اصلاح نظام انتخابات مشارکت عمومی بیشتری را به‌دنبال خواهد داشت

‌به گزارش روابط عمومی اندیشکده حکمرانی شریف، در ابتدای جلسه محمد‌حسین اعلمی با آسیب‌شناسی نظام انتخاباتی موجود؛ به تشریح پیش نویس اصلاح نظام انتخابات که بخشی از آن در اندیشکده حکمرانی شریف طراحی شده است، پرداخت.

وی مشکل عدم مشارکت مردم در انتخابات شهرهای بزرگ را مشکلی جدی خواند و گفت: وقتی احتمال برد یک لیست زیاد باشد، طرفداران لیستی که احتمال برنده شدن آن کم است انگیزه مشارکت در انتخابات را از دست می‌دهند و همچنین لیست‌هایی که امید زیادی به برنده شدن دارند،‌ اجازه ‌ورود افراد بدون صلاحیت را به لیست می‌دهند و این عمل باعث پایین آمدن کارآمدی نمایندگان در مجلس شده است.

اعلمی با بیان اینکه در هر دوره نمایندگان قبلی و تجربه آن‌ها کامل از مجلس خارج شده و این امر به ثبات مجلس ضربه وارد خواهد کرد اضافه کرد: در حوزه‌های تک کرسی، مسئله متفاوت است و بسیاری از نمایندگان شهرستان‌ها و روستاها مسائل محلی را در اولویت کاری خود قرار می‌دهند.

وی شاخص‌های نظام انتخاباتی خوب را بر‌اساس قانون اساسی و سیاست‌های کلی انتخابات؛ مشارکت مردمی و عدم ایجاد مشکلات امنیتی و قومی و عدالت انتخاباتی و هزینه‌های انتخاباتی خواند و گفت: افزایش ثبات کارکردی مجلس و هماهنگی تشکیلاتی نمایندگان؛ دو معیار اصلی طرح اصلاح قانون نظام انتخابات مجلس است.

این پژوهشگر حوزه سیاستگذاری عمومی اظهار داشت: تناسبی‌شدن حوزه‌های دارای چند کرسی در شهرهای بزرگ نظیر تهران، اصفهان، مشهد و تقلیل یافتن حوزه‌های انتخابی در سطح استانی از گزینه‌های مطرح برای اصلاح نظام انتخابات است.

پژوهشگر اندیشکده حکمرانی شریف ادامه داد: در منطق نظام انتخابات تناسبی تعدادی لیست موجود است که هر کدام از لیست‌ها آرایی را بدست می‌آورند؛ بعنوان مثال یک لیست ۲۰ درصد از مجموعه و دیگری ۴۰ درصد، و نظام تناسبی می‌گوید به هر لیست متناسب با تعداد آرایی که آورده کرسی اختصاص داده شود.

او ادامه داد: حرکت به‌سمت انتخابات تناسبی و بزرگ کردن حوزه‌های انتخاباتی در نگاه اول ملی‌تر شدن نمایندگان و رفع بحث‌های محلی و خرد که در عموم مجلس‌های اخیر دیده می‌شود و یکی از موانع اصلی قانون‌گذاری‌های موثر در سطح ملی است را در پی خواهد داشت.

اعلمی گفت: مسأله جدی ما به رسمیت شناختن چالش حال و حاضر مجلس در خصوص محلی‌شدن دغدغه‌های نمایندگان مجلس است. امروز در سطح شهرستان‌های کوچک و روستاها، نماینده‌های مجلس به‌دلیل ضعف نهادهای محلی نظیر شهرداری و استانداری‌ها و پیگیری امور محلی و اجرایی، بصورت غیر رسمی تنها واسط موثر مردم مناطق کوچک با حاکمیت شده‌اند.

وی با بیان اینکه با بزرگ‌شدن حوزه‌های انتخاباتی عملا ارتباط مردم با نماینده قطع می‌شود و این امر باعث کاهش مشارکت مردم در انتخابات است، گفت: با توجه به ظرفیت قانون اساسی کشور ما پیشنهادمان به مجلس این است که به‌سمت تناسبی شدن حوزه‌های انتخابی شهری حرکت کنیم.

او مزیت این طرح را افزایش مشارکت مردمی خواند و افزود: به این ترتیب امکان حضور فهرست و گروه‌های جدید فراهم می‌شود و فهرست‌ها رسمیت می‌یابند و شاهد هماهنگی بیشتری در آن‌ها خواهیم بود و در نتیجه انگیزه مردم برای مشارکت در انتخابات بیشتر خواهد شد.

‌مهدی زینالو سخنران بعدی این نشست بود و با اشاره به عدم استفاده کامل از ظرفیت‌های قانون اساسی در سال‌های گذشته گفت: از ابتدای انقلاب مدلی در قانون اساسی و بعد پایین دست پیش‌بینی شد که آن مدل اکثریتی با نصاب ۵۰ درصد بود. تنها تغییری که در طی این سال‌ها ‌‌در نظام انتخابات حاصل شد کم‌شدن نصاب‌ یا تغییر حوزه انتخابیه بود و هیچ وقت گره کور اصلاح نظام انتخابات باز نشد که در حال حاضر طرح ارائه شده اصلاح قانون انتخابات با تمام بالا و پایین‌ها می‌تواند پس از سال‌ها این گره را باز کند.

صناعی: کل زنجیره انتخابات نیاز به ترمیم دارد

در ادامه ‌علی صناعی با اشاره به اینکه انتخابات یک زنجیره و فرآیندی است که تعداد زیادی اجزا دارد و همه این موارد در مسیری با هم کار می‌کنند گفت: اگر قسمت‌های مختلف زنجیره انتخابات ضعیف باشد احتمال پاره شدن کل زنجیر وجود دارد و طرح اصلاح قانون انتخابات یکی از حلقه‌های این زنجیر است و شاید گام مقدماتی در اصلاح کل زنجیره باشد.

وی طرح ارائه شده را دلیلی برای بهبود وضعیت فعلی خواند و افزود: نظام حزبی، محصول نظام انتخاباتی است و یکی از راه‌هایی که می‌توانیم نظام حزبی متشکل از احزاب متکثر داشته باشیم و این افراد متکثر بتوانند یک درجه‌ای از چارچوب حزبی داشته باشند؛ این است که به‌سمت تناسبی‌شدن پیش برویم.

عضو هیات علمی دانشکده علوم سیاسی دانشگاه شهید‌بهشتی با بیان اینکه طرح اصلاح قانون انتخابات موجب خارج‌شدن از شلختگی سیاسی خواهد شد تصریح کرد: مشارکت در انتخابات دو جنبه نخبگانی و عموم مردم دارد و در مشارکت عموم مردم اگر نوعی از تناسب وجود داشته باشد طبیعتا احساس اثر‌بخشی بیشتری خواهد شد.

او گفت: مردم انتخابات را به‌صورت یک بررسی هزینه - فایده می‌دانند که هزینه آن مشارکت در انتخابات و فایده آن رای آوردن لیست مورد علاقه هر فرد،‌ احساس همبستگی گروهی و گاهی پیام اعتراضی حاصل از عدم مشارکت است که به این ترتیب احتمالا با طرح مذکور مشارکت عمومی بیشتری در تهران را می‌توان انتظار داشت.

وی در پایان با بیان اینکه طرح اصلاح قانون انتخابات سبب ایجاد تعادل سیاسی جدید خواهد شد افزود: اگر این طرح در شورای نگهبان تایید شود چه بسا شاهد یک درجه اضافه‌تری از مخاصمه‌های پشت پرده داخل حزبی باشیم چون برای نمایندگان مهم می‌شود که در کدام لیست و حزب قرار گیرند.