جایگاه ویژه «پژوهش» در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

مهدی جابری در گفت‌وگو با پانا اظهار کرد: «در یک سال گذشته شاهد شکل‌گیری نگاه ویژه و مبتنی بر احترام و ارزشمندی به دانش‌آموزان کشورمان در راستای توجه به ایده‌ها، نظرات و نوآوری‌های آنها هستیم و هرچند این موضوع قبلا در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش پیش‌بینی شده بود، اما به خاطر تعلل مدیران در برخی دوره‌ها، اجرای آن با آغاز به کار دولت سیزدهم به طور جدی پیگیری شده است.»

وی افزود: «در جهان امروز نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که دانش‌آموزان ما در روند و فرآیندی مشابه دانش‌آموزان دهه‌های 60 و 70 قرار داشته باشند و بر همین اساس بود که از زمستان 1389 تا پاییز 1390 برگزاری جلسات تخصصی و کارشناسی در شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تعریف یک فرآیند به‌روز و مبتنی بر زیست‌بوم جامعه ایران در نظام تعلیم و تربیت در دستور کار قرار گرفت که در نهایت منجر به تصویب و ابلاغ سند تحول بنیادین آموزش و پرورش شد.»

جابری ادامه داد: «اکنون پس از 11 سال تعلل و نادیده گرفتن این سند، شاهد شکل‌گیری یک اراده عملیاتی و بدون شعار و تعارف برای اجرای سند تحول بنیادین هستیم؛ سندی که جایگاه، احترام و ارزش ویژه و کم‌نظیری برای توانمندی‌های دانش‌آموزان قائل است و آینده کشور را کاملا در گرو توجه به آنها می‌داند.»

این روزنامه‌نگار با بیان اینکه در سند تحول بنیادین از مقدمه تا انتها، 18 بار به مفهوم پژوهش اشاره شده است، گفت: «با عنایت به تعداد صفحات و کلمات این سند، باید اذعان کنیم که18 بار اشاره به مفهوم پژوهش بسیار قابل توجه است و نشان از اهمیت این حوزه برای سیاستگذاران و تصمیم‌سازان نظام تعلیم و تربیت دارد.»

وی با اشاره به برخی از اشارات سند تحول بنیادین به موضوع پژوهش افزود: «در فصل ششم این سند بر ضرورت گسترش و تعمیق فرهنگ پژوهش در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی تاکید شده و در راهکار 6-6 به ایجاد شبکه‌ای از محیط‌های یادگیری مانند پژوهش‌سراها اشاره شده است. همچنین راهکار 3-7 به برقراری ارتباط سازمان یافته مراکز علمی و پژوهشی کشور با نظام تعلیم و تربیت در سطح ملی و منطقه‌ای تاکید دارد. به این معنا که باید راه ارتباط موثر و مستقیم بین مراکز پژوهشی و تحقیقاتی کشور با دانش‌آموزان و مدارس برقرار شود و این موضوعی است که در چندماه اخیر در کانون توجه وزارت آموزش و پرورش بویژه معاونت پرورشی و فرهنگی و سازمان دانش‌آموزی کشور قرار دارد تا دانش‌آموزان بدون واسطه و بدون تشریفات دست و پاگیر از مراکز علمی، پژوهشی و تحقیقاتی کشور بازدید کنند.»

این فعال رسانه‌ای اضافه کرد: «یکی از مهمترین راهکارهای اشاره شده در سند تحول بنیادین در این زمینه به راهکار 3-18 مربوط می‌شود که در آن به ایجاد شبکه پژوهشی فعال و فراگیر در درون ساختار نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی با استفاده از فناوری‌های نوین و در قالب شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات تاکید دارد.»

جابری در بخش دیگری از سخنان خود گفت: «سند تحول بنیادین در موضوعات پژوهشی علاوه بر دانش‌آموزان به معلمان، مربیان، مدیران و فعالان نظام تعلیم و تربیت نیز توجه دارد؛ به طور مثال در راهکار 7-11 به اختصاص اعتبارات خاص برای فعالیت های پژوهشی معلمان اشاره می‌کند و یا در راهکار 1-23 استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود برای گسترش فرهنگ تفکر و پژوهش در بین مدیران و مربیان تاکید دارد. یا در جای دیگری در راهکار 2-23 به تدوین نظام جامع حمایت از پژوهشگران حوزه آموزش و پرورش و هدایت موضوعات و اهداف پژوهشی در راستای تحقق اهداف تعلیم و تربیت رسمی اشاره دارد.»

دانش‌آموزان امروز، دانشمندان آینده هستند

این روزنامه‌نگار با بیان اینکه امروز بستر و زمینه بسیار مناسبی برای امور پژوهشی و تحقیقاتی دانش‌آموزان فراهم شده است، اظهار کرد: «مسئولان و تصمیم‌سازان نظام تعلیم و تربیت به طور واقعی به این نتیجه رسیده‌اند که دانش‌آموزان امروز کشور در حقیقت دانشمندان آینده این مرز و بوم هستند و باید از همین امروز برای شکوفا شدن خلاقیت‌های آنها برنامه‌ریزی شود و نوآوری‌های آنها دیده شود تا شاهد شکل‌گیری فضای حرفه‌ای و اخلاقی برای احترام گذاشتن به ایده‌های ناب، طرح‌های متفاوت و نظرات خلاقانه دانش‌آموزان باشیم.»

وی افزود: «با تداوم این روند و البته به این شرط که اصلاحات لازم در این فرآیند به مرور انجام شود، در آینده نزدیک با افزایش تمایل نخبگان، مخترعان و صاحب‌نظران برای ماندن در وطن و پرهیز از مهاجرت مواجه خواهیم بود؛ چرا که متاسفانه سال‌ها کم‌توجهی به خلاقیت‌های دانش‌آموزی موجب افزایش مهاجرت نخبگان شده بود و ما امروز بسیار امیدواریم که چنین روند منفی و نامناسبی با درخشش نسل جدید و بها دادن به آنها اصلاح شود.»

جابری خاطرنشان کرد: «تشویق دانش‌آموزان به پژوهش و حمایت از ایده‌های آنها، نویدبخش ساختن ایران قوی‌ است و نسل جدید حتما آینده بهتر و روشن‌تری را برای خود رقم خواهد زد؛ آینده‌ای که نه به دست خارجی‌ها بلکه به دست همین دانش‌آموزان و با تکیه بر فکر و اندیشه آنها ساخته می‌شود.»

دانش آموز خبرنگار: محمد مهدی کاظمی