کاظم دانشی: فیلسازی در ژانر مورد علاقه جسارت می‌خواهد

در ابتدای این نشست، دو فیلم «خرگوش» از حسام رحمانی در ژانر فانتزی کمدی و «مورس» ساخته روناک جعفری در ژانر معمایی‌سیاسی نمایش داده شد. در ادامه مریم اسمی خانی درباره فیلم کوتاه «خرگوش» گفت: اینکه این فیلم زمان خودش چقدر دیده شده و چقدر از آن استقبال شده را نمی‌دانم ولی قطعا اگر در چند سال گذشته چنین فیلمی ساخته می شد قطعا دیده نمی‌شد، چون موضوع ژانر چندان اهمیت نداشت و اکثر فیلم‌ها در ژانر اجتماعی ساخته می‌شد. سینمای کوتاه بستر مناسبی برای تجربه این نوع فیلم هاست و پایه‌های سینمای حرفه ای در آن شکل می گیرد؛ فیلمسازان ژانر را تجربه می کنند و این اتفاق خوبی برای آینده سینمای ایران است.

وی درباره ژانر فانتزی گفت: ژانر یعنی دسته بندی و با این عبارت که چه فیلمی در چه ژانری است، به اندازه یک پاراگراف درباره فیلم توضیح داده ایم برای همین یاد گرفتن این اسامی اهمیت پیدا می کند. در ژانر فانتزی، فیلمساز دنیای واقعی را کنار می‌گذارد و دنیای جدیدی خلق می‌کند؛ قواعد جدیدی می‌گذارد و طبق قوانین خودش فیلم را پیش می‌برد.

اسمی‌خانی ادامه داد: این فیلم در طراحی صحنه و نورپردازی به اندازه بضاعت خود تلاش کرده بود، در ژانر فانتزی دست فیلمساز باز است ولی شاید مشکلات مالی مانع آن شود آنطور که باید به آن بپردازد.

وی همچنین درباره فیلم کوتاه «مورس» گفت: چیزی که در این فیلم برای من جالب بود، نورپردازی بود که به معمایی بودن فیلم کمک کرده بود و همچنین اطلاعات پراکنده‌ای که در طول فیلم به مخاطب داده می‌شد. لوکیشین فیلم ناکجا آباد است و وقتی قصه را بر پایه معمایی می سازند، این کشش را ایجاد می‌کند که مخاطب از سوالی به سوال بعدی برود و در این فیلم رعایت شده و باید مراقب بود حجم سوالات از حدی خارج نشود که ارتباط مخاطب با فیلم قطع شود. بسیار مهم است کجا جواب چه سوالی را می‌دهیم. فیلمسازان این نکته را به مرور کسب می‌کنند.

پس از آن کاظم دانشی، دیگر مهمان این نشست گفت: مشکلی که در تمام این سال ها فیلم کوتاه با آن روبرو بوده‌ایم این بود که در تمام این دوره‌ها و در فضای فیلم کوتاه، فیلمسازی در برخی ژانرها مانند ژانر کمدی نداشتیم، این گونه نبود که خود فیلمساز نخواهد، در واقع به ژانر توجه نمی شد و فیلمسازان مجبور می شدند ژانر خود را عوض کنند. همچنین در ژانر کودک و نوجوان نیز کمبود حس می شود و این بُعد از مخاطب آنقدر در نظر گرفته نشده که تمرینی درباره آن نکرده‌ایم.

دانشی ادامه داد: ممکن است نقدهایی به این فیلم ها وارد باشد ولی در وهله اول، جسارت فیلمساز قابل تقدیر است. فیلمسازی کار شریفی می کند که می‌داند شاید فیلمش اقبالی در جشنواره پیدا نکند ولی آن را می سازد. اینکه فیلمساز سعی کند در مسیر فیلمسازی ژانر مورد علاقه‌اش را پیش ببرد بسیار باارزش است و در نهایت اتفاق خوبی در کلیت سینما رقم می‌زند.

دانشی با اشاره به فیلم کوتاه «خرگوش» ادامه داد: این فیلم بخشی از اجزا و قواعد ژانر خود را رعایت کرده و قاعده و قانون‌هایی را در فرم خود گذاشته و از آنها بهره می‌گیرد و به سبک خود سعی می کند اجزای قصه را روایت کند. با این حال فیلمسازان این ترس از جدی گرفته نشدن را دارند و ممکن است با خود بگویند: نکند مخاطب فیلم را پس بزند.

دانشی با بیان آنکه در ژانر فانتزی اولین چیزی که می‌توان روایت کرد جهان‌بینی فیلمساز است، تاکید کرد: گاهی فیلمساز به دنبال مضمونی است و می‌خواهد مفهومی را انتقال دهد که شاید نتواند آن را روایت کند ولی در ژانر فانتزی دست فیلمساز باز است. با این حال مفهوم باید بسیار دقیق‌تر باشد.
وی همچنین درباره فیلم کوتاه «مورس» گفت: به نظرم مورس یکی از بهترین فیلم‌های کوتاه است که در این سال‌ها قواعد ژانر خود را رعایت کرده و فیلمی در ژانر معمایی- جنایی با رگه های سیاسی ساخته شده است. در فیلم شاهد رمزگشایی هستیم که لحظه به لحظه پیش می‌آید. حتی به نظرم در آن بخش که خانمی به صورت مستند در میانه فیلم صحبت می‌کند ایرادی به ژانر نیست و سلیقه فیملساز است و سعی کرده از این طریق برای مخاطب رمزگشایی کند. بزرگ‌ترین اتفاقی که در فیلم وجود دارد، امید به آینده و مبارزه برای فردای بهتر است و این اتفاق در اجزای قصه آمده است و مولفه هایی مانند رفاقت و نارفیقی را در فیلم داریم که از اجزای اصلی فیلم‌های سیاسی است.
پس از آن فیلم کوتاه «دوالپا» نمایش داده شد.

مریم اسمی‌خانی پس از نمایش این فیلم گفت: دولپا یک موجود غیرطبیعی است که در افسانه ها وجود دارد و نکته‌ای که در این فیلم وجود داشت این بود که فیلمساز برای بیان قصه از موجود عجیبی استفاده نکرده بود و از انسان استفاده شده بود. لوکیشین فیلم مطابق با ژانر فیلم بود و مواردی مانند طراحی لباس، استفاده از بستر سفر و مسافر به انتقال مفاهیم مورد نظر فیلمساز کمک کرده است. وقتی در ژانری شخصیتی افسانه ای خلق میکنید، مخاطب را وادار به مطالعه بیشتر در مورد آن موجود افسانه ای می‌کنید و این کاری است ژانر انجام می دهد.
در ادامه دانشی نیز گفت: این فیلم در ژانر افسانه‌ای فانتزی بود و اولین حسی که از آن به عنوان مخاطب می گیریم، طمع است. وقتی این افسانه ها را بررسی می‌کنیم مفاهیم انسانی را می توانیم پیدا کنیم.

در پایان این نشست، کاظم دانشی و مریم اسمی خانی به سوالات حاضران پاسخ دادند.