ورزش زورخانه ای آمیخته با سیره امام علی(ع) و مرام پهلوانی است

ایران اسلامی کشوری جوان و قهرمان پرور است و در بطن و متن خود، جوانان فراوانی با استعدادهای نهفته پرورش داده که بسیاری از آنها در بستر فعالیت های آموزش و پرورش در مدارس و مسابقات فرهنگی شناخته می شوند.

«محمد امین ربیعی اصل» متولد فرودین ۱۳۸۳ در قم و در حال حاضر دانش آموز پایه دوازدهم رشته تجربی در دبیرستان شاهد ناحیه یک آموزش و پرورش قم است. او از جمله جوانان صاحب ذوق و هنر و مهارت است که توانسته در سی و نهمین دوره مسابقات فرهنگی هنری دانش آموزان در قسمت هنرهای آوایی، بخش تکنوازی ضرب زورخانه، مقام اول را کسب کند. به همین مناسبت پای صحبت این مرشد دانش آموز نشستیم و شرح قهرمانی اش را از زبان خود او جویا می شویم.

کجا و چه مدت و زیر نظر چه اساتیدی آموزش دیدید؟
به نام خداوند لوح و قلم حقیقت نگار وجود و عدم
فعالیت من به عنوان مرشد زورخانه از سال ۱۳۹۷ در سالن ورزش باستانی فرهنگیان ناحیه یک قم جرقه خورد؛ از آنجایی که به شدت علاقه به حوزه موسیقی داشتم و از کودکی بسیار می خواندم، نوا و ضرب مرشد در زورخانه جان مرا بیش از این به موسیقی متمایل کرد و مشتاق به یادگیری نواختن ضرب شدم. در همان زورخانه فرهنگیان از جانب استاد سید محد علی اسحاقی که از برترین مرشدان ایران هستند و نوایی روح نواز دارند، کلاسی برای استعداد یابی مرشدی برگزار شد و بنده در آن تست قبول شدم.
در کنار استاد اسحاقی، استاد امیر فردی نیز که از نوازندگان چیره دست و آشنا با علم موسیقی بودند، مرا تشویق کردند و در یادگیری ضرب و مهارت مرشدی، مصمم تر شدم و همواره در حال یادگیری هستم.

از اینکه در این سن مرشد زورخانه هستید، چه احساسی دارید؟
من افتخار می کنم که به عنوان کوچکترین عضو از جامعه ورزش پهلوانی در سردم زورخانه فعالیت می کنم و باعث افتخار بنده هست و بسیار حس خوبی نسبت به این امر دارم.

خانواده شما و آموزش و پرورش در موفقیتی که کسب کردید، تا چه حد موثر بودند؟
خانواده در ابتدا بنده را زیاد در این امر حمایت نمی کردند و مخالف بودند ولی بعد ها با پیشرفت ها و موفقیت هایی که داشتم، نظرشان تغییر کرد و همراهی کردند. در آموزش و پرورش ناحیه یک هم آقای عاصی و آقای شادرخ بسیار مشوق من بودند.

از حال و هوای مسابقات فرهنگی و هنری دانش آموزان بگویید.
در این جشنواره از بیشتر استان های کشور شرکت کرده بودند و من توانستم با لطف خدا مقام نخست کشوری را در بخش تک نوازی ضرب زورخانه کسب کنم.

مهارت مرشدی و کار در ورزش باستانی را تا کجا ادامه خواهید داد؟
باید بگویم علم موسیقی همانند دیگر علوم، بی پایان است و برای اینکه انسان به پختگی لازم برسد باید حرکت در مسیر طلب علم را تا آنجا که امکان دارد، ادامه بدهد. من هم تا جایی ادامه می دهم که به پختگی لازم برسم ضمن آنکه به اعتقاد من، حرفه و هنر مرشدی زمینه ساز ورود به فضای موسیقی اصیل ایرانی است که از کودکی به آن علاقه مند بودم.

ارتباط ورزش زورخانه ای با مرام پهلوانی را در چه می دانید؟
از آنجا که ورزشکاران باستانی خود را ملزم به تواضع و فروتنی و الگو گرفتن از مرام و آداب جوانمردی حضرت علی (ع) و دوری از هرگونه غرور و تکبر و خودپسندی می دانند، از این روز ورزش زورخانه‌ای با مرام پهلوانی پیوند می خورد. لذا حضور در حال و هوای ورزش زورخانه ای موجب تربیت انسان های نیک سرشت می شود و به دلیل ذکر اهل بیت(ع) توسط مرشد و ورزشکار، این ارتباط معنوی در سطح شایسته ای شکل می گیرد.

معمولا چه اشعاری را موقع اجرای ورزش باستانی می خوانید؟
بیشتر از رشادتها و صفات والای آقا امیرالمومنین(ع) شعر خوانی می شود اما در مناسبتهای مذهبی مختلف نیز اشعاری در وصف چهارده معصوم(ع) سروده می شود.

در بعضی از زورخانه ها و مکان های ورزشی، عکس شهید ابراهیم هادی دیده می شود. در مورد این شهید چه اطلاعاتی دارید؟
شهیدِ پهلوان ابراهیم هادی الگوی بسیاری از ورزشکاران زورخانه ای است؛ ایشان ورزش باستانی را بسیار خوب بلد بودند و حتی در زندگی نامه ایشان آمده است که میل های سنگینی را می گرفتند، انسانی وارسته و به دور از غرور و تکبر بودند.

چند اصطلاح ورزش باستانی را نام ببرید:
سردَم زورخانه: جایگاه مرشد است به معنی محل دم سردادن و گفتن کلام آوازین که همان مقر فرماندهی جنگ محسوب می شود
اصطلاحات ورزشی: چرخ، سنگ، نرمش و پا زدن ها
چرخ: که دو نوع چمنی و تیز دارد
سنگ: که دو نوع پرس و غلتان دارد
نرمش های زورخانه ای: شامل زنجیر زنی، خنجر کشی، کمان کشی
پا زدن ها: شامل پای کُردی، پای تبریزی، پای یافتاح

کاربرد زنگ بالای سر مرشد زورخانه چیست؟
کاربرد زنگ برای این است که در هنگام ورزش وقتی که حرکتی عوض می شود، مرشد با به صدا درآوردن زنگ به ورزشکاران دیگر در گود اطلاع بدهد. کاربرد دیگر هنگامی است که پهلوانی و یا پیشکسوتی از درب زورخانه وارد می شود یا به گود پای می گذارد، در آن هنگام مرشد ضرب و زنگ را به صدا در می آورد.

چطور ضرب و آواز خود را با حرکات ورزشی ورزشکاران باستانی هماهنگی می کنید؟
اگر نیاز به تغییر ریتم ضرب باشد، مرشد به ورزشکار نگاه می کند و از آنجایی که مرشد به تمامی حرکات ورزش زورخانه ای آشناست، به خودی خود می تواند ریتم را با عوض شدن حرکات ورزشکار عوض کند لیکن میاندار ورزش برای اینکه به دیگر ورزشکاران در گود اطلاع دهد و همچنین اختلالی در ضرب مرشد ایجاد نشود، با نام بردن ذکر یا علی و یا با اشاره اطلاع می‌دهد که حرکت عوض شده است و مرشد نیز به تناسب آن حرکت، ریتم را عوض می کند.

آیا صدای ضرب آقای شیرخدا را که هر روز صبح از رادیو پخش می شود، شنیده اید؟
بله بارها شنیده ام و طنین صدای ایشان برایم خیلی جذاب و رزم آور است.

علت اینکه در گرما و سرما باید جلوی ضرب، بخاری روشن باشد، چیست؟
به این دلیل است که پوست ضرب، خود را بگیرد و سفت شود و ضرب صدای مطلوبی داشته باشد.

اگر بخواهید مرشدی رو برای تشویق هم سن و سالان خودتان در چند جمله توضیح بدید، چه توصیفی از آن خواهید داشت؟
من مرشدی زورخانه را یک حرفه همه فن حریف می نامم زیرا در مرشدی چند هنر و مهارت به خودی خود وجود دارد از جمله نوازندگی، خوانندگی، شناخت ادبیات، سخنوری، آهنگسازی، آشنایی با ورزش و... این ها تمام هنرهایی است که یک مرشد باید بلد باشد. پیشنهاد می کنم که عزیزان حتما سراغ این هنر ارزشمند و کهن بیایند زیرا نماد موسیقی اصیل و خیلی ارزش های دیگر است.

فعالیت شما در این رشته، با تحصیل شما ناسازگاری نداشته است؟
مرشدی هیچ لطمه ای به درسم نزد چون همیشه فعالیت های بنده بر روی برنامه بوده و هیچ وقت در تایم درسی دخالت نداشته و سند این حرفم از نتیجه های من در معدل هر سال مشاهده می شود.

برای تمرین این رشته چقدر وقت می گذارید؟
در حال حاضر به دلیل شرایط کرونا روزی ۴۵ دقیقه تمرین می کنم. تمرینات بنده علاوه بر درس هایی که اساتیدم به من می دهند، تمرینات استقامتی برای قوی تر شدن دستانم، تمرین های آواز و .... هستند.

چه توصیه ای به دانش آموزان در مورد شناخت انگیزه ها و استعدادهایشان دارید؟
در هر زمینه‌ای که فعالیت می کنند تلاش و کوشش خود را بالا ببرند و هیچگاه ناامید نشوند و در راه شناخت و توانمندی استعداد خودشان تلاش کنند. نکته مهمی که برای خودم تجربه شده، این هست که حتی اگر هیچ کسی از شما حمایت نکرد، ناامید نشوید و به راه خود ادامه بدهید و بدانید که همراه هر سختی آسانی است. زیرا إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا

از اینکه در گفتگو با پانا شرکت کردید، از شما سپاسگزارم.
گفتگو: مهدی حاجیلو