طنین سقاخوانی در نوش‌آباد/فیلم
اصفهان (پانا) - سنت دیرپای سقاخوانی، در خطه کویری نوش‌آباد که در شمالی‌ترین نقطه استان اصفهان واقع شده، بیش از یک قرن است که در بزرگداشت نهضت حسین بی علی علیه السلام و بدون سینه‌زنی و سنج و دهل برگزار می‌شود.
سنت استقبال شهروندان نوش آباد از قافله کربلا است که از شامگاه ۱۸ ذی حجه تا اول محرم در مرکز هیئت حسینی برگزار می شده است و طی آن سه گروه در کنار یکدیگر اشعاری را در دستگاه‌های ماهور، دشتی، راست پنجگاه و چهارگاه اجرا می کنند.
گروه‌های سقاخوان در یک گروه استادان و پیشکسوتان و دو گروه شاگردان به صورت حلقه های عزا مقابل هم می نشینند و مراسم را اجرا می کنند.
آیین سقاخوانی در فرهنگ و ادبیات فولکور نوش آباد از چنان اصالتی برخوردار است که در طی یک قرن گذشته با وجود نو به نو شدن سبک‌های مداحی و اشعار عزاداری اما سقاخوانی با همان مختصات دیرینه خود سینه به سینه حفظ شده و بر زبان سقاخوانان جاری می شود.
نخستین شعر سقاخوانی، فلسفه نیمه تمام ماندن حج اباعبداله الحسین علیه السلام است که همسرایی می کنند:
از حریم کعبه عزم کربلا دارد حسین
عزم جانبازی به راه کبریا دارد حسین
تا نیابد از جفا بر بست یزدانی گزند
انصراف از حج خود، خود خدا دارد حسین
و اهداف قیام حسینی را تبیین می کند، و می خواند:
آن کس که روز عاشور، از کربلای خونین
داده به خلق عالم ، درس وفا حسین است
آن عاشقی که جان داد تا زنده دین بماند
جسمش به خاک و خون خفت در کربلا حسین است.
آزاده مرد باشد ، گر حق نمی پرستید
آن رهبری که فرمود، این نکته را حسین است
اجرای سقاخوانی در زمان و مکان، تابع شرایط خاص است. مثلا در ظهر عاشورا، اوج فریاد و فغان سقاخوانان است که به عرش می رسد. سقاخوانی در روز عاشورا، فقط با حضور سادات برگزار می شود.
سقاخوانی نوش آباد، سنتی است مرسوم که از شامگاه عید غدیر در حسینیه برگزار می شود اما در شب اول محرم، هیئت حسینی با حرکت در کوچه ها و خیابانهای شهر به طرف مرکز هیئت قاسمی، آغاز محرم را به همگان اعلام می کند.
صبح روز تاسوعا، سقاخوانان در کوچه ها می گردند و به یادبود درگذشتگان به فاصله دو محرم فاتحه خوانی می کنند و صاحبان عزا نیز به نشانه تکریم عزاداران حسینی و حق شناسی، پرچمی را همراه با توزیع خیرات و نذورات به هیئت اهدا می کنند.
سقاخوانی روز عاشورا، شوری است که شعور آفرین است. سادات هیئت حسینی که شالهای سبز بر گردن دارند، پیشاپیش دسته سینه زنی و بعد از تابوت گونه ای حرکت می کنند که شبیه کشته کربلا بر آن حمل می شود. اشعار و آهنگ سقاخوانان در این روز در مایه صدای زیر و با فرکانس بالا خوانده می شود که هر بیننده را تحت تاثیر قرار داده و به خود جلب می کند.
آیین های سنتی و مذهبی خیمه کوبی هشتم محرم، خیمه برداری عصر یازدهم محرم، کُتَل روز عاشورا، و سقاخوانی نوش آباد در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
خبرنگار: سید جلیل جلیلی
ارسال دیدگاه