده‌ترین قسمت بدن انسان که ذهن و روان است می‌ پردازند و همواره برای آرامش روانی انسان‌ها و جامعه تلاش می‌کنند. مشاوران از جهت تزکیه و سالم‌ سازی جنبه‌ تربیتی انسان‌ها، ادامه‌ دهنده‌ راه پیامبران هستند و هر کدام از روانشناسان و مشاوران، شیوه‌ها، روش‌‌ها، نظریات و سبک‌های متفاوت روان‌شناسی را در محیط کار و زندگی در ارتباط با دیگران مورد استفاده قرار می‌دهند.»

تقیانی درباره اهمیت مشاوره دوران کودکی و نوجوانی خاطر نشان کرد: «یکی از حساس‌ترین حوزه‌های روان‌شناسی و مشاوره‌ای، تربیت و پرورش کودک و نوجوان است. زیرا نوجوانان به دلیل سن بلوغ و بحران احراز هویت، طرز فکر آنها با مشکلات بسیاری نظیر مشکل در تحصیل، کار، دانشگاه، ازدواج و زندگی رو به‌ رو می‌شود. بنابراین مشاوران به‌ خصوص مشاورانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، مسئولیت دشواری بر عهده دارند. در این راستا بسیار مؤثر است که بدانیم فقط کودک و نوجوان نباید مشاور داشته باشند، چه بسا که والدین، کودک و نوجوان به طور پنجاه، پنجاه باید از مشاوره بهره‌مند شوند. زیرا بسیاری از والدین خیلی از مسائل را نیاموختند و بسیاری از آموخته هایشان ناکارآمد است و ما باید مشاوری با عنوان پدر و مادر بالغ داشته باشیم که آموزش دهد چگونه با فرزندان برخورد کنیم، هر انسانی در طول زندگانی حتما باید مشاور، مربی، استاد داشته باشد.»

سرپرست اداره امور تربیتی، مشاوره و آسیب های اجتماعی شهر تهران در پایان تصریح کرد: «تردیدی نیست که انسان نیازی جدی به مشاوره دارد. این تنها مربوط به مسائل و مشکلات روزانه ناشی از زندگی امروزی نیست. بلکه احتیاجی است که آدمی به مشورت های فکری و معنوی و آینده نگری دارد. دانشجویان و دانش آموزان در بسیاری از امور شخصی و اجتماعی خود نیاز به مشاوره دارند. برنامه مشاوره در مدارس به منظور ایجاد ارتباط مطلوب با محیط و برای به کار گرفتن علایق و استعدادهای دانش آموزان در مسیرهای مناسب، به نحوی که نیازهای جامعه از جهات مختلف تأمین شود، طرح ریزی شده است. البته ضرورت وجود مشاور برای حل کردن کلیه مسائل، مشکلات و گرفتاری های افراد نیست. بلکه در استعداد و کفایت وی در کمک و یاوری به مراجعان است. بدان حد که در ازای حقوق و سرمایه گذاری برای تربیت او، وجودی با ارزش و خدمتگزاری اصیل به شمار می آید.»

دانش آموز خبرنگار: عطیه چوپانی