پاتک ایران به عملیات «مقصرسازی» در وین

در حالی که مذاکرات لغو تحریم‌ها در وین در جریان است، سه کشور تروئیکای اروپایی در سازمان ملل همزمان با جلسه شورای امنیت برای بررسی رژیم عدم اشاعه، بیانیه‌ای درباره برنامه هسته‌ای ایران و مذاکرات وین صادر کردند. در این بیانیه که با هدف فضاسازی علیه ایران در مذاکرات وین صادر شده، ادعا شده است شورای امنیت امروز درگیر یک موضوع جدی است؛ دو سال است که ایران گام‌های بی‌سابقه‌ای برداشته و اخیرا سرعت حساس‌ترین مورد نقض برجام را تسریع کرده است. تروئیکای اروپایی مدعی شدند ایران از سازش‌هایی که پس از چندین هفته مذاکرات چالش برانگیز به دست آمده بود، عقب‌نشینی کرده و همزمان خواسته‌های حداکثری بیشتری را ارائه کرد و ما به نقطه‌ای نزدیک می‌شویم که افزایش سرعت برنامه هسته‌ای ایران، برجام را به طور کامل از بین خواهد برد. ولی اکنون درهای دیپلماتیک برای ایران جهت انجام یک توافق کاملا باز است. ادامه تشدید تنش اتمی ایران به این معنی است که ما به سرعت در حال رسیدن به پایان برجام هستیم.

ایران نیز طی روزهای اخیر از توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خبر داد و در این رابطه، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه در مقاطعی آژانس از ابزار فنی برای تاثیرگذاری سیاسی بر گفت‌وگوهای وین استفاده کرده اظهار داشت به توافق خوبی با آژانس دست پیدا کردیم که می‌تواند برخی نگرانی‌های ادعایی درخصوص برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را برطرف کرده و تداوم بیش از پیش همکاری‌های متقابل با آژانس را به دنبال داشته باشد. بعد از این صحبت‌ها بود که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس اتمی هم ضمن تایید توافق با ایران، اعلام کرد که در روزهای آینده دوربین‌های این نهاد در مجتمع تسا کرج نصب خواهد شد.

روز گذشته هم در ارتباط با توافق ایران و آژانس، معاون امور بین‌الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران گفت پس از بررسی‌های دقیق فنی، امنیتی و قضایی، دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار دیگر در مجتمع «تسا» کرج نصب می‌شوند. بهروز کمالوندی توضیح داد نصب دوربین‌ها به این صورت انجام می‌شود که دوربین‌ها عکسبرداری خواهند کرد و عکس‌ها در حافظه دوربین‌ها حفظ می‌شوند. هنگامی که حافظه‌ها پر شوند، کارت‌های حافظه استخراج می‌شوند و در مهر و موم مشترک ایران و آژانس قرار می‌گیرند و آژانس به هیچ وجه به این اطلاعات دسترسی نخواهد داشت.

کمالوندی این را هم گفت که این امر براساس قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران، مصوب مجلس شورای اسلامی صورت می‌گیرد که بر مبنای آن آژانس نمی‌تواند نظارت‌های فراپادمانی داشته باشد. سخنگوی سازمان انرژی اتمی با یادآوری اینکه کلیه نظارت‌های فراپادمانی مدت‌ها قبل، از اسفندماه سال گذشته متوقف شده است و عملا از آن تاریخ دوربین‌های آژانس اگر در مواردی کار کرده‌اند، دسترسی آژانس به اطلاعات آن‌ها مقدور نبوده است، تصریح کرد تنها در صورتی اطلاعات ضبط شده در اختیار آژانس قرار خواهد گرفت که هدف قانون مذکور حاصل شود. به عبارت دیگر هنگامی که تمامی تحریم‌ها لغو شوند، می‌توان این اطلاعات را در اختیار آژانس گذاشت تا از آن‌ها در تداوم دانش نظارتی خود موسوم به knowledge of continuity استفاده کند.

در همین راستا عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌الملل و سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان به پانا گفت: «چندباری که گروسی به ایران سفر کرد و گفت‌وگوهایی با مقامات ایرانی داشت مدام بر روی سایت کرج صحبت می‌کرد و اصرار داشت که آنجا باید تحت‌ نظر باشد و دوربین‌های آژانس نصب و ضبط شوند. دوربین‌ها اما در اختیار ایران است و مرتب ضبط و نگهداری می‌شود. در توافقی هم که در روزهای گذشته اعلام کردند که درباره این سایت روی داده است، به همین صورت است که دوربین آژانس نصب می‌شود اما اطلاعات در اختیار این سازمان قرار نمی‌گیرد. بنابراین تا اینجای کار توافق دو طرف مقداری پیشرفت داشته است. ایران هم که همیشه با آژانس همکاری کرده است، اینبار هم علاقه‌مند است این کار انجام شود تا آن نگرانی‌هایی را که آمریکا و اروپا هر روز دارند و می‌گویند روند احیای برجام کند پیش می‌رود یا ایران در حال افزایش سطح غنی‌سازی‌ است را کم کند. کما اینکه وزیر خارجه هم چند بار اعلام کرده بود که این نگرانی‌های ادعایی غربی‌ها با لغو کامل تحریم‌ها از بین خواهد رفت.»

فرجی‌راد این توافق نسبی را یک گام مثبت و رو به جلو توصیف کرد و افزود: «ایران دارد به طرف‌های غربی می‌گوید شما چون نگران غنی‌سازی هستید، ما به آژانس اجازه دادیم که نظارت بیشتری داشته باشد. هرچند که گام‌های کاهشی ایران طبق برجام صورت گرفته است. اینگونه امتیازدهی‌ها سبب می‌شود فضای مذاکرات مثبت‌تر شود. اعتمادسازی با آژانس انرژی اتمی هم به این خاطر که عضو ناظر برجام است از اهمیت زیادی برخوردار است.»

این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: «وقتی مذاکره‌ای انجام می‌‌شود، باید همراه آن انعطاف‌ هم باشد تا مذاکرات پیش برود.»

منبع نزدیک به شورای عالی امنیت ملی کشورمان هم در ارتباط با توافق ایران و آژانس اعلام کرد که به دلیل اتمام بخش اصلی بررسی‌های قضایی امنیتی بر روی دوربین‌های آسیب‌دیده و همچنین نظر به اقدام آژانس در محکوم کردن خرابکاری در مجتمع تسا و پذیرش بررسی فنی دوربین‌ها از سوی کارشناسان ایران قبل از نصب، ایران در اقدامی داوطلبانه، اجازه جایگزینی دوربین‌های جدید به جای دوربین‌های آسیب‌دیده را به آژانس داده است. این منبع این را هم تاکید کرد که صدور این مجوز به هیچ وجه نقض‌کننده قانون مجلس شورای اسلامی نبوده و بر اساس همان قانون، تصاویر ضبط‌شده توسط این دوربین‌های جدید مانند تصاویر دوربین‌های قبلی در اختیار آژانس قرار نخواهند گرفت و همچنان نزد سازمان انرژی اتمی ایران محفوظ خواهند ماند. ایران با این اقدام خود پالس مثبتی به میز مذاکرات وین فرستاد تا هم حسن نیت خود را ثابت کند و هم در بازی مقصریابی غربی‌ها، بهانه را از دست‌شان بگیرد. اکنون باید منتظر ماند و دید واکنش طرف‌های مقابل چیست و آن‌ها هم اقدامات مناسبی برای حل اختلافات انجام خواهند داد؟