وقتی «علم» مقابل «بشر» کوشنده کم می‌آورد

فاصله شهر تفلیس با تاشکند نه آنقدر کم است که مثل همسایه به نظر برسند و نه چنان زیاد که سفر از یکی به دیگری بسان عبور از دو قاره باشد. به واقع وجه اشتراک بزرگ ازبکستان و گرجستان این است که هر دو از اقمار شوروی سابق‌اند. نحوه گردش امور در ازبکستان و گرجستان کم و بیش همانی است که ۳۰ سال پیش بود با این تفاوت که دولت مسکو در آن تاریخ تعهد اجباری بیشتری به تغذیه اقتصادی و برنامه‌دهی فرهنگی به ۱۴ ایالتی داشت که در کنار فدراسیون روسیه ۱۵ استان حجیم اتحاد شوروی را تشکیل می‌دادند با این حال با هر نگاه سیاسی و غیرسیاسی بزرگ‌ترین میراث اتحاد جماهیر شوروی در هر دو نظام کاری تفلیس و تاشکند تشکیلات و کادرهای اجرایی قدرتمند در اکثر ورزش‌ها منجمله وزنه‌برداری است و هم اکنون نیز همان نظام‌ها با توانی هر چه بیشتر در گرجستان و ازبکستان فعال‌اند و قهرمان پشت قهرمان می‌سازند.

از همه بدتر و عجیب‌تر برای روسیه این است که ساخت و معرفی این قهرمانان وزنه‌برداری در تضاد با وضع تأسف‌باری است که روند پرورش‌ قهرمانانی جدید و تربیت استعدادهای جوان در مسکو طی می‌کند. ممکن است گفته شود که اگر این سراشیبی وجود دارد، چرا روسیه فاتح پیکارهای تازه پایان یافته قهرمانی جهان در تاشکند شد و در پاسخ باید گفت که با‌وجود این پیروزی اقتدار و کلاس وزنه‌برداری روسیه در حال حاضر بسیار نازل‌تر از دوران طلایی‌شان است که در سال‌های ۱۹۶۵ تا ۲۰۱۰ مشاهده می‌شد و امروز سایه‌ای از آن دوران هم نیستند. از طرف دیگر باید متذکر شد که چین به سبب پرونده‌های متعدد دوپینگ‌اش در این ورزش حق شرکت در مسابقه‌های جهانی امسال را از دست داده بود و در غیر این صورت یک بار دیگر قهرمان می‌شد.

نظام‌های قدرتمند ورزشی حک شده در امثال ازبکستان و گرجستان در سال‌های اخیر امثال اکبر ژورائف را در دسته ۱۰۹ کیلو به ازبک‌ها و البته لاشا تالاخادزه را در ۱۰۹+ کیلو به گرجی‌ها ارزانی داشته است. در وصف ژورائف کافی است بگوییم او در ۱۰۹ کیلو با رکورد مجموعی قهرمان شد که می‌توانست او را در یک دسته بالاتر (۱۰۹+ کیلو) هم به رتبه ششم جهان برساند ولی در وصف تالاخادزه باید بگوییم زبان و کلمات در این امر عاجزند.

او مجموعه‌ای از چیزهای عجیب و خصلت‌های باورنکردنی است. وی که ۲۷ سال بیشتر ندارد در ادامه روند رکوردشکنی‌های محیرالعقول‌اش در سال ۲۰۲۱ که با پیکارهای قهرمانی اروپا در اوایل اردیبهشت شروع شد و به المپیک توکیو در مردادماه بسط یافت در «تاشکند ۲۰۲۱» نیز هر سه رکورد جهانی دسته‌اش را که متعلق به خود وی بود، شکست. او در یک ضرب ۲۲۵ کیلو زد و این دو کیلو از حد نصاب قبلی وی بیشتر بود. در دو ضرب تالاخادزه بر وزنه هولناک ۲۶۷ کیلویی فایق آمد که باز دو کیلو از رکورد قبلی وی فراتر می‌رفت و چهار کیلو بیشتر از حد نصاب ۲۶۳ کیلویی افسانه‌ای حسین رضازاده است که در نیمه اول دهه ۲۰۰۰ کسب شده بود و دست نیافتنی به نظر می‌رسید.

تالاخادزه در مجموع هم به رقم ۴۹۲ کیلو رسید که چهار کیلو بیشتر از کورد ۴۸۸ کیلویی وی است که در المپیک به تأخیر افتاده توکیو به ثبت رسیده بود. همه اینها چیزهای عظیم و شگفت‌انگیزی است که نمی‌توان توصیفی علمی از آن به دست داد و چون علم و عقل نمی‌پذیرد که بیشتر قادر به جابه‌جایی این وزنه‌ها باشد تنها تعریفی که می‌توانیم از آن به دست بدهیم این است که تالاخادزه از مرز انسان بودن و تعریف‌هایی مرتبط با آن فراتر رفته و کاری فرا انسانی انجام داده است. تعبیرهایی هر چه بیشتر را در این زمینه باید به کسانی سپرد که شاید چوب خط‌های عالی بیشتر و بهتری را برای برآورد کار خارق‌العاده ورزشکار گرجستانی داشته باشند و امری را ارزشگذاری علمی کنند که اینک در چارچوب هیچ دانشی قابل توجیه و فهم و برآورد نیست. می‌توان به نتایج تحقیقات احتمالی آنها امید بست تا فهمید چطور کاری که تا اواخر دهه ۱۹۷۰ به‌رغم سه حرکتی بودن وزنه‌برداری (مشتمل بر پرس، یکضرب و دوضرب) و حتی در دوران جولان واسیلی الکسیف «ابر وزنه‌بردار» شوروی نیز غیرممکن نشان می‌داد، حالا سال‌ها پس از حذف «پرس» و دو حرکتی شدن این ورزش توسط نوادگان او که نه روس بلکه گرجی تلقی می‌شوند، امکانپذیر جلوه می‌کند. آن کار سترگ، رسیدن به مجموع ۵۰۰ کیلو در مجموع دسته ۱۰۹+ کیلو است که البته سال‌ها «فوق سنگین» نامیده می‌شد و هنوز هم این نام برای آن بامسماترین واژه است. آنچه ما می‌توانیم تا زمان تحقق یک بررسی علمی دقیق درباره مکانسیم‌های کار شگرف تالاخادزه بیان داریم، این است که موارد غریب مرتبط با او به حد و اندازه و شکل‌هایی است که هر چه بیشتر به آن بپردازیم، فقط موجب عجیب‌تر شدن ماجرا و البته افزایش تحسین وی می‌شود. مردی که کم مانده است نیم تن وزنه را در دو حرکت بالای سر ببرد و رویای قدیمی بشر را سرانجام تحقق بخشد، دارای رفتارهای سرشار از خضوع و ادب و متانتی است که در بسیاری از قهرمانان به غایت کوچک‌تر از او نیز رؤیت نشده و برعکس از این دسته از ورزشکاران غرورهای افراطی در قبال انجام کارهایی به‌شدت معمولی‌تر از دستاوردهای تالاخادزه مشاهده شده است. این ورزشکار قبل و بعد از انجام هر یک از حرکاتش در صحنه مسابقات مربیان خود را مثل پدرش در آغوش می‌گیرد و در گوش آنها نجوا و به آنان عرض ارادت می‌کند. در پایان هر پیکاری نیز وی یکی دو کیف دستی کوچک زرد و سبز رنگ را که لابد حاوی متون اخلاقی مذهبی وی (مسیحی) است می‌بوسد و قبل و بعد از بلندکردن هر وزنه‌ای با صلیب کشیدن روی سینه‌اش مجدداً به ادای احترام مذهبی مبادرت می‌کند.

با اینکه به سبب دستاوردهای تاریخی و یکتای تالاخادزه همه دلایل فراهم است تا او نیز مثل همتاهای اغلب غربی‌اش از جاده اعتدال و خشوع خارج شود و فخرفروشی کند او همیشه همان قدر متواضع مانده است که به چشم دیده‌ایم. مردی که همه داده‌های علمی را بی‌ارزش کرده و این را به اثبات رسانده که بشر اگر کار و تلاش کند و منصف و عدالت‌شناس باشد به دستاوردهایی خواهد رسید که علم نیز بر آن مهر باطل کوبیده و از دسترس بشر خارج دانسته. تالاخادزه جدیدترین و بزرگ‌ترین نمونه افرادی است که چون براساس باورهای مردمی تلاش می‌کنند و نیرویی لایزال را به ودیعت گرفته‌اند، از شاخصه‌ها و مرزهایی عبور می‌کنند که علم آن را برای بشر غیرقابل تحقق می‌انگارد اما هر از چندگاه دلایلی به دست می‌آید که علم پیشه‌ها و دانش ورزها از نو بنشینند و در مورد حد و مرزهای انسانی مجدداً تحقیق و در این زمینه اعلام مواضعی جدید کنند و چارچوبی تازه را روی کاغذ بریزند که در آن البته لاشا تالاخادزه عظیم هم بگنجد.

*روزنامه‌نگار

منبع: ایران ورزشی