اکران فیلم رستاخیز با چهره حضرت ابوالفضل(ع) خواهد بود

اعظم پویان - «احمدرضا درویش» کارگردان فیلم رستاخیز در گفت‌وگو با پانا با اشاره به اینکه تمام نکاتی که «علیقلی زاده» تهیه‌کننده فیلم «رستاخیز» در روزهای اخیر عنوان کرده است را تائید می‌کند، می‌گوید: «نظر من دقیقاً همان نظر تهیه‌کننده فیلم روز رستاخیز است.»
وقتی درباره حذفیات فیلم در اکران آنلاین از «احمدرضا درویش» می‌پرسم با صدایی که در آن خنده و خوشحالی موج می‌زند عنوان می‌کند: «این فیلم برای سینما ساخته شده است و قطعاً همان فیلمی که در جشنواره فجر نمایش داده شده و پروانه گرفته بود، قرار است به اکران آنلاین برسد.»
«تقی علیقلی زاده» تهیه‌کننده فیلم سینمایی «رستاخیز» خبر داد که سرانجام این فیلم از 16 اسفندماه همزمان با تولد حضرت ابوالفضل (ع) در پلتفرمی که برای عرضه جهانی آن طراحی شده است، اکران آنلاین می‌شود. فیلم «رستاخیز» در جهان غرب با عنوان «حسین آنکه گفت نه» شناخته می‌شود. این فیلم در سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر در ۱۱ بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین بود و درنهایت در ۸ بخش از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی برنده سیمرغ بلورین شد. این فیلم در ۲ دی ۱۳۹۲ در سینما فرهنگ با حضور برخی اعضای دولت اکران خصوصی شد و در ۱۶ بهمن ۱۳۹۲ در کاخ جشنواره فجر هم‌زمان با برگزاری سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. درنهایت این فیلم در روز ۲۴ تیر ۱۳۹۴ با مجوز قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اکران عمومی درآمد اما ساعاتی پس از آن در پی انتقاد برخی علمای دینی و اعتراض برخی از افراد مذهبی با محتوای آن از جمله به تصویر کشیدن حضرت ابوالفضل عباس(ع) از پرده سینماها به پایین کشیده شد. از سوی وزیر ارشاد وقت به درویش پیشنهاد داده شده که صورت شخصیت مورد اختلاف برای نمایش را با تاباندن نور بپوشانید اما کارگردان فیلم این کار را از نظر فنی برای رستاخیز غیرممکن و همچنین این راه حل را موجب «وهم قضیه» دانست.
مبنای حرکت فیلم فتوای رهبری بود که توسط تهیه‌کننده گرفته شده بود
رستاخیز و حواشی آن باعث شد کمتر کارگردانی به سراغ ساخت فیلم با موضوع شخصیت‌های دینی برود. 18 سال چشم‌انتظاری فقط برای یک عهد زیر باران های دمشق، از عهده هر هنرمندی برنمی‌آید مگر اینکه «احمدرضا درویش» باشد و فیلمی مانند «رستاخیز» را ساخته باشد. مسئله اکران نشدن این فیلم صرفاً بودن یا نبودن یک هاله نور بر چهره شخصیت اصلی قصه نبود بلکه کارگردان برای اینکه زیر بار این سانسور نرود از عقیده‌ای صحبت می‌کند که با تحقیق در آثار مراجع به آن رسیده بود. درویش در سال 92 در نشست خبری این فیلم با اعلام اینکه 14 سال قبل از آن تاریخ زیر باران های دمشق برای ساخت «رستاخیز» عهد بسته بود درباره واکنش به انتقادات دینی و فقهی نسبت به فیلمش، اظهار کرده که این فیلم بر مبنای نظر فقهی مراجع تقلیدی ساخته شده که برای موضوع تشبه (به افراد مقدس دینی در آثار هنری تصویری) به شرط رعایت شأن حرمتی قائل نیستند. به گفته وی مبنای حرکتی فیلم فتوای «سید علی خامنه‌ای» رهبر ایران بوده که توسط تهیه‌کننده فیلم گرفته شده و همچنین به مشابهت این فتوا در نظر مراجعی همچون محمد تقی بهجت، سید ابوالقاسم خویی، سید علی سیستانی، سید روح الله خمینی اشاره کرده بود.

در قدم اول 40 دقیقه از فیلم حذف شد
این فیلم در اسفند سال 93 در جشنواره فیلم دینی «رویش» حوزه هنری اکران شد و درویش در نسخه جدید، بخش‌های زیادی از موارد انتقاد شده در برابر نسخه جشنواره را حذف کرده بود. هرچند که همچنان چهره حضرت ابوالفضل (ع) بدون هاله نور به نمایش درآمد، اما باز هم فیلم تازه که حدود دو ساعت و 40 دقیقه بود با مشکلاتی روبه‌رو شد. با همه این اوصاف در اردیبهشت سال 1394 تکلیف اکران فیلم «رستاخیز» مشخص و قرار شد این فیلم همزمان با عید فطر آن سال اکران شود. روز 22 تیر 1394 اکران افتتاحیه این فیلم در باغ موزه دفاع مقدس آغاز شد. نسخه‌ای که در برای اکران جشنواره در نظر گرفته شده بود، دو ساعت و 20 دقیقه و عملاً 40 دقیقه آن کوتاه شده بود، اما از همان مراسم رونمایی مشخص بود که این فیلم مشکلات فراوانی برای اکران خواهد داشت. در این مراسم که ابتدا قرار بود فیلم نمایش داده شود، دقایقی پس از شروع فیلم، مسئولان محل برپایی مراسم از ادامه نمایش، جلوگیری و نمایش «رستاخیز» را متوقف کردند. این جلوگیری که بیش از 20 دقیقه به طول انجامید سرانجام با پادرمیانی درویش و دیگر دست‌اندرکاران فیلم و پخش آن و نشان دادن مجوزهای اکران فیلم، ختم به خیر و هنر نمایش فیلم از سر گرفته شد، اما درحالی که روز 23 تیر قرار بود اکران عمومی فیلم آغاز شود با اعتراض مراجع و برگزاری تجمعاتی در مقابل برخی از سینماهای کشور این فیلم از پرده پایین کشیده شد. این در حالی بود که در همان روز جشنواره بین‌المللی بغداد با «رستاخیز» افتتاح شد.
دلیل احمد رضا درویش برای حذف نکردن چهره حضرت ابوالفضل چه بود؟
در این میان درویش در پاسخ به انتقاد درباره به تصویر کشیدن چهره حضرت ابوالفضل (ع) تأکید می‌کرد که در این باره موظف است به نظر مرجع تقلید خود دقت کند و همین کار را هم کرده است. فردای آن روز هم سازمان سینمایی طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که اکران فیلم سینمایی «رستاخیز» تا تأمین نظر برخی از مراجع بزرگوار تقلید به تعویق می‌افتد.
درویش، شهریور ۹۵ در برنامه هفت شبکه سه حاضر شد و عنوان کرده بود که مگر فیلم زیرزمینی ساخته شده است؟ این فیلمی است که طی ۱۰ سال پروانه ساخت گرفته و نهایتاً با پروانه نمایش اکران شده است، آن هم درباره موضوعی به مهمی عاشورا.

روایت تهیه‌کننده رستاخیز از مجوز اکران آنلاین این فیلم
«تقی علیقلی زاده» تهیه‌کننده فیلم سینمایی «رستاخیز» در گفت‌وگو با ایسنا یادآور شده بود: «بعد از رأی اولیه دیوان عدالت اداری به نفع سازندگان فیلم سینمائی «رستاخیز» از طرف بعضی پیشکسوتان حرفه‌ای و مدیران سازمان سینمایی (که آن موقع مدیریتش تغییر کرده بود) به مصالحه دعوت شدیم. این دعوت با پذیرش سهامداران مواجه شد و سرانجام مصالحه‌ای صورت گرفت مبنی بر اینکه فعلاً درباره‌اکران داخلی طرح دعوا نشود و در مورد پخش خارجی پروانه نمایش صادر شود. همچنین دولت بخشی از سهام فیلم را خریداری کند تا فشار مالی بر روی سهامداران خصوصی کم شود. البته تمامی سهام‌داران بخش خصوصی در این قرارداد متحمل ضرر و زیان شدند. از آن به بعد پیگیری حقوقی محاکم داخلی، متوقف و بر روی عرضه فیلم تمرکز شد. پس از این مصالحه و واگذاری بخشی از سهام فیلم به بنیاد سینمائی فارابی و صدور پروانه نمایش خارجی، به‌عنوان تهیه‌کننده و سهامدار، رسماً پیشنهاد کردم که بنیاد سینمایی فارابی، مسئولیت توزیع جهانی فیلم را بپذیرد. در پاسخ به این پیشنهاد، بنیاد سینمایی فارابی، طی یک نامه رسمی، از قبول این مسئولیت امتناع کرد. در ادامه و به اصرار مدیران وقت سینمایی و سایر سهامداران، تصمیم‌گیری درباره‌توزیع‌کننده داخلی و خارجی در تمامی اشکال حقوقی به تهیه‌کننده واگذار و مقرر شد سایر سهامداران به‌عنوان مشاور و پشتیبان حضور داشته باشند.»
این فیلم در ایران جوایز متعددی گرفت و می‌خواستیم در داخل ایران اکران شود
علیقلی زاده گفته بود: «۳ سال قبل و در توافقی که به‌عنوان مصالحه انجام شد، پروانه بهره‌برداری خارجی فیلم صادر شد. توجه داشته باشید که ۶۰ درصد سهام این فیلم به بنیاد فارابی و ۴۰ درصد سهام به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی تعلق دارد که ۳۰ درصد آن سهامداران غیر ایرانی هستند و ۱۰ درصد آن سهامداران ایرانی. لیکن همان‌طور که پیش از این گفتم، تصمیم‌گیری در مورد بهره‌برداری از فیلم به عنوان تهیه‌کننده و امین سهامداران، بر عهده من است .هرچند صدور پروانه نمایش خارجی فیلم، گام مهمی به ‌پیش بود، اما در ادامه این سوال مطرح شد که چرا برای عرضه خارجی فیلم، کاری نمی‌شود. پاسخ ما این بود که این فیلم در ایران تولید شده و جوایز متعدد داخلی کسب کرده است. پس شایسته است که صبر کنیم تا مساله اکران داخلی آن هم حل شود و هم وطنان ما در داخل هم بتوانند فیلم را ببینند. این در حالی بود که در آن مقطع دولت وقت به ما فشار می‌آورد، ولی همواره موضع ما این بود که تا تکلیف اکران داخلی روشن نشود، فیلم را عرضه جهانی نمی‌کنیم. البته از همان مقطع ما مطالعه‌برای عرضه بین‌الملل فیلم را آغاز کرده بودیم و متوجه شدیم پلتفرم‌های جهانی که سابقه و حضور حرفه‌ای مؤثری دارند، مایل به پذیرش پخش این فیلم با شرایط مناسب نیستند. دلیل اصلی هم این بود که اولاً سال‌ها از تولید فیلم گذشته بود و فیلم حتی در کشور محل تولید آن به نمایش در نیامده بود و دوم آنکه فیلم در کشور محل تولید، سال‌ها توقیف شده بود. به عبارتی جلوگیری از عرضه داخلی فیلم تمامی فرصت‌های بین‌المللی فیلم را از بین برده بود و همین موضوع ضربه بزرگی به عرضه فیلم «رستاخیز» در عرصه بین‌المللی وارد کرد. درنهایت مذاکراتی که با برخی از این پلتفرم‌های مطرح جهانی انجام شد، پیشنهادهای جذابی در مقایسه با سرمایه‌گذاری فیلم به همراه نداشت.
سرقت کننده فیلم نمی‌دانسته کار خلاف می‌کند
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو به سرقت دو سال قبل «رستاخیز» و پخش غیرقانونی آن در فضای مجازی اشاره ‌کرده و عنوان کرده بود: «سرقت کننده فیلم، یک کانال یوتیوپ از عراق، به نام «عشتار» بود که در نهایت در مکاتبات پذیرفت که این کار را انجام داده ولی مدعی بود که نمی‌دانسته کار خلافی است. به هرحال فیلم توزیع شده بود و ما امکان دعوای حقوقی را به خاطر شرایط سیاسی اجتماعی عراق در آن مقطع نداشتیم. این موضوع در یکی از جلسات به میزبانی بنیاد فارابی مطرح و مقرر و مصوب شد که برای هزینه طرح دعوای حقوقی بین المللی و نیز ایجاد پوشش محافظتی برای فیلم در فضای مجازی ، سهامداران بودجه ای را پرداخت کنند که در این میان علی رغم انجام کامل تعهدات از سوی سهامداران بخش خصوصی، بنیاد فارابی هیچ اقدامی انجام نداد و مانع تحقق این امر شد. جالب آنکه در همین شرایط که دولت از پرداخت تعهدات مصوب خود و نیز پرداخت خسارتهای ناشی از تعلیق اکران ، خودداری می کرد و هیچ همراهی برای رفع مشکلات فیلم انجام نمی داد، پروانه وی او دی فیلم در داخل را صادر کرد. اما هیچ کس از آنها نپرسید چرا سال قبل و پیش از آنکه فیلم سرقت شود،این کار را انجام نداده اید؟ اصولا چرا مانع این فیلم شدید؟ چرا تصمیمات ناصحیح خود را با صرف از منابع عمومی کشور که به امانت به شما سپرده شده و با تعدی به حقوق افراد، جبران می کنید؟ و انبوه سوالات دیگر.»

پلتفرم داخلی هم خوب است اما برای کسب درآمد غیرریالی «حلال چنل» انتخاب شد
تهیه کننده «رستاخیز» با اشاره به فراهم شدن بستری برای اکران مناسب فیلم اظهار کرده بود: «به هرحال با صدور پروانه وی او دی داخلی بسترنسبتا مناسبی برای عرضه فیلم بوجود آمد. در این مرحله تشخیص و تصمیم سهامداران بخش خصوصی این بود که یک پلتفرم اختصاصی برای فیلم طراحی شود، اما بنیاد فارابی اصرار داشت که با یک پلتفرم خاص داخلی، قرارداد منعقد شود که هم فیلم را در داخل توزیع کند و هم در یوتیوپ عرضه کند. در مذاکره با مدیران این پلتفرم مشخص شد که پیش بینی موفقیت برای فیلم ندارند، و در عین حال هیچ تعهدی هم نسبت به امنیت فیلم نمی پذیرند. معهذا اصرار فارابی ادامه داشت واعلام کرد که در پلتفرم اختصاصی مشارکت مالی نمی کند. بنابر این به ناچار سهامداران بخش خصوصی تامین مالی و پشتیبانی و هدایت امور این پلتفرم را عهده دار شدند. این درگاه که در ابتدا «یوتیوپ حلال» نام داشت به صورت اورجینال برنامه نویسی شده و بنا به اطمینان امنیتی، از نسخه ها و برنامه های آماده یا نیمه آماده موجود در آن استفاده نشده است. در ادامه نام آن به حلال چنل، به آدرس اینترنتی www.halalchanel.com تغییر یافت. از طرفی همزمان با صدور اسناد و مجوزهای قانونی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای عرضه بین المللی و جهانی فیلم سینمائی «رستاخیز»، طی یک توافق حقوقی از سوی تهیه کننده، مدیریت بهره برداری از کلیه حقوق این فیلم به یک شرکت خارجی واگذار شده بود که در تفاهم با تهیه کننده ضمن مدیریت کارکرد این پلتفرم، واگذاری سایر حقوق را نیز پیگیری کند. «حلال چنل» قابلیت فروش محصولات صورت و تصویری در سراسر دنیا با تمامی ارزهای رایج جهانی را دارد و بهترین امکانات را از لحاظ سرور و ترافیک بهره‌برداری و امنیت محتوا داراست و تا ۱۶ اسفندماه آزمایش‌های عملیاتی متنوعی در این پلتفرم انجام خواهد شد تا در مقطع فاز بهره‌برداری از کارآیی حداکثری برخوردار باشد. البته به این نکته اشاره کنم که پلتفرم‌های داخلی از لحاظ تکنیکی شرایط مناسبی دارند اما برای کسب درآمد غیرریالی، این اقدام ضروری بود.»
وی در پاسخ به اینکه مخاطبان داخلی چگونه می توانند، فیلم را ببیند، گفته بود: «در داخل باهدف تقویت ساختارهای موجود، مذاکره با شرکت های داخلی فعال در زمینه وی او دی برای توزیع همزمان داخلی فیلم «رستاخیزم» در حال انجام است که به زودی نتایج آن نیز اعلام می شود.»
تهیه کننده «رستاخیز» در پایان از مدیران فرهنگی کشور و دولت جدید خواسته است تا قبل از 16 اسفندماه امکان اکران داخلی در سینماها فراهم شود.