دوم مرداد سالروز تأسیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی

فرهنگستان زبان و ادب فارسی در دوم مردادماه سال ۱۳۶۹ تأسیس و با پانزده تن اعضای فرهنگستان ، اولین جلسه آن در تاریخ بیست و ششم شهریور همان سال تشکیل شدواین فرهنگستان سومین فرهنگستان زبان کشور است. مجموعه‌ای که از سال ۱۳۱۴ تا کنون فعالیت می‌کند و با سابقه‌ای نزدیک به هشتاد سال با فراز و نشیب‌های فراوانی در طول دوران حیاتش دسته ‌و پنجه نرم کرده است.

فرهنگستان زبان و ادب فارسی یکی از چهار فرهنگستان ایران است که حوزه‌های گوناگون علمی، ادبی و هنری را در ایران و قلمرو زبان فارسی از جنبه‌های مختلفِ موضوعی تحت پوشش قرار می‌دهند. این فرهنگستان به حوزه زبان و ادبیات فارسی می‌پردازد.

از دوره قاجار که ارتباط ایران با کشورهای اروپایی گسترش یافت ، همراه با دانش و تکنولوژی اروپایی ، واژه‌ها و اصطلاحات بسیاری ابتدا از زبان فرانسه و سپس از زبان انگلیسی وارد زبان فارسی شد. انجمن‌های ادبی دوره قاجار و سپس افراد و گروه‌های متعدد پیشگامان ساخت معادل‌های برای واژه‌های فرنگی شدند.

اساسنامه فرهنگستان کنونی زبان و ادب فارسی در سال ۱۳۶۸ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. اما این نهاد تجربه دو فرهنگستان دیگر را در تاریخ معاصر ایران دارد ،فرهنگستان اول و فرهنگستان دوم.

اعضای این فرهنگستان عبارت‌اند از ،رییس جمهور ایران که رئیس عالی فرهنگستان است ، هیئت امنای فرهنگستان‌های ایران ، شورای فرهنگستان متشکّل از اعضای پیوستهٔ ایرانی ، اعضای پیوستهٔ فارسی‌زبان خارجی و اعضای وابسته ، رئیس فرهنگستان ، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان و دبیر فرهنگستان.

از جمله وظایف فرهنگستان زبان و ادب فارسی می توان به دستیابی به شناختی بهتر از ویژگی‌های آوایی ، صرفی ، نحوی و واژگانی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی یا ایرانی باستان، ایرانی میانه و ایرانی نوبا بررسی و بازنگری آثار برجای‌مانده، یا با بهره‌گیری از پژوهش‌های میدانی، دستیابی به شناختی بهتر از تحولات تاریخی و جغرافیایی زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی ، شناسایی و ثبت اطلاعات مربوط به زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در معرض نابودی و تهیهٔ فرهنگ‌های تخصصی درزمینهٔ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی اشاره کرد.

اهداف فرهنگستان زبان و ادب فارسی فراهم آوردن اطّلاعات لازم برای پژوهش‌های گروه‌های فرهنگستان و دیگر محقّقان، ایران‌شناسان و خاورشناسان دربارۀ زبان و ادب فارسی،گردآوری ، سازمان‌دهی ، حفاظت و نگهداری کتاب‌ها ، مدارک و اسناد پژوهشی زبان و ادب فارسی ، اشاعه اطلاعات گردآوری‌شده ، اعم از کتب ، اسناد ، پایان‌نامه‌ها ، نشریه‌ها ، دست‌نوشته‌ها ، نسخ خطی ، مواد دیداری و شنیداری و افزایش دانش کتابداران در کاربرد فناوری‌های جدید اطّلاعاتی برای خدمات‌رسانی دقیق و سریع است.

اکنون چهل و شش گروه تخصصی و شورای هماهنگی زیر نظر گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی فعالیت می‌کنند و حدود ۳۰ انجمن علمی نیز گروه‌های تخصصی واژه‌گزینی زیر نظر فرهنگستان تشکیل داده‌اند که در قالب طرح برون‌سپاری عمل‌ می‌کنند. این طرح از سال ۸۵ در پی فراخوانی به تمام انجمن ها و مراکز علمی به اجرا در آمده است.

شایان ذکر است ، نشریه‌ای به نام نامه فرهنگستان نیز که دارای درجه علمی پژوهشی است، به‌صورت فصلنامه از سوی فرهنگستان منتشر می‌شود.

/ خبرنگار : ریحانه فتحی /