الکترونیکی شدن ۳۰ مجله رشد

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، بخش سوم گزارش دفاتر سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با حضور معاون وزیر و ریاست سازمان، معاونان و مدیران سازمان، به ارائه گزارش دفتر انتشارات و فناوری آموزشی اختصاص یافت.

در ابتدای این جلسه، حسن ملکی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، گفت: امیدوارم بتوانیم در جلسه پیش رو، به آسیب شناسی برنامه‌های مصوب شده سازمان، بپردازیم و دلایل به تعویق افتادن هدف‌های برآورده نشده را درک و بررسی کنیم لذا در این جلسه نیازمند توصیف و تبیین هستیم تا بتوانیم علاوه بر مشاهده گزارشات، بتوانیم به آسیب شناسی و شناخت محدودیت‌ها و موانع بپردازیم. در واقع چراها، بیش از پاسخ‌ها در این جلسه حائز اهمیت است به همین خاطر به تبیین باید توجه کرد زیرا تبیین به معنای علت یابی است.

وی ادامه داد: بدیهی است که بخشی از جلسه به گزارش کار و موفقیت‌ها اختصاص داده خواهد شد، اما از نظر ما، اصالت با تبیین است، چرا که سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دارای یک مأموریت اصلی و تعدادی مأموریت‌های فرعی است. همانطور که می‌دانید، مأموریت اصلی ما، ساماندهی برنامه‌های درسی قصد شده است لذا برنامه‌هایی که بر پایه هدف‌های قصد شده نظام در دوره ابتدایی و دوره‌های بالایی تدوین شده، هدف اصلی ما به شمار می‌رود و نمود اصلی و بارز آن را می‌توان در کتاب‌های درسی دید.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تأکید کرد: بدیهی است که مباحث مطرح شده، بدان معنا نیست که ما صرفاً بر کتاب تأکید داشته باشیم به همین خاطر نیز در این دوره با استقرار رمزینه‌های سریع پاسخ سعی کردیم که کتاب‌های درسی را وسعت و غنا ببخشیم. زیرا همانطور که می‌دانید، کتاب درسی به عنوان یک متن آموزشی، فرصتی است که امکان تعلیم و تربیت را برای دانش آموزان فراهم می کند اما تنها گزینه نیست.

ملکی، دستیابی به اهداف درسی قصد شده را نیازمند پشتیبانی سخت افزاری و نرم افزاری خواند و گفت: بدیهی است که موفقیت ما در بخش‌های مذکور، منوط به نوع حمایت و پشتیبانی سخت افزاری و نرم افزاری است. در این بخش، پشتیبانی سخت افزاری، همان بخشی است که به تامین تجهیزات مورد نیاز، نیروی انسانی، بودجه و ... می‌پردازد. این بخش توسط معاونت توسعه منابع سازمان انجام می‌شود.

دفتر انتشارات و فناوری آموزشی حامی برنامه‌های درسی قصد شده است

وی در توضیح پشتیبانی نرم افزاری بیان کرد: پشتیبانی نرم افزاری، بخشی است که از طریق دفتر انتشارات و فناوری آموزشی شکل می‌گیرد زیرا فعالیت‌های این دفتر، به مثابه یک حامی است که باید از برنامه‌های قصد شده، حمایت کند لذا باید این دفتر دارای ویژگی‌های یک حامی، باشد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: بدیهی است که یک حامی در راستای نتیجه بهتر، باید نسبت به حمایت شونده، شناخت کافی داشته باشد زیرا در غیر اینصورت امکان حمایت درست، میسر نمی‌شود، بنابراین ما باید این سوال را مطرح کنیم که اساساً دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، تا چه اندازه نسبت به برنامه‌های درسی، شناخت دارد؟ ویژگی دوم این است که یک حامی باید توانایی پشتیبانی را نیز دارا باشد البته منظور از این توانایی، مباحث مالی نیست بلکه این مبحث، بخش‌های نرم افزاری و فکری را نیز، شامل می‌شود لذا ما باید به این موضوع بپردازیم که آیا مجلات رشد، توانایی پشتیبانی کتاب‌های درسی را دارند؟

ملکی خاطر نشان کرد: در راستای پشتیبانی مجلات رشد از کتاب‌های درسی، باید مطالبی در نشریات منتشر شود تا امکان به روز رسانی اطلاعات را به معلمان بدهد زیرا اگر مجلات رشد، توانایی اجرای چنین کاری را نداشته باشند، باعث سرخوردگی معلمان می‌شوند و این قشر احساس می‌‌‌کنند که منبعی در خور برای این امر دریافت نمی‌کنند بنابراین باید در این بخش نگاهی جدی دنبال شود.

وی ادامه داد: نکته دیگر این است که حامی باید باور به حمایت شونده داشته باشد. به عنوان مثال این نکته که برنامه درسی قصد شده بر محور تحول حرکت می‌کند، باید در باور دفتر انتشارات و فناوری وجود داشته باشد که البته هست زیرا در غیر اینصورت، در نگرش نقطه تلاقی ایجاد می‌شود و به عدم تحقق اهداف منجر خواهد شد. نکته دیگر این است که یک حامی باید دارای هم آوایی و همراهی با حمایت شونده باشد لذا باید تقدم و تأخر زمانی بین حامی و حمایت شونده، در مرکز توجه قرار گیرد زیرا در این صورت امکان پشتیبانی نرم افزاری به شکل بهتری فراهم می‌شود. به عنوان مثال وقتی برنامه درسی با فطرت گرایی توحیدی حرکت می کند، مجلات رشد نیز باید در این مسیر تولید شوند و حرکت کنند زیرا در غیر اینصورت، برداشت مناسبی به دست نخواهد آمد.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، حمایت را عنصر مهمی در رشد خواند و گفت: در تمام عالم هستی، طبیعت و حتی عالم تکوین، هیچ چیزی بدون حمایت خلق نمی‌شود لذا می‌توان گفت که عالم خلقت به شکلی است که انسان بدون حمایت امکان رشد نمی‌یابد البته حمایت به معنای وابسته سازی نیست بلکه به معنای پر کردن خلاء ها و امکان ایجاد حرکت است لذا ما باید از این منظر به مساله نگاه کنیم.

ملکی، برگزاری جشنواره‌ها را یک ضرورت خواند و اظهار کرد: جشنواره‌ها محل بروز شکوفایی حمایت حامی از حمایت شونده است و این امر باید در این نقطه بروز و ظهور پیدا کند لذا ما باید این نقاط را به یکدیگر متصل کنیم و کار را پیش ببریم.

در ادامه جلسه، بهنام نیک نژاد، مدیر طرح و برنامه سازمان به ارائه گزارشی از روند برنامه‌های اجرا شده در دفتر انتشارات و فناوری آموزشی پرداخت و گفت: اقدامات انجام شده در این دفتر قابل تقدیر است و کارها به شکل منظم پیش رفته است. در این دفتر بخش پژوهش و تحقیق شامل مباحثی چون ارزشیابی محتوایی مجله رشد جوان از منظر تناسب با اهداف آموزشی دوره متوسطه دوم، ارزشیابی مجلات رشد بزرگسال از منظر معلمان و کارشناسان آموزشی و مطبوعاتی، آسیب شناسی و ارائه الگوی استفاده از ظرفیت های بخش غیر دولتی در مأموریت ساماندهی منابع آموزشی و تربیت، امکان سنجی ارزیابی پیش از چاپ منابع آموزشی و تربیتی مکتوب و پایش ۵۰ ساله جشنواره بین المللی فیلم رشد و تدوین سند راهبردی جشنواره است.

وی در این بخش به ارائه گزارشی دقیق از میزان کار انجام شده و روند مورد انتظار ارائه کرد و اظهار کرد: در محور بازنگری در انتشارات مباحثی چون چند رسانه‌ای شدن مجلات رشد، طراحی و تدوین نقشه راه تحولی مجلات رشد، بازطراحی صفحات الکترونیکی مجلات رشد، تطبیق عناوین مجلات تخصصی رشد با حوزه های تربیت و یادگیری و بازآفرینی و نشر محتوای ده ساله اخیر مجلات رشد در قالب کتاب مد نظر قرار گرفته و اقدامات متعددی در این بخش‌ها انجام شده است.

مدیر طرح و برنامه سازمان در ادامه گزارشی از اقدامات این دفتر در حوزه فناوری آموزشی شامل سرفصل‌هایی چون ساماندهی منابع آموزشی، طراحی و اجرای الگوی نوین برگزاری جشنواره‌ها، قراردادها، بودجه و پروژه‌های برون سپاری شده، ارائه کرد.

اجرای الکترونیکی ۳۰ مجله رشد

محمد ابراهیم محمدی، مدیرکل دفتر انتشارات و فناوری آموزشی نیز در ادامه جلسه به ارائه گزارشی تفصیلی از برنامه‌های اجرای این دفتر پرداخت و گفت: دفتر انتشارات و فناوری آموزشی دارای کارها و عناوین متعددی است به همین خاطر شاید بتوان گفت که دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، تحت عنوان پیشانی سازمان شناخته می‌شود. بر همین مبنا نیز، تلاش ما این است که بتوانیم همان پشتیبانی نرم افزاری که ذکر شد، را در برنامه‌هایمان داشته باشیم.

وی افزود: نکته دیگر ارتباط مناسب دفتر انتشارات با دفتر تألیف آموزش‌های عمومی و متوسطه نظری و دفتر تألیف کتاب‌های فنی وحرفه ای و کاردانش است که سبب برگزاری جلساتی نزدیک و تبادل نظرات شده در راستای رشد و پیشرفت کار شده است.

مدیرکل دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، مجلات الکترونیکی رشد را دارای رشد چشمگیر خواند و اظهار کرد: هم اکنون، بالغ بر ۳۰ عنوان از مجلات رشد، دارای صفحات اختصاصی در فضای فناوری و به شکل وب سایت هستند و روزانه شاهد آماری نزدیک به ۶۰ هزار بازدید در این بخش هستیم. همچنین تلاش ما این است که بتوانیم ارتباطی معنادار بین مجلات تخصصی با حوزه‌های تربیت و یادگیری ایجاد کنیم.

محمدی درباره بخش تدوین استاندارد تولید مواد و رسانه‌های آموزشی مکتوب، گفت: در این بخش، تاکنون نزدیک به ۲۰ اثر در بخش آزمایشی، به انجام رسیده است. همچنین، هر ناشری که تمایل داشته باشد، می‌تواند به سایت مراجعه کرده و لیبل تاییدیه را از سوی ما، دریافت کند البته در این بخش نیازمند تبلیغات و معرفی به ناشران و علاقمندان در راستای توسعه کار نیز، هستیم.

بارگزاری محتوای مجلات رشد در شبکه رشد

وی ادامه داد: امسال بر اساس نیازهایی که داریم کارهای جشنواره رشد را حمایت کنیم و بالغ بر ۱۰۷ کشور در این جشنواره حضور پیدا کرده‌اند و آثار مناسبی نیز به دست ما رسیده است. برای نخستین بار به چند زبان انگلیسی، فرانسه، عربی و فارسی فراخوان منتشر شده است و با استقبال مناسبی در فضای بین‌المللی رو به رو بودیم و چه بسا بتوان گفت که در فضای خارج از کشور، این جشنواره بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و شناخته شده‌تر است.

سید کمال شهابلو معاون دفتر انتشارات نیز در این بخش از جلسه به ارائه گزارشی در بخش انتشارات مجلات پرداخت و گفت: کاری که در سال تحصیلی کنونی رخ داده، بیشتر شامل فعالیت‌های چند رسانه‌ای بوده است البته در این بخش پیش بینی ما قبل از وارد شدن به مرحله اجرایی، ارائه ۱۲۰ عنوان محتوای چند رسانه‌ای بود که خوشبختانه توانستیم در مرحله اجرای مجلات به ۱۳۰ عنوان محتوای افزوده برسیم.

وی تصریح کرد: در بحث کتابهای چاپ شده نیز، امروز از ۳۰ عنوان کتاب نام برده شده، بالغ بر ۲۷ کتاب چاپ شده و آماده ارائه است و سه عنوان باقیمانده در مرحله صفحه آرایی است. همزمان و به موازات فعالیت‌هایی که در تولید ۱۵۸ عنوان مجله انجام می‌دهیم تاکنون ۵ جلسه اندیشه ورزی با حضور صاحب نظران و دست اندرکاران عرصه تربیت داشته‌ایم و در بحث فطرت گرایی توحیدی در مجلات رشد، از نظرات این جلسات استفاده خواهیم کرد. حضور در شبکه شاد از جمله دیگر اقداماتی است که ما طی سال جاری دنبال کردیم لذا محتوای مجلات رشد تخصصی در اختیار مسئولان شبکه شاد شد و این مطالب بر روی این بخش بارگزاری خواهد شد تا افراد بتوانند به این محتوا دسترسی داشته باشند.

کیومرث جهانگردی، معاون ساماندهی محتوای آموزشی دفتر انتشارات به توضیحاتی درباره شیوه نامه پرداخت و گفت: شیوه نامه مورد نظر به صورت کامل و صد در صد انجام شده است. به لحاظ پژوهشی نیز، در جلساتی که در کمیته پژوهش برگزار شد، سخت گیری‌های متعددی لحاظ شد تا بتوانیم کارهایی کاربردی را ارائه کنیم.

وی افزود: تاکنون بالغ بر ۴۲کتاب در مرحله پیش از چاپ بررسی شدند که تعدادی تایید نشدند اما بالغ بر ۲۲ عنوان تایید و نشان استاندارد را دریافت کردند البته هدف اصلی ما اجرای آزمایشی کار بود تا بتوانیم برای آن سامانه‌ای طراحی کنیم و بتوانیم تا جایی که امکان دارد، به صورت مستقل کار را از طریق سازمان ارائه دهیم و از نیروهای داخلی سازمان بهره مند شویم.

محمدرضا شکرریز معاون فناوری آموزشی دفتر انتشارات نیز در این بخش گفت: ما در دفتر انتشارات، بخش‌های مختلفی را چون تکنولوژی فناوری و انتشارات را با هم داریم که هر کدام دارای جنس‌های مختلفی است بنابراین مدیریت در این بخش کاری سخت و شایان تقدیر و تشکر است. فاز دوم کتاب الکترونیکی ۵۰ عنوان پیش بینی شده که آماده و تحویل داده شده است اما اگر دفاتر این مدل را مورد پذیرش قرار ندهند، طبعا ممکن است مسیر دچار تغییر شود. لازم است که در مورد جشنواره‌ها، استودیوها و رمزینه‌های سریع پاسخ، موانع را برطرف کنیم زیرا برخی موارد باعث کاهش سرعت رشد می‌شود.

ضرورت بررسی کتاب های تالیف شده در مرحله پس از چاپ

علی محبی قائم مقام رئیس سازمان نیز در این بخش از جلسه، ضمن تشکر از اقدامات انجام شده، گفت: درصد پیشرفت کارها برابر برنامه در این دفاتر ملموس است و جای تقدیر و تشکر دارد. کتاب چاپ شده باید در راستای ورود به مدرسه ارزیابی شود اما وقتی کتاب پیش از چاپ مورد بررسی قرار گرفته و مهر تایید دریافت می‌کند، علاوه بر ایجاد کار بیشتر، می‌تواند امکان تبلیغاتی نیز به دنبال داشته باشد لذا لازم است که در این بخش تجدید نظر کنیم.

ملکی نیز در این بخش، گفت: تاکید ما بر این است که پیش از چاپ کاری با کتابهای تالیف شده نداشته باشیم و تنها بررسی در مرحله پس از چاپ انجام خواهد شد. در این مرحله اگر کتاب با شاخص‌های ما هماهنگی داشته باشد، مهر تایید دریافت خواهند کرد اما در این پروسه وارد حوزه پیش از چاپ نخواهیم شد.

محمد علوی تبار معاون توسعه منابع و پشتیبانی سازمان نیز در این بخش گفت: تناسب بین برنامه‌های اجرایی و موارد مصوب در این دفتر قابل توجه بود و جای تقدیر و تشکر دارد البته در راستای بهبود اقدامات این دفتر نیاز است که به تیراژ فیزیکی نشریات رشد توجه زیادی داشته باشیم زیرا با توجه به اینکه مجلات ما شکلی خودگردان دارند، باید بر روی مباحث جانبی این بخش، نظیر مسائل مالی نگاه کنیم و برای آن راهکارهای تازه‌ای بیاندیشیم.

وی افزود: سعی ما بر این است که در بحث تحولی و به خصوص رمزینه‌ها هیچ مشکلی ایجاد نشود. بر همین مبنا هر تجهیزات و پشتیبانی سخت افزاری که باید از سوی دفتر ما تامین می‌شود، کامل ارائه شود البته تلاش ما این است که در بخش خدمات رفاهی نیز اقداماتی را پیش بینی کنیم.

حسن ملکی نیز در جمع بندی این جلسه گفت: ما مکلف به اجرای قانون ۸۲۸ هستیم که متاسفانه علی رغم اقداماتی که در گذشته انجام شده بود، به مرحله اجرا نرسید. ما در این راستا یک آیین نامه اجرایی در شورای سیاستگذاری مصوب کردیم لذا مکلف به عملیاتی کردن آن آیین نامه اجرایی هستیم. در این آیین نامه بنا بر این است که تولیدات منابع آموزشی مورد بررسی قرار گیرد و هر کدام که تایید شد، مهر استاندارد ما را دریافت کند و آرام آرام به سمتی برویم که منابع مطلوب و مناسب والدین و دانش آموزان را تایید کند لذا ما بیش از این به دنبال هیچ چیز نیستیم و در مسیر قبل از چاپ قرار نخواهیم شد.

ضرورت سرمایه گذاری بر بخش تبلیغات

وی ادامه داد: فاز دوم محتواهای الکترونیکی بدون تردید باید ادامه پیدا کند زیرا ما مصمم هستیم که در این بخش محتواهای الکترونیکی تولید کنیم. فاز نخست این کار انجام شده است و باید فازهای دیگر نیز دنبال شود زیرا ما در حال حرکت به سمت آموزش‌های ترکیبی هستیم و نیازمند عملیاتی شدن این بخش هستیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: در رابطه ما مساله پساکرونا، درخواستی از سازمان شد مبنی بر اینکه در دوران به پایان رسیدن پاندمی کووید ۱۹، و در شرایط عادی، برنامه‌های درسی مدارس چگونه باید باشد و روند ما آیا به شکل گذشته باز خواهد گشت یا این اوضاع باعث تغییر ذائقه کودکان شده و والدین چیز دیگری از ما می‌طلبند؟ لذا ما باید پاسخی عالمانه به این فضا ارائه کنیم و ضروری است که تحقیق و پژوهشی در این راستا و توسط دفتر انتشارات و فناوری آموزرشی، و با همکاری سایر دفاتر انجام شود.

ملکی خاطر نشان کرد: ضروری است که بر روی بعد تبلیغی تمرکز بیشتری داشته باشیم و برش رسانه‌ای خود را تقویت کنیم. به عنوان مثال در مواجهه با ماده قانون ۸۲۸ و اقدامی که انجام شده، آیا ما باید منتظر متقاضی باشیم یا باید وارد عمل شویم و این مساله را در جامعه تبدیل به مطالبه عمومی کنیم. ما باید بتوانیم فضایی را ایجاد کنیم تا والدین بدانند که کتابهای مورد تایید سازمان پژوهش، مطلب مفید و سالمی برای کودکانشان است. بدیهی است که این امر به آسانی ایجاد نمی‌شود لذا لازم است که برای ایجاد گفتمان غالب در جامعه و معرفی این بخش، اقداماتی را مد نظر قرار دهیم و از تبلیغ و گفتمان سازی بهره مند شویم.

لزوم توجه به زیرساخت‌های سخت افزاری در شبکه رشد

وی ادامه داد: زحمات بسیاری در شبکه ملی رشد، کشیده شده است و به همین خاطر، امروز این بخش با گذشته تفاوت بسیاری پیدا کرده و شاهد رشد آن است، اما با این وجود ما هنوز با حد مطلوب فاصله داریم. حد مطلوب ایجاد انس و الفت مناسب بین دانش آموزان این شبکه است لذا باید شبکه ملی رشد هم معروفیت و هم مرجعیت به دست آورد البته لازمه این امر تحقق زیرساخت در این بخش است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تصریح کرد: در این راستا ما ابتدا باید توان زیرساخت شبکه رشد را مورد بررسی قرار دهیم و به ظرفیت سازی در این بخش بپردازیم.

ملکی بر لزوم توجه به رمزینه‌های سریع پاسخ تاکید کرد وگفت: در نظام تعلیم و تربیت ما رمزینه‌های سریع پاسخ یک اقدام فناورانه کم نظیر است اما یقیناً هنوز در این بخش به نظر نیاز داریم. منظور از نظر نگاه کارشناسان است تا هیچ کتاب، هیچ درسی بدون رمزینه نباشد و رمزینه‌ها نامنظم و ناهمگون نیز نباشند و شاهد یک نظم و همراهی درست در این بخش باشیم به گونه‌ای که مخاطب احساس کند که فرهنگی بر این بخش حاکم است و فضا رها نیست. بدیهی است که این اتفاق در نتیجه تجربه رخ خواهد داد اما ضروری است که به این سمت باید حرکت کنیم.