تولید کتب درسی با کاغذ 100 درصد ایرانی از مهر 1403

حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی لطیفی رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در نشست خبری که امروز ۱۹ شهریور در محل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد با اشاره به اینکه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در سال ۱۳۹۰ تصویب شده است، اظهار کرد: سند برنامه درسی ملی همزمان با آن نیز تصویب شد و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی باید آماده تولید محتوای متناسب با انتظارات تحولی می‌شد اما با اجرای نظام ۶.۳.۳ وزارت آموزش و پرورش بدون زمان کافی، درگیر تأمین معلم برای پایه ششم شد. در نتیجه سازمان پژوهش نیز در زمان محدود باید کتاب درسی تولید می‌کرد که آن هم بدون داشتن طراحی مناسب و کافی بود.

وی ادامه داد: در سال‌های پس از آن نیز هم سازمان پژوهش مجددا درگیر فرایند جدی تولید کتاب درسی بدون نقشه جامع و یکپارچه برای آن شد و حتی در سال‌های ۹۱ تا ۹۸ کاری جز اصلاح جزئی کتب‌های درسی سال‌های قبل و ارائه آن به عنوان کتاب جدی نتوانست انجام دهد و این اقدامات با عنوان همسو‌سازی با اسناد تحولی نامگذاری شد. متاسفانه آن زمان آموزش معلمان و انسجام کتاب‌های درسی صورت نگرفت و کتاب‌‌های تولید شده بدون اجرای آزمایشی به‌صورت‌ سراسری و حتی بدون آموزش معلمان تدریس می‌شدند.

معاون وزیر آموزش و پرورش اضافه کرد: نگرش معلمان در دوره‌ای که کتاب‌های نونگاشت وارد مدارس شد، متناسب با اهداف تولید تغییر نکرد، این فرایند دشوار در سال ۹۷ به پایان رسید و در ابتدای سال ۱۴۰۱ نقشه راهی طراحی شد برای تحول در برنامه درسی مدارس و سلسله اقداماتی که باید انجام شود؛ لذا به پرسش‌هایی که از سال ۹۰ مطرح بود پاسخ دادیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با خاطرنشان کردن این موضوع که یکی از پرسش‌ها، تولید محتوای آموزشی متناسب با نیازهای دانش‌آموزان است، بیان کرد: یعنی بخشی از محتوا ناظر به توانمندی مورد نیاز دانش‌آموزان باشد و اینکه چرا هنوز روی برخی دروس مانند ریاضی و فیزیک متمرکز هستیم. سوال دیگر این بود که سازمان پژوهش تا چه زمانی می‌خواهد تولید‌کننده محتوا باشد و محتوای یکسان برای تمام کشور تولید شود؟ آیا قرار نیست از ظرفیت بیرونی استفاده شود و آیا نمی‌توان بخشی از مطالب درسی را به‌صورت غیر مکتوب و چند رسانه‌ای ارائه کرد؟. برای پاسخ به این پرسش‌ها در بازه زمانی معقول، نقشه راه اجرایی‌سازی برنامه درسی ملی در سطح مدرسه طراحی شد که معتقدیم باید به مدرسه برگشت و آن را احیا کرد.

سه خدمت سازمان پژوهش به مدارس

لطیفی با تأکید بر اینکه ۳ خدمت باید به مدرسه ارائه شود، تصریح کرد: قبل از هر چیزی باید راهنمای عمل برنامه درسی ملی در سطح مدرسه ارائه شود. متاسفانه در طول این سال‌ها به معلمان فقط کتاب داده شده است، در راهنمای عمل برنامه درسی ملی به مدرسه می‌گوییم اگر مدیر مدرسه ابتدایی هستید باید بدانید در دوره ابتدایی چه اتفاقاتی باید رخ دهد.

وی اهداف و رویکردهای هر دوره تحصیلی را متفاوت دانست و ابراز کرد: ابتدا باید به مدرسه تصویری از برنامه درسی ارائه شود تا مسئولان آن بدانند اهداف مدنظر هر دوره تحصیلی چیست. پس از آن مأموریت دوم این است که دست معلم از منابع آموزشی متنوع پُر شود. کتاب درسی یکی از منابع آموزشی است اما تحقق اهداف مهارتی در قالب کتاب دشوار است و با طراحی اردو، بازی و موقعیت یادگیری‌های متفاوتی انجام می‌شود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با اشاره به اینکه سازمان باید از ظرفیت سایر تولید‌کننده‌ها و معلمان برای استفاده از منابع آموزشی مختلف استفاده کند، گفت: رهاسازی هدف نهایی نیست، بلکه شرایط باید برای استفاده از سایر ظرفیت‌ها فراهم شود.

معاون وزیر آموزش و پرورش مأموریت سوم سازمان پژوهش را ارائه خدمات پشتیبان علمی به مدرسه برشمرد و گفت: در دوره گذشته تجربه‌های شکست‌خورده از کتاب‌های تحولی داشتیم که توسط معلمان به‌خوبی فهم نشد و هم‌راستا با تولید کتاب جدید، معلمان تحت آموزش قرار نگرفتند. بنابراین در شرایط فعلی به‌دنبال توانمندکردن و توجیه معلمان هستیم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با تأکید بر اینکه برای تحقق این سه ماموریت، برنامه «راه» با ۸ گام تولید شد، ابراز کرد: گام اول برنامه راه، تدوین چارچوب انسجام‌بخش برنامه درسی است و نظام‌واره شایستگی‌های پایه و عمومی آموزش و پرورش تدوین شد. بر این اساس محتوای درسی صرفاً بر پایه محتوایی همچون ریاضی و علوم نیست و بر ۴ شایستگی هویت اسلامی و ایرانی، تفکر و تعقل با مواردی همچون تقویت روحیه کنجکاوی و اکتشاف به‌ویژه در دوره ابتدایی، تفکر و بینش، استدلال و خلاقیت، ارتباط مسؤولانه موثر و خودسازی و مدیریت خود متمرکز است.

لطیفی با اشاره به یکی از نواقص موجود در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی عنوان کرد: یکی از نقص‌های سازمان در سال‌های گذشته عدم وجود مطالعات جدی درباره نیاز‌سنجی فرهنگی و تربیتی جامعه و اینکه با چه آسیب‌هایی مواجه هستیم و چه مهارتی مورد نیاز دانش‌آموزان است، بود. در همین راستا سال گذشته یک نیاز‌سنجی انجام شد و با ۴۰ مرکز نامه‌نگاری صورت گرفت که ۱۰۰ مطالعه به دست ما رسید؛ با تحلیل این مطالعات به مجمو‌عه‌ای از مفاهیم رسیدیم که تدوین ‌آن‌ها برای دانش‌‌آموزان ضروری است‌.

راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری اصلاح می‌شود

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه در گام دوم، راهنمای برنامه درسی حوزه‌های تربیت و یادگیری را اصلاح خواهیم کرد، گفت: هم‌اکنون در برنامه درسی ملی ۱۱ حوزه یادگیری وجود دارد‌. همچنین گام سوم باز‌طراحی جدول عناوین دروس و توزیع زمان آموزش است.

بسته تربیت و یادگیری تدوین می‌شود

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بیان اینکه جدول عناوین دروس فعلی از دهه ۸۰ تا به امروز تغییری نداشته است، تاکید کرد: یکی از اقداماتی که برای دوره ابتدایی اول و دوم که در ۶ ماهه دوم امسال به شورای عالی آموزش و پرورش ارائه می‌شود، تغییر عناوین دروس است، همچنین بازطراحی رشته‌های دوره متوسطه دوم نیز یکی دیگر از برنامه‌هاست و در حال بررسی هستیم که آیا باید رشته‌های شاخه نظری را تلفیق کرد یا خیر که در همین خصوص کارگروهی در سازمان پژوهش تشکیل شده است و در حال بازنگری دوره متوسطه دوم هستیم. امیدواریم در نیمه دوم امسال پیش‌نویس اولیه آن فراهم شود و پس از آن از معلمان نظر‌سنجی کنیم. در گام‌های نیز بعدی به سمت تولید بسته تربیت و یادگیری می‌رویم که شامل راهنمای معلم و محتوای چند رسانه‌ای برای دانش‌آموزان است و فقط بر روی کتاب درسی تأکید نداریم.

لطیفی با اعلام این خبر که فرایندی‌ برای تولید بسته دوره ابتدایی در مهر ۱۴۰۳ آغاز شده است، گفت: از معلمان با تجربه برای دوره آموزشی دعوت شد و از توان آن‌ها برای تولید محتوای بسته یادگیری استفاده خواهیم کرد؛ همچنین سامانه navarre.roshd.ir آماده دریافت نظرات دانش‌آموزان و معلمان در ارتباط با کتاب‌‌های درسی است.

موارد جدیدی از اسناد لانه جاسوسی در ۸ عنوان کتاب و در قالب ۳۰ سند اضافه شد

معاون وزیر آموزش و پرورش نیز درباره‌ بهسازی کتاب‌های درسی یادآور شد: موارد جدیدی از اسناد لانه جاسوسی در ۸ عنوان کتاب و در قالب ۳۰ سند اضافه شد، علاوه بر این موارد کتاب پیام آسمانی پایه هفتم نونگاشت است که امسال در چند استان به صورت آزمایشی اجرا می‌شود، همچنین کتاب کار و فناوری پایه ششم و هفتم نونگاشت بوده و اجرای آزمایشی دارند و بخشی از محتوای جدید به‌صورت چند رسانه‌ای است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین لطیفی درباره تأمین کاغذ کتاب‌های درسی گفت: در سال تحصیلی آینده کل فرایند تهیه کاغذ کتاب درسی از محل شرکت‌های داخلی خواهد بود و شرکت‌های داخلی قول داده‌اند تا پایان اسفند کاغذ مورد نیاز را تأمین کنند براین اساس کتاب‌های درسی سال آینده به طور کامل با کاغذ داخلی تولید می‌شود.

سال گذشته ۶۷ درصد کاغذ کتب درسی و ۱۰۰ درصد جلد کتب از کاغذ تولید داخل تامین شد

وی با اشاره به اینکه سال گذشته ۶۷ درصد کاغذ کتب درسی و ۱۰۰ درصد جلد کتب از کاغذ تولید داخل تامین شد، افزود: امسال کل فرآیند تهیه کاغذ را از محل شرکت داخلی پیش می‌بریم و سال آینده یعنی مهر ۱۴۰۳ کتب درسی ما ۱۰۰ درصد با کاغذ داخلی تولید می‌شوند.