در گفت‌وگوی پانا با استادیار دانشگاه شهیدبهشتی بررسی شد؛
«علم اقتصاد» چه زمانی باید به کودکان و نوجوانان آموزش داده شود؟
مریدی: شیوه‌های تحریم و تجارب تحریمی ما در این سال‌ها موضوع مهمی است که باید در کتاب‌های درسی مقاطع بالا بیاید
تهران (پانا) - استادیار اقتصاد دانشگاه شهیدبهشتی با اشاره به سرفصل‌های کاربردی آموزش اقتصاد به دانشآموزان عنوان کرد که زمان آموزش نباید در سنین خیلی کودکی باشد زیرا آموزش علم اقتصاد مبتنی بر مفهوم کمیابی است و آموزش «کمیابی» در سنین کودکی ممکن است برای کودک استرس‌زا باشد.
فاضل مریدی، استادیار اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با پانا درباره زمان آموزش اقتصاد به کودکان و نوجوانان اظهار کرد: «برای آموزش اقتصاد به دانشآموزان دو نوع نگاه وجود دارد. نگاه اول یک نگاه مرسوم است و دیگری نگاه غیرمرسوم (عمدتاً مبتنی بر رویکرد دینی) است. در نگاه مرسوم، تجارب متعددی در دنیا وجود دارد و اینکه ما آموزش اقتصاد را از چه سنی شروع کنیم و چه چیزهایی آموزش دهیم.»
آموزش اقتصاد به کودکان نباید استرس را در آن‌ها نهادینه کند
مریدی با اشاره اینکه زمان آموزش اقتصاد به دانشآموزان یک مقوله روانشناسی است، اظهار کرد: «روی موضوع زمان آموزش اقتصاد زیاد کار شده است زیرا اگر موضوع اقتصاد زودتر از آنچه باید آموزش داده شود، شاید احساس ناامنی روانی و احساس کمبود در بچه ایجاد شود. در واقع اقتصاد اساساً شروعش با کمیابی است و اگر بخواهیم با کودک مثلاً ۴ یا ۵ ساله درباره کمیابی صحبت کنیم، ممکن است این بچه دچار استرس شود و این موضوع مهم است.»
این اقتصاددان درباره موضوعاتی که ضرورت دارد در دوران مدرسه آموزش داده شود، گفت: «در دوران مدرسه از سال اول تا دوازدهم دوران مدرسه به‌حساب می‌آید، بنابراین روی اینکه در چه دوره‌ای باید آموزش داده شود مهم است که کار شود.»
استادیار اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی افزود: «در پارادایم دومی که علیرغم اهمیت آن برای جامعه دینی ما چندان مرسوم نیست، توجه به موضوع آموزش از دریچه نگاه دینی به حوزه اقتصاد است. تفاوت اساسی که در این نگاه با نگاه مرسوم وجود دارد در اینجاست که نگاه مرسوم اقتصاد را به‌عنوان یک اصل و پایه در زندگی نظر می‌گیرد و حداکثر‌سازی مطلوبیت و لذت هدف اساسی مصرف‌کننده است اما در نگاه دینی، اقتصاد، ابزار است. یعنی اگر بخواهیم عبادت خداوند را بکنیم باید معیشت‌مان هم تأمین باشد. درواقع همواره اقتصاد نفر دوم است و نفر اول عدالت و قرب الهی و انسانیت است و بر این اساس شیوه آموزش اقتصاد به دانش‌آموز متفاوت است.»
در اقتصاد اسلامی کمیابی مسئله اصلی نیست بلکه مسئله اصلی عدالت است
استادیار اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: «به همین خاطر این نگاه می‌تواند تغییر در شیوه آموزش ما ایجاد کند و مسئله دیگر اینکه موضوع کمیابی که اولین اصل اقتصادی است معمولاً توسط نظامات علمی غیرمرسوم زیر سوال می‌رود. در برخی منابع این‌گونه بحث می‌شود که آنچه از منابع و معادن انسان نیاز دارد خداوند به‌اندازه لازم در کره زمین قرار داده است. مانند آب، منابع معدنی و غیره و البته نیازمند تلاش، منطق و خرد و البته استفاده از فناوری برای کشف و بهره‌داری از آن است و در یک چارچوب تحلیلی درازمدت، کمیابی منابع اصل و اساس در اقتصاد اسلامی محسوب نمی‌شود؛ تنها چیزی که کمیابی قطعی دارد عنصر زمان در نظر گرفته می‌شود.»
استادیار اقتصاد دانشگاه شهیدبهشتی اظهار کرد: «این تمایز باید در آموزش لحاظ شود و همین تمایز، نگاه ما در محیط‌زیست را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. وقتی همیشه اساس و اصل حداکثر کردن مطلوبیت باشد، آن‌وقت نگاه ما به محیط‌زیست این می‌شود که من می‌توانم محیط‌زیست را به هر صورتی که بخواهم تغییر دهم و به هر شکلی استفاده کنم زیرا مطلوبیت بنده، به‌عنوان مرکز عالم مهم‌ترین چیز است.»
وی افزود: «این نوع نگاه منجر به اختلالاتی شده که امروزه در اکثر نقاط دنیا در حوزه محیط‌زیست مشاهده می‌کنیم، بهره‌برداری بی‌حدوحصر از منابع و آلودگی‌های فراوان. که البته باید اشاره کرد که این نگاه به محیط‌زیست در حال اصلاح است و برخی اصلاحات ساختاری در حال انجام است و تلاش‌های جریانات حامی محیط‌زیست در دهه‌های اخیر تقویت شده است. این در حالی است که در ادبیات اقتصاد اسلامی، هرچند که مسئله کمیابی منابع مسئله اول نیست، اما محیط زیست و منابع دارای اعتبار، شأن و حق‌وحقوق هستند و انسان مجاز نیست به استناد حداکثر‌سازی سود، به هرگونه تعاملی با محیط اطراف (گیاهان، جانوران، جنگل و آب و سایر منابع) بپردازد. همه این‌ها قواعد مشخص و سفت و محکمی در فقه دارند که باید رعایت شود.»
سرفصل‌های کاربردی آموزش اقتصاد به دانشآموزان
مریدی در پایان با اشاره به سرفصل‌های کاربردی آموزش اقتصاد به دانشآموزان گفت: «دانش‌آموز باید با انواع پول و سیر تطور پول آشنا شود، مخصوصاً اکنون‌که پول الکترونیک و اخیراً رمز پول آمده است. دانشآموزان باید با این فضاها و نظام پرداخت در سطح بین‌الملل، واحد پول کشورها و ... آشنا شوند. همچنین تبادلات مالی که وجود دارد و شیوه‌های تحریم و تجارب تحریمی ما طی این سال‌ها هم موضوع مهمی است که باید در کتاب‌های درسی مقاطع بالا بیاید.»
ارسال دیدگاه