پرس تی‌وی و کنشگری در چهارچوب تئوری «جامعه شبکه‌ای»
تهران (پانا) - مروری کوتاه بر تاریخ تحول فناوری و سیرِ زندگی بشر نشان می‌دهد که توسعه ابزارها و فناوری‌های ارتباطی، نقشی قابل توجه را در شکل‌دهی به روندهای کلیِ حیات انسانی بازی کرده است. ابداع و اختراع پدیده‌هایی نظیر تلگراف، تلفن و تلویزیون، نمودهایی عینی از این مساله هستند.
در این راستا، اوج گیری قدرت رسانه ها و شبکه‌های اجتماعی در عصر جدید، عملا زندگی بشر در ابعاد گوناگون را وارد عصری تازه کرده که در قالب آن شاهد ظهور سبک های خاص زندگی و قرائت ها و گفتمان های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مختلفی هستیم.
در این فضا، بسیاری از تحلیلگران و نظریه پردازان نیز اقدام به تئوری پردازیِ تحولات جدید با محوریت کنشگری رسانه‌ها و شبکه های اجتماعی در ابعاد گوناکون حیات بشر کرده و می کنند. در این راستا، "مانوئل کاستلز" با طرح ایده و نظریه "جامعه شبکه ای"، تا حد زیادی اثرگذاری قابل توجه رسانه ها بر حیات اجتماعی بشر در عصر جدید را تئوریزه کرده است. کاستلز در چهارچوب تئوری خود معتقدند است که "فضا" متفاوت از "مکان" است. مکان امری فیزیکی است که جهان واقعی در آن قرار گرفته است اما فضا تجسم ذهن بشر از مکانِ واقعی است که همواره در جریان و سیال است و از این رو با عنوان فضایِ جریان از آن یاد می شود. در این چهارچوب، این رسانه‌های نوین هستند که با سرعت برق آسایِ انتقال اطلاعات، عملا معنایِ جا و مکان را در ذهن بشر تغییر داده‌اند. در این چهارچوب، رسانه‌ها از جایگاه فوق العاده مهمی در نظام حکمروایی بین المللی برخوردارند و سرمایه‌گذاری گسترده روی آن ها از سوی کشورهای گوناگون، جلوه ای عینی از اراده آن ها جهت پیشبرد موثرترِ دستورکارهایشان در محیط بین المللی است.
از این منظر، رسانه های برون مرزی کشورمان به ویژه شبکه پرس تی وی که اصلی ترین رسانه انگلیسی زبانِ ایران است نیز عملا در چهارچوب تئوری جامعه شبکه ای مانوئل کاستلز، از اهمیت فراوانی برخودار می شوند. در واقع، پرس تی وی با انتقال سریعِ اخبار، روایت ها و گفتمان های ایرانی در مورد پدیده های گوناگون به افکار عمومی جهان، عملا نقشی مهم در شکل دهی به "فضایِ جریان" در اذهان افکار عمومی بین المللی بازی می‌کند.
با این همه، جدای از اهمیت شبکه ای نظیر پرس تی وی در ارائه قرائت و گفتمان های ایران از مسائل گوناگون، باید توجه داشت که کنشگری های رسانه ای پرس تی وی، تا حد زیادی از استحاله و ادغامِ ناخواسته ایران در چهارچوب های رسانه ای و خبری جهان نیز جلوگیری می کنند. نباید فراموش کرد که مفهومِ جامعه شبکه ای تا حدی نسبت به ایجاد نوعی هژمونی رسانه ای در جهان و محو دیگر قرائت ها و گفتمان ها نیز هشدار می دهد و درست در همین نقطه است که اهمیتِ عملکردهای رسانه های مهم برون مرزی کشورمان نظیر پرس تی وی آشکار تر از هر زمان دیگری می شود. در این راستا، پرس تی وی نَه فقط روایت های ایرانی را در مورد موضوعات گوناکون ارائه می کند بلکه تا حد زیادی از بنیان های هویتی و فرهنگی جامعه ایرانی در دنیایی که در آن "جهانی‌شدن" به یک ویژگی و مولفه مهم تبدیل شده است نیز حراست و دفاع می کند. مساله ای که از منزوی‌شدنِ فرهنگی ایران جلوگیری می کند و سهم و جایگاه ایران در برسازی فضایِ جریان و شکل دهی به افکار عمومی را نیز تا حد زیادی تقویت می کند.
از این منظر، پرس تی وی به مثابه یکی از اصلی ترین رسانه های انگلیسی زبانِ کشورمان، در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و البته فناوری در عصر جدید و در دوره اثرگذاریِ قابل توجه رسانه بر زندگی بشر، کنشگری‌های قابل ملاحظه ای را از خود نشان می دهد. در این میان نباید فراموش کرد که رسانه ای نظیر پرس تی وی در چهارچوب تئوری جامعه شبکه ای کاستلز، تا حد زیادی از "سرمایه اجتماعی" نیز در چهارچوب های رسانه ای خود حراست می کند که این مساله نیز در سطحی کلان در راستای منافع کلان و راهبردی کشورمان قرار دارد.
ارسال دیدگاه