حجت‌الاسلام محمدرضا قاسمی‌نیا*
سوادآموزی و آموزش، دروازه مهارت‌ها واندیشه‌ها
قم (پانا) - هشتم سپتامبر بر اساس اعلام سازمان فرهنگی یونسکو، روز جهانی سوادآموزی و مبارزه با بی‌سوادی نامگذاری شده و از نعمت سوادآموزی می‌توان به عنوان دروازه آشنایی با تحولات، مهارت‌ها و اندیشه‌ها یاد کرد.
آموزش و سوادآموزی، بسترساز شکوفایی اقتصاد، فرهنگ، سیاست، تغییر نگرش و تحول و درک متقابل و رفتار انسان‌ها با محیط زندگی و پیرامونی خود است. فرصت بهره مندی از زندگی سالم و کسب طریق چگونه اندیشیدن و شناخت و چگونه زیستن و چگونه بهتر زیستن و ادای حقوق انسان‌ها با آموزش ممکن است.
آموزش و یادگیری، دانش و مهارت‌های لازم را در اختیار افراد می‌گذارد و در استقلال، پویایی و خوداتکایی به آنان کمک می‌کند. البته آموزش پاک و سالمی که در دایره‌ای به وسعت انسانیت و اخلاق و سعادت او رقم بخورد.
خداوند متعال در قرآن کریم، انسان‌های عالم و غیرعالم را مساوی نمی‌داند و تعلیم و تزکیه را از رسالت‌ها و ماموریت‌های پیامبران می‌داند. پیامبر اعظم، حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: «جوینده علم باشید حتی اگر در چین باشد و شرط آزادی اسیران را آموزش مهارت خواندن و نوشتن به افراد محروم از سواد تعیین می‌کنند.» امیرمومنان، حضرت علی(ع) نیز دارایی عاقل را در علم و عمل او می‌شمرند.
حضرت امام صادق(ع) خطاب به مردم می‌فرمایند: «اگر مردم می‌دانستند در یادگیری علم چه ثمراتی است به آموختن و یادگیری آن می‌شتافتند حتی اگر باید خونشان ریخته شود و به دریاها وارد شوند و در گرداب‌ها فرو روند.»
از منظر قرآن کریم، کسانی که دارای عقل و خِرد سالم و در صراط مستقیم قرار دارند، مهارت‌های اساسی زندگی سعادت‌آفرین دنیا و آخرت را کسب کرده و در اختیار خویش دارند و از تسنیم وحی و چشمه جوشان لایزال الهی بهره‌مند می‌شوند.
طبق آمارها و گزارش‌های جهانی، بی‌سوادی و کم‌سوادی و محرومیت از آموزش، یکی از عوامل مهم رکود و خسارت بر کشورها و ملت‌ها شناخته شده است.
بر اساس آمار سازمان یونسکو در سال ۲۰۲۲ حداقل یک نفر از هر ۷ نفر بزرگسال ۱۵ سال و بالاتر یعنی حدود ۷۶۵ میلیون نفر بزرگسال، فاقد مهارت‌های اولیه خواندن بودند و حدود ۲۵۰ میلیون نفر کودک ۶ تا ۱۸ سال، وارد مدرسه نشده‌اند و از هر ۳ نفر بی‌سواد، ۲ نفر از آنان را زنان تشکیل می‌دهند.
مهمترین وظیفه دولت‌ها فراهم کردن امکانات برای برخورداری آحاد مردم به‌خصوص کودکان و نوجوانان از فرصت‌های برابر آموزشی و مهارتی و تجهیز افراد جامعه به ابزار مهارت خواندن و نوشتن است.
کسب مهارت‌های فرهنگی، آموزشی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی با محوریت فضایل اخلاقی و مسئولیت‌پذیری با سوادآموزی الهی و جهت‌دار حاصل می‌شود. سوادآموزی و توسعه مهارت‌ها، پیشرفت و استقلال فرد و جامعه را موجب می‌شود و انسان صالح و صلح‌جو را پرورش می‌دهد. سواد آموزی و توسعه مهارت‌آموزی باید باعث شود تا هر فرد، نیاز خود را بشناسد و در پی یادگیری آن مهارت باشد. مهارت‌های اساسی زندگی و شغلی هر کدام باید برای زندگی جدید، فرصت‌هایی را خلق کنند و فرد را به بازار کار و شغلی نو و متنوع و خودکفا و مفید برای اجتماع و فرد راهنمایی کند.
* پژوهشگر حوزه آموزش و سوادآموزی
ارسال دیدگاه