کارگردانی «بردن» مخاطب به دنیای دیگر است

امیر مشهدی عباس مدرس کارگاه «شناخت کارگردانی کودک و نوجوان» از سری کارگاه‌های تخصصی «زیست کودکانه در تئاتر» بیست و نهمین جشنواره تئاتر استان تهران در ابتدای این نشست با بیان تعریفی هنر عنوان کرد: هنر هر آن چیزی است که بداعت، صناعت و خلاقیت داشته باشد و هنرمند کسی است که از این عناصر بهره می‌برد. وقتی ما به اثری هنری نگاه می‌کنیم در واقع با نوع نگاه خالق آن آشنا می‌شویم. یک کارگردان سینما و تئاتر باید نگاه داشته باشد. زیرا در حال خلق و ارائه پیام است.

کافی نیست خاطرات کودکی مان را مرور کنیم!

وی با اشاره به اهمیت مخاطب شناسی توسط کارگردان افزود: گاهی به اشتباه تصور می‌شود کارگردان یک اثر کودک و نوجوان با مراجعه به خاطرات کودکی خود می‌تواند کاری برای این گروه سنی تولید کند. کارگردان امروز تئاتر یا سینمای کودک و نوجوان باید حتی اینفلوئنسرهای محبوب بچه‌ها را بشناسد. زمانی هر ده سال نسل عوض می‌شد. بعدها این تغییر نسلی کم و کمتر شد و حالا می‌توان گفت کودک هر سال با کودکی که حتی یکسال از او بزرگ‌تر است، فرق دارد. کودک امروز ما فقط در تهران یا نقطه ای از ایران زندگی نمی‌کند بلکه در گوشه‌ای از جهان زندگی می‌کند. زیرا با یک جستجوی ساده در گوگل دسترسی به همه اطلاعات از سراسر دنیا دارد.

این کارگردان و نویسنده تئاتر و سینما درباره مهم ترین ملاحظات خلق اثر هنری برای کودک و نوجوان توضیح داد: در کار کردن برای بچه‌ها ابتدا باید بدانیم که با مخاطبی بسیار متفاوت از خود سروکار داریم. دنیای کودکان از بزرگترها بسیار وسیع تر است. همچنین ما برای مخاطبی کار تولید می‌کنیم که از ما جلوتر است. عجیب است که هنوز عده‌ای درباره مسواک زدن کار می‌سازند! در حالی که امروز مفاهیمی مثل تبعیض بین بچه‌ها رایج شده است؛ موضوعی که زمانی مربوط به بزرگسالان بود.

تکلیف کارگردان باید با خودش روشن باشد

وی با تأکید بر این مفهوم که بعد از انتخاب درست نمایشنامه، باید برای کارگردانی ایده داشت. پیرنگ یا پیام را به بهترین شکل به مخاطب ارائه داد، ادامه داد: ممکن است متن واحدی را چند کارگردان و هرکدام به گونه ای روی صحنه ببرند که در یکی شخصیت، در دیگری فضا، در یکی موقعیت یا هر عامل دیگری برجسته شود. برای کارگردانی یک نمایش کودک همینطور باید پروپوزال داشت. به بیان ساده به این معنا که بدانیم برای هر بخش از نمایش چه می‌خواهیم. کارگردانی در واقع این است که تکلیف ما با خودمان مشخص باشد. برای مثال چرا تئاتر ما باید عروسک یا بازیگر داشته باشد. درباره بازیگر نیز باید کسی را انتخاب کرد که واقعا به نقش بخورد و برخی کارگردانان هم از همان ابتدا می‌دانند که کدام بازیگر به نقش شان می‌خورد.

وی با بیان این که کارگردانی اثر فلسفی بر مخاطب می‌گذارد، گفت: یک کارگردان هم باید اثر را کارگردانی کند هم مخاطب و تماشاگرش را. مخاطب کودک هم غیرقابل پیش بینی است و هم با کارگردان تعارف ندارد.

مشهدی عباس در ادامه عنوان کرد: کارگردانی یک نمایش یا فیلم در کل آن برای رسیدن از یک نقطه اوج تا

گره گشایی طی می‌شود.

وی در ادامه کارگاه با طراحی یک موقعیت نمایشی و پرتاب یک توپ به سمت تعدادی از حاضر در سالن گفت: کارگردانی درست شبیه به پرتاب این توپ به سمت افراد مختلف است. در واقع این کارگردان است که تعیین می کند مخاطب به کدام نقطه باید توجه کند. کارگردانی به معنای «بردن» مخاطبان به دنیایی دیگر است.

مشهدی عباس در پایان گفت: متاسفانه به تئاتر کودک و نوجوان در ایران بها نمی‌دهند. در این شرایط باعث خوشحالی من است که حوزه هنری کودک و نوجوان کارهای درخوری را در این زمینه رقم زده است. همچنین با وجود این که خیلی ها به من بارها گفته‌اند چرا کار کودک و نوجوان می‌سازی؟ اما واقعا خوشحالم که در این عرصه فعال هستم.

گفتنی است بیست و نهمین جشنواره تئاتر استان تهران شهریور تا آبان ۱۴۰۳ در بخش‌های ایثار، نهال، تئاتر خیابانی؛ لبخند، تئاتر کودک و نوجوان و نمایشنامه نویسی در حال برگزاری است. بیست و نهمین جشنواره تئاتر استان تهران به دبیری امیرحسین شفیعی آبان ماه 1403 برگزار می‌شود.