دورکاری عادی می‌شود

به‌گزارش ایسنا ، هورکس در چند مقاله و مصاحبه مطبوعاتی عصاره نظریات خود را تشریح کرده است. متن زیر چکیده‌ای از نظریات هورکس است که توسط جواد طالعی در رادیو فرانسه rfi منتشر شده است.

ماتیاس هورکس، آینده پژوه سرشناس آلمانی، با اشاره به بحران برآمده از شیوع ویروس کرونا می‌نویسد: «این روزها اغلب از من پرسیده می‌شود که «دوران کرونا کی به پایان می‌رسد و ما به شرایط عادی برمی‌گردیم؟» من می‌گویم هرگز. برخی مقاطع تاریخی وجود دارند که مسیر آینده را تغییر می‌دهند. ما از این مقاطع به عنوان "بحران عمیق" نام می‌بریم. ما اکنون در این بزنگاه قرار گرفته‌ایم.»

دنیایی که فرو می‌ریزد

ماتیاس هورکس معتقد است که در دوران کرونا، دنیایی که خیال می‌کردیم آن را می‌شناسیم فروریخته است. این دیدگاه بی‌شباهت به حرف یورگن هابرماس، سرشناس ترین فیلسوف در قید حیات آلمان نیست. او گفته است: «کرونا باعث شد ما بفهمیم چقدر نمی‌فهمیم.» هورکس بر گفته خود می افزاید: «اما پشت ریزش جهانی که خیال می کردیم می‌شناسیم، جهان دیگری در حال جوش خوردن است.»

ما در جهان پساکرونا تعجب خواهیم کرد که محدودیت‌های اجتماعی که ناگزیر به رعایت آنها شدیم، کمتر باعث تنهایی ما شدند، بلکه برعکس بعد از نخستین شوک، خیلی‌ها حتی احساس راحتی می‌کردند که بسیاری از دوندگی‌ها، حرافی‌ها، ارتباط‌ها از کانال‌های چندگانه ناگهان متوقف شد. چشم پوشی‌ها نباید الزاما به معنای باختن باشند، بلکه می‌توانند حتی فضای امکاناتی نو را به روی ما بگشایند. فاصله‌ای که ویروس ما را مجبور به رعایت آن کرده، همزمان نوع جدیدی از نزدیکی را به ما می‌آموزد.

ما در این دوران انسان‌هایی را شناختیم که در حالت دیگر هرگز نمی‌شناختیم. ما با دوستان قدیم خود بیشتر تماس گرفتیم و ارتباط‌هایی را که رها شده و گسسته بودند محکم کردیم. خانواده‌ها، همسایگان و دوستان به هم نزدیک‌تر شدند. در مواردی حتی تنش‌های پنهان را رها کردند. احترام اجتماعی که تا پیش از کرونا کاهش یافته بود، بازگشت، در مسابقات فوتبال پائیز امسال در مقایسه با پیش از کرونا که توده‌های خشمگین فریاد سر می‌دادند، فضایی کاملا متفاوت را تجربه خواهیم کرد و به تعجب خواهیم افتاد که چرا این طور شده است؟

کرونا و تغییر رفتارهایی که آفرید

ماتیاس هورکس می‌افزاید: «ما تعجب خواهیم کرد که چگونه تکنولوژی فرهنگ دیجیتال در عمل جا باز کرده است، اغلب همکارانی که پیش از کرونا نسبت به کنفرانس‌های ویدئویی از راه دور دافعه داشتند و پروازهای ماموریتی را ترجیح می دادند، حالا متوجه می‌شوند که آن روش عملی‌تر و سازنده‌تر است.

آموزگاران درباره آموزش از طریق اینترنت بسیار آموخته‌اند، کار از خانه برای بسیاری یک امر طبیعی شده است. در مقابل تکنیک‌های فرهنگی کهنه شده دستخوش رنسانس شده‌اند، انسان‌ها وقتی تلفن می‌زنند، به‌جای پیام گیر صدای اصلی صاحب خانه را می‌شنوند. ویروس فرهنگ مکالمات طولانی تلفنی را همراه آورد. پیام‌ها، ناگهان معنایی تازه یافتند. انسان بار دیگر ارتباط با یکدیگر را جدی گرفت. فرهنگ تازه "در دسترس بودن و تعهدات متقابل" دوباره زنده شد. جوانانی که معمولا از چنگال شتاب و اضطراب رهایی نداشتند، ناگهان به قدم زدن‌های طولانی آغاز کردند. کاری که پیش تر بیگانه بود. کتاب خواندن ناگهان به فرهنگ روز تبدیل شد.»

از دید ماتیاس هورکس بحران‌ها از طریق رفع پدیده‌های فرسوده اثر می‌گذارند. او به نقش رسانه‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «هیستری ترس از بزرگ نمایی رسانه‌ها، پس از شوک اولیه مرزهای خود را شناخت.»

بازگشت به انسانیت

پژوهشگر آلمانی معتقد است در تابستان داروهایی کشف می‌شوند که شانس زنده ماندن را بالا می‌برند. از این طریق آمار مرگ و میر پائین می‌آید و کرونا به ویروسی تبدیل می‌شود که ما باید با آن کنار بیائیم. چیزی مثل گریپ و بسیاری دیگر از بیماری‌ها. کادرهای درمانی کمک می‌کنند اما در کنار تکنیک‌های پیشرفته پزشکی، رفتار اجتماعی ما نیز تعیین کننده هستند.

این که انسان‌ها باوجود محدودیت‌های رادیکال توانستند همبستگی نشان دهند و سازنده باشند. هوش اجتماعی انسان کمک کرد. از این طریق، رابطه تکنیک و فرهنگ تنگاتنگ‌تر شد. پیش از بحران به نظر می‌رسید که تکنولوژی درمان همه دردها باشد و همه اتوپی‌ها را در خود حمل کند، اما اکنون دوران عظمت تکنیک سپری شده است.

ما بیش از پیش توجه خود را بار دیگر به پرسش‌های انسانی معطوف می‌کنیم: انسان چیست؟ ما برای یکدیگر چه معنائی داریم؟ پس از کرونا، ما به پشت سر نگاه می‌کنیم و به یاد می‌آوریم که در روزهای ویروس واقعا چقدر انسانیت وجود داشت؟

نگاه پساکرونا به اقتصاد

ماتیاس هورکس بر این نظر است که در جهان پس از کرونا انسان‌ها به اقتصاد نیز نگاهی نو خواهند افکند. او می‌نویسد: «ما تعجب خواهیم کرد که اقتصاد تا کجا توانست ضعیف شود، بدون آن که از هم بپاشد. اقتصادی که پیش‌تر با هر افزایش اندک مالیات‌ها و هر دخالت دولتی دستخوش ضعف می شد. با این که یک "آوریل سیاه" و آسیب دیدن زیرساخت‌ها را تجربه کردیم و بورس‌ها ۵٠ درصد سقوط کردند و بسیاری از ‌ها ورشکست شدند، هرگز به نقطه صفر نرسیدیم؛ چنان که پنداری اقتصاد یک موجود زنده است که می‌تواند بخوابد و حتی خواب ببیند.

در پائیز، بار دیگر یک اقتصاد جهانی وجود خواهد داشت. ما تعجب خواهیم کرد که حتی باختن سرمایه‌ها در جریان شکست بورس‌ها آن قدر که در آغاز می‌ترسیدیم دردناک نبود. در جهان نو ناگهان سرمایه دیگر نقش تعیین کننده‌ای نخواهد داشت. مهم‌تر همکاران خوب و یک باغ سبزی شکوفا است. آیا ویروس می‌تواند جهان ما را در مسیری تغییر دهد که در هرحال می‌خواست در همان مسیر تغییر کند؟»

در نگاه نهایی به جهان پساکرونا، محقق آلمانی می‌نویسد: «در پایان از دست دادن شدید کنترل، ناگهان یک نشئه قاعده مند مثبت ایجاد می‌شود. در پی یک دوران حیرت و ترس، یک نیروی داخلی سر بر می‌کشد. اما جهان به این تجربه منتهی می‌شود که: ما همچنان هستیم. نوعی "تازه بودن" در درون ما شکل می‌گیرد.»

پوپولیست‌ها بازندگان اصلی کرونا

ماتیاس هورکس همچنین بر این باور است که پوپولیست‌ها در عرصه سیاست بازنده بزرگ کرونا خواهند بود، ترامپ در انتخابات ماه نوامبر شکست خواهد خورد و در مورد حزب دست راستی و بیگانه ستیز آلترناتیو برای آلمان ابهاماتی ظاهر خواهند شد.

او استدلال می‌کند: «سیاست خشونت‌آمیز با جهان پس از کرونا تناسبی ندارد. در بحران کرونا آشکار می‌شود کسانی که می‌خواهند انسان‌ها را علیه یکدیگر تحریک کنند سهمی در پرسش‌های مربوط به آینده ایفا نمی‌کنند. وقتش که رسید ناسازگاری لانه کرده در پوپولیسم کاملا آشکار می‌شود.»