این روزها به هنرمندان منبت‌کار سخت می‌گذرد

هنر سن و سال نمی شناسد، می توان در آستانه ۴۰سالگی و در اوج پختگی هنر را درون خود شکوفا کرد اگر شوقش باشد، مانند مهدی طوسی که در آستانه ۴۰سالگی و دوران کمال، هنر در او تراویده می شود تا جاییکه به واسطه خدمات بسیار در حوزه هنر و کتاب الهی، خادم‌القران لقب می گیرد.

استاد مهدی طوسی، در سن ۳۸سالگی فعالیت هنری خودش را با خوشنویسی شروع کرد و در سن ۴۵سالگی دوران حرفه‌ای فعالیتش را در زمینه منبت کاری و مشبک آغاز کرد. درسال۸۴ دکترای منبت‌کاری را اخذ کرد. از مهم‌ترین آثاراستاد می‌توان به کتاب نمادین قرآن اشاره کرد که در قطع ۵ ×۲۱ ×۳۰سانتی مترو به وزن یک هزار و ۸۰۰گرم با لولای چوبی از چوب گردو خلق شده است. استاد در بیش از ۸۰نمایشگاه داخلی و خارجی شرکت کرده که در اکثراین نمایشگاه‌ها رتبه و عنوان کسب کرده و درجشنواره رضوی ۸۸/۸/۸هم رتبه اول را به‌خود اختصاص داده است. مهدی طوسی در گفت‌وگو با پانا از حال و روز هنر منبت کاری در شرایط سخت اقتصادی سخن گفت.

هنرمندان مبل ساز دیگر مبل چوبی نمی سازند

مهدی طوسی، هنرمند پیشکسوت حوزه منبت کاری در گفت‌وگو با پانا گفت: «هنر منبت کاری فعالیت سنگین و زمانبری است و بطور کلی دو روش برای انجام این کار داریم. یکی در حد کارهای هنری، یونیک و موزه ای و دیگری کارهایی که زمینه مصرفی دارند.»

وی درباره دغدغه های این روزهای هنرمندان منبت‌کار گفت: «کارهای مصرفی مانند کاناپه، مبل و بوفه و غیره با گرانی چوب و دستمزد کارگر و عدم خرید مشتری، کارشان به رکود رفته است و در نتیجه به سمت فعالیت مبل های پارچه ای رفته اند اما هنرمندانی که در زمینه کارهای موزه ای و زینتی فعالیت می کنند با مشکلات دیگری که آن هم از جنس اقتصادی است روبرو هستند.»

وی افزود: «مردم عموما به هنر علاقه مند هستند اما عموما مضیقه اقتصادی دارند و درنتیجه امکان خرید آثار فاخر هنری چوب را ندارند. درمورد کارهای موزه ای هم باید بگویم متاسفانه موزه ها از کارهای آنها استقبالی نمی کنند.»

مهدی طوسی اظهار کرد: «باید فرصتی فراهم شود و آثار فاخر هنری چوب از هنرمندان آنها خریداری شود تا این هنر زنده بماند برای مثال و وقتی نمایشگاهی برگزار می شود، خوب است که بخشی از هزینه نمایشگاه برای خرید همان آثار هنرمندی که ارایه شده خرج شود.متاسفانه حمایت اقتصادی از هنر نداریم. این همه نمایشگاه های مختلف داریم اعم از نمایشگاه قرآن کریم و صنایع دستی و غیره اما اعتباری که در آن نمایشگاه ها خرج می شود توجهی به حمایت از هنر ندارد.»

فراموشی قانون اختصاصیک درصد از اعتبار بودجه وزارتخانه ها به آثار هنری

این هنرمند پیشکسوت با اشاره به یک اصل قانونی که فراموش شده عنوان کرد: «زمانی در دوره مرحوم دکتر حبیبی که معاون اول رییس جمهور بودند مصوبه هیئت دولت این بود که ۱درصد از اعتبار بودجه وزارتخانه ها باید به آثار هنری هنرمندان اختصاص داده شود. اگر چنین بودجه ای منظور می شد و آثار هنری هنرمندان خریداری می شد حداقل خود دولت می توانست از مجموعه این آثار نمایشگاه خارجی برگزار کند و سود ببرد نه اینکه بخواهد هزینه هنرمند کند و او را به نمایشگاه خارجی ببرد و آثارش هم فروش نرود.»

مهدی طوسی در ادامه از دغدغه های هنرمندانی که از طریق مراکز دولتی تامین معاش می شوند و ظاهرا کمتر دغدغه اقتصادی دارند، سخن گفت و افزود: «برخی هنرمندان ما آزاد هستند و برخی دولتی اند. آنهایی تحت پوشش دولت اند وضع اقتصادی بدی ندارند اما متاسفانه مراکز دولتی از هنرمندانشان چندان استفاده ای نمی برند و با او کارمندوار برخورد می کنند. او هم هیچ اثر قابل توجهی از خودش باقی نمی گذارد و اثر تاریخی ثبت نمی شود.»

وی افزود: «من استاد بازنشسته پژوهشکده هنرهای سنتی میراث فرهنگی هستم و آنگونه که می شد بهره ببرم بهره نبرده ام. به نظرم هنرمندها نباید در فاز دولتی باشند و باید منبع درآمدشان مستقل باشد چون در کارهای هنرهای دستی، میراث فرهنگی یک تزی دارد که می گوید کار باید سریع انجام شود و اصلا به ابتکارو خلاقیت کاری ندارد و می رود در یک سیستم بازاری و آن فرهنگ فاخر در آن باقی نمی ماند.»

ارگان‍‌‌‌های حامی هنرهندان

مهدی طوسی با اشاره به ارگان های موجودی که از هنرمندان حمایت مادی و معنوی دارند، گفت: «موسسه هنرمندان پیشکسوت که از سال۹۰ تاسیس شده است تا حدودی در امور رفاهی و اجتماعی و خدماتی امتیازاتی برای هنرمندان قایل شده است که خوب است. از سال ۹۱ هنرمندان دارای سبک و شیوه که سن بالای ۶۰ سال دارند را عضو این موسسه کرده و خدماتی ارایه می کنند و البته تا حدودی تاثیرگذار است. موضوع دیگر صندوق حمایت از هنرمندان را داریم و همچنین صندوق هنرمندان که هردو زیر نظر وزارت ارشاد هستند. تفاوت این دو این است که صندوق حمایت از هنرمندان همه هنرمندان را عضو می کند و صندوق هنرمندان از همان ده رشته هنری که دارد، عضو کرده و بیمه می کند. مسیر حمایتی دیگر تکریم هنرمندان پیشکسوت است که متولی آن صندوق حمایت از هنرمندان است و باتوجه به ارزشیابی هایی که می شود هنرمندان را عضو این صندوق می کنند. این دو صندوق در جهت موازی حرکت می کنند و تلاش شان نگهداری از شانیت هنر و هنرمندان است.»

این روزها به هنرمندان منبت کار سخت می گذرد

طوسی درباره نهادهای اقتصادی یا آموزشی که از هنر منبت کاری به عنوان یک فعالیت اقتصادی حمایت کنند، گفت: «ارگان هایی مانند میراث فرهنگی و کمیته امداد و سازمان فنی و حرفه ای را داریم که آموزش می دهند و حمایت آموزشی دارند اما مسئله این است که باید بازار فروشی برای هنرمندان فراهم کنند. زمانی بنا شهرداری در هر محله ای بازار و بازارچه هنری برای فروش آثار هنرمندان ایجاد کند اما این کار انجام نشد. این است که متاسفانه نتوانستند مکان فرهنگی ایجاد کنند که آثار هنرمندان فروش برود.»

وی افزود: «این روزها به هنرمندان منبت کار سخت می گذارد. برخی مثل من حقوق بازنشستگی دارند و هنر برای شان بیشتر جنبه آرامش بخشی دارد اما خیلی از همین هنرمندان از هنرشان ارتزاق می کنند. زمانی سازمان بازنشستگی می گفت بازنشسته ها بجای اینکه در پارک ها بنشینند، بروند دنبال کار هنری و سازمان بازنشستگی بخشی از هزینه آموزش آنها را پرداخت می کند اما آنچه به آن توجه نمی شود این است که واقعا باید زودتر از اینها اقدام کرد نه در سن بازنشستگی به هنر جنبه تفننی برای اوقات فراغت بازنشسته بدهیم. در برخی از کشورها چنین می کنند اما فرد بلحاظ امرار معاش تامین است و وقتی به سن بازنشستگی می رسد دغدفه معیشت ندارد و برای تفنن به کار هنری مشغول می شود اما اکنون بازنشسته های ما دغدغه های اقتصادی زیادی دارند.»

همه کلکسیون‌دار شده اند و هنرمند فقیرتر می شود

طوسی گفت: «وضع اقتصاد هنر ضعیف است و هنرهای تجسمی سخت تر از هنرهای دیگر است زیرا ابزار و موادشان با کارهای سنتی تفاوت دارد. ابزار و مصالح برخی از این هنرها نگهداری می خواهد و در اجرا رشته های هنری با هم شرایط شان تفاوت دارد.»

وی با اشاره به استقبال هنرمندان جوان از هنر منبت گفت: «چهره های جوان از هنر منبت استقبال کرده اند و بعد از انقلاب گرایش زیادی به کارهای چوبی دارند. من معتقدم پیشکسوت ها سرور نیستند بلکه راهنما هستند و خوب است که با کمک همین پیشکسوتان به علاقه جوانان پروبال بدهیم. این روزها متاسفانه همه کلکسیون دار شده اند و روی کارهای هنرمندان سرمایه گذاری می کنند. کارها را ارزان می خرند و به حراجی ها می برند تا سود ببرند. من در نمایشگاه های خارجی که رفتم دیدم که آنها روی هنرهای بومی و ملی خودشان سرمایه گذاری می کنند و خارجی هایی که ایران شناس هستند به هنر بومی ایران ابراز علاقه می کنند. این است که باید دولت راهی را باز کند و انجمنی برای معرفی تخصصی هنرهای تجسمی داشته باشد. راه دیگر معرفی هنرهای تجسمی این است که به سفرا و مهمان های خارجی هدیه هایی از نوع فاخر بدهند نه اینکه به سراغ کار بازاری بروند جون ارزان تر است. اینها همه معرف فرهنگ ایران است.»