از «محمد رسول‌الله»مصطفی عقاد تا «محمد رسول‌الله» مجید مجیدی

همواره در میان سینماگران جهان پرداختن به زندگی پیامبران یکی از جذاب و در عین حال سخت‌ترین موضوعات سینمایی است که کمتر کارگردانی سراغ ساخت آن می‌رود. آثاری درباره زندگی و مشقت‌های زندگی پیامبرانی همچون موسی (ع)، نوح (ع)، ابراهیم (ع)، عیسی (ع) در سینمای جهان ساخته شده است. البته نکته قابل تأمل در مورد ساخت آثاری این چنین رعایت صداقت داستانی و روایی است.
بلال، مؤذن الرسول
این فیلم در سال ۱۹۵۳ میلادی و به کارگردانی «احمد الطوخی» در کشور مصر ساخته شده است. فیلم سینمایی «بلال، مؤذن‌الرسول» درواقع به بیان زندگی بلال حبشی، اولین مؤذن اسلام، می‌پردازد که در نخستین سال‌های زندگی‌، پدر و مادرش را از دست داده و به بردگی گرفته می‌شود. بلال، پس از سال‌ها خدمت در رکاب اربابانش، درنهایت و پس از ظهور دین اسلام به خدای یگانه ایمان آورده و از پرستش بت‌ها دست برمی‌دارد. این ماجرا باعث شکنجه و آزار و اذیت او توسط اربابش می‌شود تا این‌که پیامبر اسلام (ص)، او را از بردگی آزاد کرده و به‌عنوان یکی از اصحابش می‌پذیرد. پس از آن‌که ظلم کفار مکه بر مسلمانان افزایش پیدا کرد پیامبر به بلال دستور داد تا به یثرب مهاجرت کند و خودشان هم در آنجا به او و سایر مسلمانان ملحق شدند. سال‌ها بعد و پس از فتح مکه، بلال بر بام خانه کعبه اذان گفت و از آن زمان به «مؤذن ‌الرسول» شهرت یافت. بلال پس از فتح مکه با دختری به نام «هند» ازدواج می‌کند که در این فیلم به آن بخش از زندگی او هم پرداخته شده است. بلال پس رحلت حضرت محمد (ص) به شام سفر کرد و سال‌های پایانی عمرش را در آنجا گذراند و سرانجام در همان شهر از دنیا رفت.
فجر الاسلام
این فیلم در سال ۱۹۷۱ میلادی و در کشور مصر تولید شده است. کارگردان این فیلم صلاح أبوسیف است. او در بخش اول این فیلم با نمایش دوران جاهلیت عرب و رواج خرافه و جادو در میان مردم شبه جزیره عربستان، سعی در نشان دادن شرایط زندگی پیش از ظهور اسلام دارد. در بخش دوم فیلم نیز به بعثت پیامبر اکرم (ص) پرداخته شده است. این فیلم در واقع نمایش تفاوت فرهنگ مردم عربستان، پیش و پس از ظهور اسلام و همچنین تأثیرگذاری پیامبر (ص) بر سبک زندگی مردم عربستان است.
أبوسیف همچنین در این فیلم با نگاهی متفاوت به نمایش درگیری‌های میان کفار و مسلمین در صدر اسلام پرداخته و تلاش کرده است تا این نزاع‌ها را به‌عنوان یک نماد اجتماعی در راستای نبرد همیشگی خیر و شر به نمایش بگذارد. استفاده از این نگاه در روایت داستان، توانسته است «فجرالاسلام» را به اثری متمایز در میان فیلم‌هایی که به نمایش نزاع‌های صدر اسلام پرداخته‌اند، تبدیل کند.

الشیماء، اُخت ‌الرسول
این فیلم در سال ۱۹۷۲ میلادی و یک‌سال پس از تولید فیلم سینمایی «فجرالاسلام»، در کشور مصر و به کارگردانی حسین‌الدین مصطفی تولید شده است که یکی از مهم‌‎ترین فیلم‌های تاریخی و دینی کشور مصر به شمار می‌آید.
«شیماء» دختر حلیمه، دایه پیامبر (ص) و خواهر ناتنی حضرت محمد (ص) است که دوران کودکی خود را در کنار ایشان گذرانده است. حسین‌الدین مصطفی در این فیلم تلاش کرده با نمایش ارادت و احترامی که خانواده حلیمه به پیامبر اسلام داشتند، به روابط خوب میان این دو تن اشاره کند. این فیلم در ادامه با بیان سرگذشت و زندگی «شیماء» به رأفت پیامبر (ص) می‌پردازد.
داستان فیلم از این قرار است که پس از آن‌که حضرت محمد (ص) به پیامبری برگزیده می‌شود، همسر «شیماء» به دلیل حسادت و دشمنی که به پیامبر (ص) داشت به گروهی از کفار ملحق شده و در برابر ایشان می‌ایستد. در همین زمان «شیماء» نزد پیامبر (ص) رفته و از ایشان می‌خواهد تا همسرش را عفو کنند و سرانجام حضرت محمد (ص) نیز درخواست خواهرشان را اجابت کرده و از همسر او می‌گذرند.

الرساله

شاید بتوان اثر «مصطفی‌ عقاد» را معروف‌ترین و شناخته‌شده‌ترین اثر در رابطه با زندگی پیامبر اسلام دانست. این فیلم که در ایران با نام «محمد رسول‌الله» در ایران شهرت یافته است در سال ۱۹۷۷ میلادی و در کشور مصر، با حضور بازیگران سرشناس جهانی نظیر «آنتونی کوئین» ساخته شده است. این فیلم روایت داستان زندگی پیامبر اکرم (ص) پس از بعثت و پس از ۴۰ سالگی حضرت محمد (ص) است که به بیان اتفاقات صدر اسلام و نمایش تمام جنگ‌ها، فتوحات و حوادث تلخ صدر اسلام می‌پردازد.
این فیلم در دو نسخه انگلیسی و عربی با بازیگران متفاوت ساخته شده است و بعد از ترجمه به 12 زبان در دنیا در چندین کشور اکران شد و مورد استقبال قرار گرفت. همچنین به گزارش التحریر «الرساله» بهترین فیلم تاریخ سینما از نظر تعداد بینندگان برآورد شده است.

محمد، خاتم‌الانبیا
این اثر یک پویانمایی است که در سال ۲۰۰۲ میلادی و توسط استودیو انیمیشن‌سازی بدر و به کارگردانی ریچارد ریچ آمریکایی تولید شده و در سینماهای چند کشور به نمایش در آمده است. این انیمشین درواقع تلاش کرده است تا به نمایش روزهای نخست صدر اسلام و روزهای اول بعثت پیامبر (ص) بپردازد.

محمد رسول‌الله
این فیلم ساخته مجید مجیدی است در سال ۲۰۱۵ میلادی با همکاری هنرمندان بزرگ بین‌المللی در کشور ایران ساخته شده است. اگرچه این فیلم در عرصه جهانی نتوانست به موفقیت چندانی دست پیدا کند، اما در همان سال در ایران به پرفروش‌ترین فیلم سینماها تبدیل و با استقبال خوب مردم و نظر مطلوب علمای اسلام در ایران، مواجه شد.
«محمد رسول‌الله» با نگاهی متفاوت سعی در نمایش اتفاقات و رویدادهای دوران کودکی حضرت محمد (ص) از زمان تولد تا بعثت، دارد. فیلم با نمایش روزهای حصر مسلمانان در شعب ابی‌طالب آغازشده و بلافاصله با فلش‌بک به نمایش دوران کودکی پیامبر (ص) می‌پردازد. در این فیلم رویدادهایی مانند بشارت سایر ادیان به تولد آخرین فرستاده خدا، جدایی از مادر، حمله سپاه ابرهه به کعبه و بخشی از کرامات و معجزات حضرت محمد (ص) در دوران کودکی به نمایش درآمده است.