خواص عجیب گیاه «گیمنما»

گیمنما با نام علمی Gymnema sylvestre، گیاهی چند ساله و بالا رونده بومی مناطق مرکزی و غرب هند، نواحی استوایی آفریقا و استرالیا به شمار می‌رود که هزاران سال است از برگ‌های آن در طب سنتی آیورودا هند استفاده می‌شود.

کاربردهای سنتی این گیاه فوق العاده به درمان بیماری‌هایی از جمله دیابت، مالاریا و حتی مار گزیدگی باز می‌شود.

به گفته محققان به نظر می‌رسد که گیمنما از جذب قند جلوگیری می‌کند و از همین مسیر سبب کاهش قند خون و همچنین کمک به بیماران دیابتی می‌شود. تاثیر گیاه مذکور در کنترل دیابت به یکی از محبوبت‌ترین موضوعات پژوهش‌های علمی به خصوص در طب غربی تبدیل شده است.

امروزه انواع مکمل‌های دارویی حاوی عصاره برگ‌های این گیاه از طریق داروخانه‌های سراسر کشور قابل خریداری هستند.

در ادامه نگاه دقیق‌تری به برخی از فواید شناخته شده گیمنما خواهیم داشت. گفتنی است که این موارد با استناد به مقالات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا جمع آوری شده‌اند:

میل به شکر را با کاهش جذابیت غذاهای شیرین محدود می‌کند

دیده شده که Gymnema sylvestre می‌تواند به کاهش هوس نسبت به قند کمک کند. بر اساس پژوهش‍‌‌های انجام شده گیمنمیک اسید که یکی از ترکیبات اولیه فعال در ساختار گیمنما محسوب می‌شود، نقش مهمی در سرکوب میل به شیرینی جات بر عهده دارد.

اما مکانیسم چنین عملکردی چیست؟ هنگامی که این ترکیب گیاهی پیش از وعده غذایی و یا نوشیدنی شیرین مصرف شود، گیمنمیک اسید گیرنده‌های قند موجود در جوانه‌های چشایی فرد را مسدود می‌کند و بدین ترتیب طعم لذت بخش شیرینی را از بین می‌برد.

در یک مطالعه روی افراد روزه‌دار به نیمی از آنها عصاره گیمنما داده شد. آنهایی که مکمل دریافت کرده بودند اشتهای کمتری برای مصرف غذاهای شیرین در وعده غذایی بعدی داشتند و در مقایسه با گروه کنترل، شمار بیشتری از آنها حجم غذای انتخابی خود را محدود کردند.

به کاهش قند خون کمک می‌کند

به گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۴۲۰ میلیون نفر در سراسر جهان به دیابت مبتلا هستند و انتظار می‌رود که این تعداد روند افزایشی هم داشته باشد. دیابت یک بیماری متابولیک است که با سطح بالای قند خون مشخص می‌شود. این اختلال به دلیل ناتوانی بدن در تولید یا استفاده موثر از انسولین رخ می‌دهد.

مشخص شده که گیمنما دارای خواص ضد دیابتی است و از این رو به عنوان مکمل در کنار داروهای مخصوص بیماران دیابتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که به این گیاه گورمار نیز می‌گویند که در زبان هندی به معنای "نابودکننده قند" است. از طرفی همان اثری که روی جوانه‌های چشایی اعمال می‌شود، در خصوص گیرنده‌های روده هم صدق می‌کند و بدین ترتیب جذب قند مسدود شده و سطح قند خون بعد از غذا کاهش می‌یابد.

محققان توضیح می‌دهند که مصرف ۲۰۰ الی ۴۰۰ میلی گرم گیمنمیک اسید جذب روده‌ای قند را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می‌دهد. در واقع کاهش قند خون بعد از غذا سبب کاهش میانگین سطح قند خون طی زمان می‌شود و عوارض دیابت در درازمدت را محدود می‌کند. در مجموع این گیاه نه تنها به کاهش قند خون بعد از غذا یاری می‌رساند، بلکه سطح قند خون ناشتا را نیز پایین می‌آورد.

سطح کلسترول و تری گلیسیرید را بهبود می‌بخشد و خطر بیماری‌های قلبی- عروقی را کاهش می‌دهد

گیمنما همچنین ممکن است به کاهش سطح LDL و تری گلیسیرید نیز منتج شود. در حالی که این گیاه شگفت انگیز بخش مهمی از شهرت خود را مدیون اثر کاهندگی قند خون است، دانشمندان معتقد هستند که بر جذب چربی و سطح چربی خون هم تاثیرگذار است.

در یک مطالعه روی موش‌هایی که رژیم غذایی پر چرب داشتند، عصاره گیمنما به حفظ وزن و سرکوب تجمع چربی‌های کبدی کمک کرد. همچنین حیواناتی که با عصاره گیاهی و رژیم غذایی معمولی تغذیه شده بودند، سطوح‌ تری گلیسیرید پایین‌تری را نشان دادند. همین اثرات مثبت بر LDL و تری گلیسیرید می‌تواند به کاهش ریسک ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی کمک کند.

ممکن است به کاهش وزن کمک کند

بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش‌های مختلف، عصاره برگ‌های گیمنما به کاهش وزن در حیوانات و انسان‌ها کمک می‌کند. یک مطالعه ۳ هفته‌ای کاهش وزن بدن در موش‌هایی که عصاره آبی این گیاه را دریافت کرده بودند، به اثبات رساند. در پژوهشی دیگر موش‌هایی که رژیم غذایی پرچرب داشتند و در کنار آن با عصاره گیمنما هم تغذیه شده بودند، افزایش وزن کمتری را نشان دادند.

علاوه بر مطالعات فوق، در یک بررسی علمی ۶۰ داوطلب نسبتا چاق که عصاره گیمنما مصرف می‌کردند تحت آزمایش قرار گرفتند. در این گروه کاهش ۵ الی ۶ درصدی وزن بدن به همراه کاهش مصرف غذا مشاهده شد.

از جمله دیگر فواید گیاه گیمنما می‌توان از موارد زیر نام برد:

- کمک به کاهش التهاب به واسطه محتوای تانن و ساپونین خود

- کمک به مدیریت ریزه خواری

میزان مصرف این گیاه بسته به روش استفاده از آن دارد. برای مثال برای مصرف به صورت چای باید برگ‌ها به مدت ۵ دقیقه جوشانده شوند و پیش از نوشیدن به محلول ۱۰ الی ۱۵ دقیقه فرصت ته نشینی داده شود. مکمل‌های دارویی خوراکی نیز در دوز ۱۰۰ میلی گرم ۳ الی ۴ مرتبه در روز کفایت می‌کنند.