راند دوم؛ از تبادل وعده و برنامه تا ادعا و دلسوزی، نامزدها چه گفتند؟

مدت مناظره دوم ۳ ساعت بود و از ساعت ۱۷ آغاز شده و تا ساعت ۲۰ ادامه داشت. هر هفت نامزد حاضر در این دوره از انتخابات، در این مناظره با موضوع «فرهنگی، سیاسی، اجتماعی» مشارکت کردند. نامزدها البته پیش از ورود به سالن مناظرات و شروع رسمی مناظره دوم، صحبت‌های شنیدنی داشتند که می‌توانید اینجا بخوانید.

سعید جلیلی، محسن رضایی میرقائد، سیدابراهیم رییسی، علیرضا زاکانی، سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی هفت کاندیدای تایید صلاحیت شده از سوی شورای نگهبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم هستند در این مناظره که به صورت زنده از شبکه‌های یک، جام جم و سلامت سیما، خبر، رادیو ایران و رادیو انتخابات پخش شد به سوالات مختلفی پاسخ دادند. در مناظره دوم اما به دنبال انتقاد یکی از کاندیداها از پخش نشدن مناظره انتخاباتی با ترجمه ناشنوایان در راند اول، این مناظره با رابط ناشنوایان از شبکه سلامت نیز پخش شد.

در ابتدا صندلی کاندیدا‌ها در استودیو مناظرات ریاست‌جمهوری با قید قرعه به شرح زیر تعیین شد:

صندلی شماره یک: محسن رضایی
صندلی شماره دو: علیرضا زاکانی
صندلی شماره سه: محسن مهرعلیزاده
صندلی شماره چهار: امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی
صندلی شماره پنج: سعید جلیلی
صندلی شماره شش: سیدابراهیم رئیسی
صندلی شماره هفت: عبدالناصر همتی

این مناظره دارای دو بخش بود. در بخش اول از هر یک از نامزدها یک سوال پرسیده شد که هر نامزد باید ۴ دقیقه به این سوالات پاسخ می‌داد.

بخش اول؛ قسمت اول: پاسخ به سوالات

رییسی: فاصله‌های طبقاتی محصول ناعدالتی‌هاست

سیدابراهیم رییسی در ابتدای مناظره دوم به سوالی درباره فاصله طبقاتی در اثر ویژه‌خواری‌ها پاسخ داد. وی در این باره به شرح زیر توضیح داد.

«در جلسه قبل برخی از بداخلاقی‌ها صورت گرفت که به مثابه آنچه که در قانون آمده اجازه داده شد که دفاع کنم و من از آن استفاده نمی‌کنم و به مردم واگذار می‌کنم. آذری‌زبان‌های عزیز از استان‌های آذربایجان و اردبیل من را مورد محبت قرار دادند که بسیار سپاسگزارم. فاصله طبقاتی که یکی از مشکلات جامعه ماست محصول بی‌عدالتی و سیاست‌های نادرست اقتصادی است. در طرح تحول سلامت برخی‌ها صد یا دویست میلیون دریافت می‌کردند و برخی از کارمندان و پرستاران دریافتی ناچیزی داشتند. ان شاءالله اگر رای مردم به من تعلق گرفت در بخشنامه‌ها تجدیدنظر می‌کنیم. ظرفیت‌های اقتصادی باید براساس عدالت توزیع شود. اگر همه ظرفیت‌ها به عدالت توزیع شود شاهد فاصله طبقاتی نیستیم. پرداخت تسهیلات به شکل ناعادلانه در کشور موجب فاصله طبقاتی می‌شود و بسیاری از فاصله‌های طبقاتی محصول ناعدالتی‌هاست. نظام قیمت‌گذاری و تامین و توزیع همه می‌تواند به جلوگیری از فاصله طبقاتی منجر شود. فاصله طبقاتی محصول تصمیم‌گیری‌های غلطی است که برخی را برخوردار از حقوق نجومی می‌کند و برخی حقوق ناچیز.»

رضایی: لبخند را به چهره و برکت را به سفره ایرانیان برمی‌گردانیم

محسن رضایی میرقائد به اولین سوال مناظره دوم درباره جوانان پاسخ داد. وی در این باره اینگونه توضیح داد: «مردم مشکلات شما با شعار، شعبده‌بازی و حرف‌های مفت حل نمی‌شود. مشکلات مردم ریشه اقتصادی دارد و با حرف درمانی و سخنرانی به نتیجه نخواهد رسید. به قول آن دانشجوی شیمی دانشگاه تهران در حال دستفروشی که گفت «ما از گرسنگی امید می‌خوریم»؛ او درست می‌گوید چون امید دیدنی است، گفتنی نیست. دولت ما امید را به سفره شما برمی‌گرداند و یک بار دیگر لبخند پیروزی بر چهره شما خواهد نشست. حرف راستی در مناظره قبلی گفته شد مبنی بر اینکه کسانی که نمی‌خواهند تا پایان بمانند به مردم اعلام کنند؛ البته با توهین نباید گفته می‌شد اما همان طور که شما احساس کردید تا پایان انتخابات هستم و با همه نامزدها هم رقابت خواهم کرد. در مناظره قبلی از ایران و آینده ایران صحبت کردم در اینجا می‌خواهم از مردم ایران و همه اقوام با فرهنگ و تمدن ساز ایرانی از آذربایجان که سر ایران است، از آقا مهدی باکری که از گریز دشمن عبور می‌کرد از همت، احمد متوسلیان، تهرانی‌مقدم و همه قهرمانان اقوام ایرانی سخن بگویم. ما با هم جنگ و انقلاب را به نتیجه رساندیم لذا دولت ما، دولت همه اقوام ایرانی است. در دولت من از اهل تسنن تا اهل تشیع حضور خواهند داشت. چرا برخی مرا به اهل زاگرس بودن متهم می‌کنند در صورتی که من به لر بودنم افتخار می‌کنم. همه بدانند که در دولت بنده، از تمام اقوام استفاده می‌کنم و دولت ما از همه ایرانی‌ها تشکیل می‌شود.

امید زمانی تحقق پیدا می‌کند که انرژی جدیدی در جامعه آزاد شود. دولت من، دولت‌های خواب آلود که شب می‌خوابند قیمت بنزین را چند برابر می‌کنند و مردمی که توجیه نشدند و با آنها صحبت نکرده‌اند و مردمی که به خیابان می‌آیند، نیست. من به ملت ایران قول می‌دهم سال ۱۴۰۰ سال گشایش ایران خواهد بود؛ امسال که به نام مبارک حضرت ولی عصر منتسب شده است، آغاز جدیدی خواهد بود ما . آن آخرین ریالی که از جیب و حق شما به جیب دیگران رفته است، دوباره برخواهد گشت.»

جلیلی: فرهنگ غلط سیاسی باید اصلاح شود

سعید جلیلی هم در پاسخ به سوالی درباره تقویت اعتماد مردم گفت: «اگر می‌خواهیم اعتماد مردم جلب شود حتما باید رفتار مسوولان درست شود. یکی از موضوعاتی که مانع اصلاح امور می‌شود متاسفانه فرهنگ غلط سیاسی است که در نظام اجرایی و اداری ما وجود دارد. این مربوط به یک جناح و آن جناح،‌ به یک دولت یا دولت دیگر نیست و یک موضوع فراگیر است. باید نسبت به آن توجه جدی شود. چه کسانی که رقیب شما باشند چه کسانی که رفیق شما باشند ممکن است دچار چنین آسیبی باشند. اگر شما از ساختار اداری و اجرایی کشور آن فرهنگ سیاسی غلط را پاک نکنید، ظرفیت‌ها و توانمندی های کشور متوقف شود.

اگر در فرهنگ سیاسی کشور نمایش جای کار واقعی را گرفت شما نمی‌توانید انتظار داشته باشید که کارها جلو برود. با نمایش کشور اداره نمی‌شود. اگر شما مرتب به جای این که نتیجه کار را بیان کنید، حین فرآیند کار را توضیح دادید که من اینقدر گزارش نوشتم و اینقدر فلان کار را کردم،اما نتیجه نداشته باشد این فرهنگ، فرهنگی غلطی است و کارها پیش نخواهد رفت. اگر شما کارهای ریشه ای را کنار گذاشتید و به کارهای نمایشی پرداختید حتما مشکلات کشور باقی می ماند. اگر شما به اصلاح ساختار بودجه توجه نکنید، نظام نظارت بانکی را جدی نگرفتی و به کارهای روزمره پرداختی این حتما کشور را متوقف می‌کند. اگر نتیجه کارهای ولو شبانه روز مسوولان در زندگی مردم دیده نشود این نشان می‌دهد که این کار واقعی نبوده است و کار نمایشی بوده است. اگر شما گفتید نمایش یعنی چی؟ یک تیر را شلیک می‌کنید هرجا خورد می‌گویید همانجا هدف است. ما فلان توافق را کردیم که تحریم‌ها برطرف شود بعد می‌بینید تحریم‌ها دو برابر شد می‌گویند نه ما جام اخلاق را بردیم این که نتیجه کار نمی‌شود. اگر صحبت می کنیم نباید اجازه داد این فرهنگ تسری پیدا کند. اگر شما در کارها تصمیم را به موقع نگرفتید و کاری مرتبط دچار وقفه شد و چند سال کشور را معطل یک تصمیم گذاشتید این همان چیزهایی است که کشور را دچار مشکل می‌کند. اگر مثلا چند شغلی در بین مسوولان رواج داشته باشد هر کاری یک فرد تمام وقت می‌خواهد اگر این چند شغلی یک فرهنگ شد و حتی شد یک ارزش و به ضد ارزش تبدیل نشد حتما نمی‌تواند این کار را دنبال کند.

اگر ما می‌خواهیم برخی کارها را دنبال کنیم باید مواظب باشیم این فرهنگ سیاسی اصلاح شود تا خیلی از امور به راحتی شکل بگیرد و اگر این فرهنگ به نسل بعد برود که بدتر می‌شود.

مهرعلیزاده: باید مذاکرات برجام به نتیجه برسد/ سوال من از آقای قاضی به عنوان یک قاضی این است که به چه دلیل فیلترینگ را پی در پی پیگیری می‌کنید

محسن مهرعلیزاده نیز در بخش اول مناظره درباره برجام، عهدشکنی آمریکا و راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها توضیح داد. وی گفت: «مقاومت جانانه مردم ایران توطئه‌های دولت آمریکا، بدعهدی‌ها و فشار حداکثری تحمیل شده از سوی آنها را به شکست کشاند. مواضع جمهوری اسلامی مواضع درستی است و بایستی با قوت در جهت احیای برجام در مذاکرات حاضر شویم. باید حقوقی که در برجام برای مردم ایران در نظر گرفته شده بود را برگردانیم و بایستی همه امکانات کشور و همه تصمیم گیران در همه قوا و نهادها همکاری کنند که مذاکرات برای احیای برجام به نتیجه برسد.

آقای رییسی فرمودند که دفعه قبل بداخلاقی‌هایی در جلسه شده و از وقت خود استفاده نمی‌کنند و از حق خود می‌گذرند و همچنین فرمودند آذری زبانان به ایشان زنگ زدند و دل جویی کردند؛ درحالی که من فکر نمی‌کنم آذری زبانان به ایشان توهین کرده باشند؛ چراکه آذری زبانی در اینجا نبوده که به ایشان توهین کرده باشد. ضمنا باید تصحیح کنم که آنچه که هست در مناطق آذربایجان‌های شرقی، غربی، اردبیل، همدان، اصفهان، شیراز و خوزستان ترک زبانان هستند و از آقای رییسی می‌خواهم که به این موضوع توجه کنند. من با توجه به اینکه آقای رییسی قاضی هستند از ایشان می‌خواهم که در این زمینه دقت بیشتری کنند؛ من نمی‌دانم ما اخلاق یا بد اخلاقی را چه تعریف می‌کنیم؛ مطلبی که درباره مدرک تحصیلی آقای رییسی عرض کردم، مطلب حقی بود؛ آقای رییسی از نظر کلاسیک ۶ کلاس درس خواندند و من هم با احترام عرض کردم که ایشان پس از دروس حوزوی، این دروس را معادل سازی کردند و دکترا گرفتند. من عرض کردم که اصولاً علم اقتصاد مثل علم پزشکی، علم خاص خود را می‌خواهد.

مسائل اخلاقی را باید در عمل و در جامعه جاری کنیم؛ دو روز پیش صدا و سیما ۵ دقیقه از فیلم تبلیغاتی بنده را سانسور کرد؛ این بد اخلاقی است و دیدیم که دو روز پیش مردم در فضای مجازی غوغا کردند و گفتند که صدا و سیما که زمانی گفته می‌شد ملی باید باشد، میلی و امروز عشقی شده است. سوال من از آقای قاضی به عنوان یک قاضی این است که به چه دلیل فیلترینگ را پی در پی پیگیری می‌کنید؛ چرا اجازه می‌دهید پیامک‌هایی به دختر خانم ارسال شود.»

همتی: نباید بگذاریم دری که دارد روی کنش‌گران اجتماعی بسته می‌شود بسته شود

عبدالناصر همتی دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری هم در بخش اول مناظره دوم درباره مناسب‌سازی نظام آموزشی با نیازهای واقعی اقتصاد و اشتغال جواب داد. وی گفت: «من میخواهم انتقادی بکنم شیوه مناظره مسابقه مانند هفتگی شده است و اگر می‌خواستیم مردم مواضع ما را بدانند بهتر است سوالات مهمتر شود و تا ببینند فرق کاندیداها در نحوه پاسخگویی و عمل به این سوالات چگونه خواهد بود. مخالف انحصار در اقتصاد، سیاست، فرهنگ و رسانه هستم. انحصار عامل اصلی ناکارآمدی و فساد است. انتخاب الان انتخاب بین بد و بدتر و خوب و خوبتر نیست، من مخالف انحصار هستم که در اقتصاد و رسانه به یک اندازه بد است و باید رفع شود. نباید بگذاریم دری که دارد روی کنش‌گران اجتماعی بسته می‌شود بسته شود. من صدای بی‌صداها و قدرت بی‌قدرتان هستم که آسیب فراوان از وضعیت فعلی می‌بیند. ما باید برای آنان شرایط زندگی بهتری فراهم کنیم، از کوله‌بران گرفته تا زنان سرپرست خانوار و معتادان و کودکان کار و کودکان بد سرپرست و بی‌سرپرست، اینها هدف اصلی دولت من هستند.

در نگاه من بازار رقابتی نقش مهمی دارد، اما در سلامت، آموزش و اقشار آسیب‌پذیر باید توجه دولت بیشتر از گذشته باشد. ما می‌توانیم در زمینه آموزش به اولیا بسته‌هایی بدهیم تا براساس آنچه که خودشان تصمیم‌ می‌گیرند برای ثبت‌نام فرزندان در مدارس اقدام کنند.»

قاضی‌زاده هاشمی: نباید ساحت علم را منحصر کرد

سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی هم در ادامه در بخش اول مناظره دوم نظرات خود را در ارتباط با سوالی درباره هماهنگی‌ میان بخش‌های دولت بیان کرد. وی گفت: «یکی از مشکلات ما در نظام اداری کشور که دولت سلام به دنبال اصلاح آن است، نحوه تقسیم وظایف است. ما وزارتخانه‌های بخشی، موضوعی و شوراهای بالادستی و نهادهایی را داریم که بعضا در بدنه دولت یا خارج از آن هستند که وظایفی شبیه به هم دارند. مثلا در حوزه فرهنگ ۳۸ سازمان فعال داریم و در آموزش، بهداشت و سلامت هم همین طور است. همچنین برای فرار از پاسخگویی شوراهایی درست شده و مصوبات مد نظر در شوراها به تصویب می‌رسد که معلوم نیست مسئولیتش با کیست. لذا باید این را برای دولت بازطراحی کنیم. ما در نظر داریم که بودجه را به صورت منطقه‌ای توزیع کنیم و آن را در اختیار استانداران، فرمانداران و هیات وزیران قرار دهیم.

در طراحی ما دولت پنج فرماندهی در پنج حوزه اصلی پیدا می‌کند که هر کدام از فرماندهان دبیر شورای عالی هم خواهند بود. با این روش خیلی از مصوبات مثل الان بلاتکلیف باقی نمی‌ماند. مسائلی درباره سواد و علم روحانیت مطرح شد. ما نزد علمای اسلام دانشمندان بزرگی در رشته‌های اقتصاد و علوم انسانی داریم. خود من در بسیاری موضوعات تلمذ می‌کنم. لذا نباید ساحت علم را منحصر کرد.

زاکانی: شرایط ازدواج را تسهیل می‌کنم

علیرضا زاکانی نیز به عنوان نامزد آخر در این بخش به سوالی درباره جمعیت، سالمندی و ناباروری پاسخ داد. زاکانی گفت: «موضوع جمعیت در کشور به نقطه بسیار بحرانی رسیده که نیاز به تغییر خاصی دارد. نرخ رشد جمعیت به هشت دهم درصد رسیده و نرخ باروری از ۶.۹ در سال ۶۰ به ۱.۷ رسیده است. ما باید نرخ باروری را به ۲.۳ برسانیم تا از این وضعیت اسفناک خارج شویم. برای این مهم چند سطح برنامه در حوزه فرهنگی و اجتماعی دارم، چهار خط تلاش در حوزه تعلیم و تربیت، تحکیم خانواده، رشد جمعیت، احساس نشاط و رفاه اجتماعی و صیانت از محیط زیست را دنبال می کنم. ۳.۵ میلیون زوج نابارور داریم. از هر پنج زوج یک نفر نابارور هستند، بنده اولین کاری که می‌کنم آن است که آنها را بیمه کنم تا بتوانند به درمان با هزینه‌های کم پرداخته و هیچ زوجی نباشد که بچه دار شدن برایش آرزو باشد. سال ۸۴ پیمایشی صورت گرفت که ۷۰ درصد مردم اعلام کردند قائل به داشتن دو فرزند هستند.

در سال ۹۸ پیمایش دیگری انجام شد و ۶۰ درصد مردم گفتند که سه فرزندی مطلوب است اما دولت وضعیتی را به وجود آورده که اکنون پوشک بچه اینقدر گران شده که خانواده باید ماهی یک میلیون تومان برای تامین پوشک بچه کنار بگذارند. پدر و مادر باید این را از کجا بیاورند؟ دولت آقای روحانی این بلا را سر مردم آورده است. علاوه بر این مشکل اشتغال است که قول می‌دهم که آن را حل کرده و امیدآفرینی کنم تا بتوان امکان فرزندآوری فراهم شود. همچنین شرایط ازدواج را تسهیل می‌کنم. نماینده آقای روحانی در اینجا هست ولی حاضر به مناظره نیست. آنها بر ضعف‌هایشان سرپوش می‌گذارند و حاضر نیستند که در این باره بحث کنند.»

بخش اول؛ قسمت دوم، نقد اظهارات نامزدها

در ادامه براساس قرعه‌کشی نامزدها انتقادهای خود را به مدت ۴ دقیقه نسبت به صحبت‌های دیگر نامزدها بیان کردند.

محسن رضایی: دولت ما با تمام قوت و بدون نگرانی و ترس از کسی حق مردم را به خودشان می‌دهد

«مساله عدالت و محرومیت‌زدایی نیاز به یک جراحی و اقدامات بزرگ دارد و طرحی که برای آن در پیش گرفتم "طرح کفایت زندگی" یا "ایران بدون فقیر" است. اول یارانه ۴۵۰ هزارتومنی، مساله دوم مسکن ارزان، ورود و پرداخت نقد خانه‌داری به بانوان خانه دار، کسب و کارهای خانگی و سهام صندوق نفت ملی ایران است. در زمان مصدق نفت ملی شد اما دولتی شد، ما می‌خواهیم به معنای واقعی نفت را ملی کنیم. یعنی بعد از این اقدامات امیدوارم حتی یک فقیر هم در ایران پیدا نشود.

می‌گویند منابع این پول‌ها از کجا می‌آید؟ در سال گذشته ۱۳۷ میلیارد دلار از منابع دولتی به جامعه رفته است، اما به دلیل رانت کثیف و مافیایی در کشور اکثر این پول‌ها دست کسانی است که صاحب حق نبوده‌اند و ۴۰ درصد این مبلغ قابل باز تولید است. ۱۰ میلیارد دلار از این مبلغ را بدهیم به دولت که تورم را پایان دهد و بقیه را صرف این پنج مورد که گفتم کنیم. چرا درباره یارانه ۴۵۰ هزار تومانی سر و صدای یک عده بلند می‌شود؟ چرا برای رانت پول و سلاطین مفت خور منابع داریم که مثل جاروبرقی منابع را به سمت خودشان می‌کشند، اما برای فقرا منابع ندایم؟ دولت ما با تمام قوت و بدون نگرانی و ترس از کسی حق مردم را به خودشان می‌دهد. در هر خانه دو نفر کار می‌کنند و شغل داخل خانه، خانه‌داری زنان است که از فرزندپروری و مشکلات همسایگی هست تا چشم و هم چشمی، چرا نباید برای اینها منابعی تخصیص دهیم. بانوان آینده ساز کشور ما هستند.»

علیرضا زاکانی: «کی بود، کی بود، من نبودم» درست نیست

«به واقع باید دید در مورد ۲۱ تا ۲۵ میلیارد دلار قاچاق سالانه در کشور که ۹۵ درصد در مبادی رسمی اتفاق می‌افتد و افراد و عناصرش هم معلوم است؛ چرا وقتی در دولت بودند همت نکردند جلوی آن را بگیرند که کولبران زندگی عزتمند داشته باشند. می‌گویند دنبال آزادی هستیم. آزادی از عدالت قابل تفکیک نیست. من به عنوان پزشک و رزمنده می‌گویم که ما جانمان را کف دستمان گذاشتیم و تفکیکی نکردیم. جانمان را فدای همه ملت کردیم. این را هم ثابت کردیم ولی آقایان طبقه بندی دارند. اساسا شرایط را جوری قرار نمی‌دهند که عموم مردم منتفع شوند. امروز مشکل فقر و غنا است و بی‌عدالتی در مقابل تبعیض و فساد و آزادیخواهی در برابر استبداد و استقلال طلبی در مقابل بیگانه پرستی. آقایانی که در دولت بودند کدام سمت این ماجرا می‌ایستند. معلوم است اگر به اندرونی اینها سر بکشید می‌شود فهمید چطور با جان و مال و آبروی مردم بازی می‌کنند. نیاز به مظلوم نمایی نیست بلکه نیاز به کارنامه است.

عده‌ای رای گرفتند اما تعهدی به آنچه گفتند نداشتند. جوری صحبت کنید که با کارنامه و برنامه تان تطبیق داشته باشد. بخش عمده‌ای از مشکلات به بانک مرکزی، بی‌توجهی نسبت به نظارت بر بانک‌ها، خلق نقدینگی و افزایش پایه پولی برمی‌گردد. اینکه بگوییم «کی بود، کی بود، من نبودم» درست نیست. من معتقدم باید روی منابع تجدیدنظر کنیم، عدد و رقم‌هایی که مطرح می‌شود عجیب است، نباید موضوع را سیاسی کرد. باید دقیق بگویم که ۱۳۷ میلیارد چیست؟ و چطور می‌خواهند آن را احصاء کنند.»

محسن مهرعلیزاده: معلمان مانند اساتید دانشگاه‌ها باید از مزایا برخودردار شوند

«مشکلات ما خیلی زیاد است؛ مثلاً در مورد کارگران همه ساله برای افزایش حداقل دستمزد با آنها در این زمینه چانه می‌زنیم و معمولا چند درصد زیر تورم افزایش حقوق می‌دهیم؛ گرچه طی یکی دوسال قبل مقدار افزایش دستمزد کارگران مقداری بیشتر از میزان تورم بوده است، اما این وضعیتی نیست که کارگران را راضی کند. اولین کاری که باید برای فاصله طبقاتی به آن فکر کنم این است که باید موضوع سه جانبگی دولت، کارگر و کارفرما را داشته باشیم تا بتوانند از حقوق خود دفاع کنند. موضوع دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد، مسأله معلمان است؛ چند وقت است که کار معلمان در زمینه رتبه بندی بین دولت و مجلس پاس‌کاری می‌شود؛ عدم اجرای رتبه‌بندی و تعیین حق و حقوق معلمان موجب اعمال ظلم به این قشر شده است. باید در شناسایی و تطبیق مدارک معلمان کاری بکنیم که مانند اساتید دانشگاه‌ها از مزایای شغلی برخوردار شوند.»

عبدالناصر همتی: آقای جلیلی چرا اجازه دادید وارد لیست سیاه شویم؟

«من از پاسخ به سوال قبلی کمی وقت کم آوردم که الان به آنچه باقی ماند اشاره می‌کنم، گفتم که جوانان تحصیلکرده بیکار به خاطر رشد منفی تولید و بعد به خاطر شیوع کرونا این وضعیت بیکاری را دارند که باید در دولت آینده این موضوع مورد توجه قرار گیرد و امر کاهش شیوع کرونا با واکسیناسیون حل شود. بعد از آن هم باید به موضوع کارهای خدماتی و توسعه استارت آپ‌ها و کارهایی که با حضور در فضای مجازی انجام می‌شود، بپردازیم و در کنارش مجوزهای لازم را برای وضعیت کارآفرینی فراهم کنیم و موانع این مسیر را برداریم.

آقای جلیلی می‌گویند نباید برای رسیدگی به مسائل کشور وقت تلف کرد. سوالم از ایشان این است که پس چرا برای تصویب FATF در مجمع تشخیص مصلحت دو سال وقت کشور را گرفتید و آن را زندانی کردید و در آخر هم باعث شدید که وارد لیست سیاه شویم؟ اگر برنامه‌ای داشتید به مردم ارائه می‌کردید و اگر نه آن را تصویب می‌کردید تا اینگونه نشود. آقای رییسی که الان مخالف ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند. مگر دیگر اعضای شورای هماهنگی اقتصادی نبودند که من را مجبور کردند پنج و نیم میلیارد دلار ارز مسدود شده را تبدیل به ریال کنم و نقدینگی ایجاد کنیم که حالا همراه شما آقای زاکانی الان آن را به سر بزند؟! بانک مرکزی چه تقصیری دارد؟ فکر می‌کنم آقایان باید یک نامه به ترامپ بنویسند که ترامپ خوشحال باش که ما تمام بلایی که شما سر مردم آوردی را ما الان داریم سر همتی و بانک مرکزی خراب می‌کنیم. دوستانی که از کاسبان تحریم‌ها حمایت می‌کردند حالا دارند با پول‌های هنگفت در ستادهای آقایان برای تخریب من هزینه می‌کنند.

آقای زاکانی می‌گوید چرا با من مناظره نکردی؟ من امروز دیدم که تقریباً ترکیب عوض شده و به جای یار کمکی و پوششی بدل شدید به پلیس خوب و پلیس بد. اینجوری که نمی‌شود مناظره کرد. دوستان برنامه ارائه کنند. حالا من دو سال در بانک مرکزی بودم و همه زندگی خود را گذاشتم. گفتند که شخصیت تو خراب می‌شود و گفتم عیبی ندارد چون برای مردم کار می‌کنم. مگر آقای رئیسی خودشان ۴۰ سال قوه قضائیه نبودند؟ پس همه خرابکاری‌های قوه قضائیه را ایشان باید پاسخگو باشد؟ اگر من برای دو سال حضور در دولت باید پاسخگوی همه دولت روحانی باشم ایشان که در کار خود اولی تر به پاسخگویی هستند.»

سیدابراهیم رییسی: نسبت به کل زمانی که مسئولیت داشتم پاسخگو هستم

«دوباره بحث مدرک شد؛ مدرک من معادل نیست، یک مدرک حوزوی و یک مدرک دانشگاهی دارم که در سایت‌ها دیدید، اما این بحث من نیست. من سال‌هایی که در قوه قضائیه بودم نسبت به کل زمانی که مسئولیت داشتم پاسخگو هستم. نسبت به حوزه مسئولیت خودم در آن مقطع باید پاسخگو باشم.

مسئول بانک مرکزی باید نسبت به دوران مسئولیت خود پاسخگو باشد. هر روز در سفره مردم شهر و روستا یک بمب منفجر می‌شود. چه کسی باید پاسخگو باشد؟ ارز ۴۲۰۰ تومانی قبل از مسئولیت من تصویب شد. ضمنا بر فرض که تصویب شده، بحث ما نظارت و اجراست که به اشتباه انجام شده است. سخن ما در نبود برنامه نیست، در نبود اراده مجاهدانه برای حل مشکلات مردم است. این که بگوییم من نبودم او بود که پاسخ مردم نیست، پس مسئولیت با چه کسی است؟ ما گفتیم حقوق مردم باید با تورم متناسب سازی شود، آیا شده است؟

امیرحسن قاضی‌زاده هاشمی: دولت من کنکور را حذف و مسئله سربازی را حل و فصل خواهد کرد

«ابتدا لازم است پیروزی تیم ملی فوتبال و تیم ملی والیبال را تبریک بگویم. البته شیطنتی در محل برگزاری مسابقه صورت گرفت که به نظرم باید وزارت خارجه به صورت قوی به آن ورود کند. ان شاءالله دولت "سلام" به عنوان یک دولت مقتدر اجازه چنین اتفاقاتی را نمی دهد. برخی از نهادهای بین المللی هر کاری دلشان خواست با ما کردند و پذیرفتیم. این پیروزی‌ها نشان دهنده توانایی‌های جوانان است. امروز جوانان بهترین و شادترین سال‌های عمر خود را می‌گذرانند، اما پنج سال در یک اتاق به دلیل کنکور محصور هستند و بعد هم بحث سربازی و کیفیت آن در میان است. تحصیل طولانی مدت و گرفتن مدارک آن هم بدون کسب مهارت کافی وضعیتی را برای جوانان به وجود آورده است. من یک جراح سرگردان هستم که ۲۵ سال درس خواندم، به گذشته نگاه می‌کنم نصف تحصیلاتم اضافه بوده است و نسبتی با کاری که انجام می‌دهم ندارد.

پدیده دیگر مهاجرت است که در دولت اخیر مهاجرت نخبگان زیاد شده است، جوانان با تحصیلات طولانی، سربازی و نرخ بیکاری و بعد از آن مسئله درآمد و کسب مسکن مواجه‌اند و در حسرت ازدواج و تشکیل خانواده به سرمی‌برند. گاهی هم در دوراهی نان و جان هستند که این را می‌توان در بین کوله‌بران دید. موضوع دولت سلام خانواده و جوان است. نقش‌آفرینان اصلی جوانان هستند که گره‌گشای مسائل کشورند، دولت من کنکور را حذف می‌کند و مسئله سربازی را حل و فصل خواهد کرد. گفت وگوهایی با نیروهای مسلح صورت می‌گیرد تا به طرح جامعی برای تبدیل سربازی به سرباز حرفه ای برسیم. ما برنامه داریم که در هر شهر مشاغلی به وجود آید و همچنین به هر زوج ۵۰۰ هزار تومان برای ازدواج، جهیزیه و مسکن خواهیم داد.

سعید جلیلی: چرا درباره آینده روستاییان تا الان از من سوال نشده است؟ این مناظره به مردم کمک می‌کند؟

«یکی از مشکلات ما فرهنگ سیاسی است که کار نمایشی و تعارفی را انجام می‌دهد. امروز درباره انتخاب رئیس‌جمهور حرف می‌زنیم. کسی که می‌خواهد ماشین دولت را راه بیندازد. این نوع مناظره‌ها و سوالات و پاسخ‌ها آیا می‌تواند به مردم کمک کند؟ بسیاری از موضوعاتی که مورد توجه مردم است، اصلا داخل بحث‌ها نمی‌آید. مثلا درباره آینده روستاییان تا الان از من سوال نشده است یا موضوعات مهم دیگر مثل بانوان، جوانان، ورزش و آموزش و پرورش. نامزدها مجبوراً از فرصت سه یا پنج دقیقه‌ای خود استفاده کنند ولی این کمکی به مردم نمی‌کند. برای دستیابی به جهش کشور ما باید اولویت‌های خود را بدانیم. اینکه من برای مناظره دعوت کرده‌ام، برای این است که مردم بتوانند بهتر انتخاب کنند. خواهش من از نامزدها این است که اگر موافق هستند مناظره بعدی این شکلی نباشد. نمی‌خواهیم که تست هوش بگیریم. همه باید نظرات خود را درباره مسائل کشور بگویند و بحث کنند. ۸۰ میلیون مخاطب ما هستند و آنها باید بدانند که کدام موضوع در اولویت است و حرف نامزدها را در مورد اولویت‌ها بشنوند و انتخاب کنند. اگر ما از انتخابات پرشور و حضور حداکثری صحبت می‌کنیم، باید به این موضوع توجه شود.

رئیس‌جمهور باید کسی باشد که بتواند با اقتدار و قوت دولت را اداره کند. لازمه جهش کشور این است که رئیس‌جمهور بگوید چه برنامه‌هایی برای دستگاه‌های مختلف دارد و چه مطالباتی دارد و مردم هم از او پاسخگویی بخواهند. رئیس‌جمهور آن فرد نیست که اینجا چند حرف تند بزند.»

بخش اول؛ قسمت سوم: دفاع نامزدها از برنامه خود

در این بخش هر کدام از نامزدها ۳ دقیقه فرصت داشتند تا از خود و برنامه‌های خود برای دولت آینده دفاع کنند که مشروح صحبت‌های نامزدها به شرح زیر است.

سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی: این نحوه پرسیدن سوالات باعث می‌شود تفاوت کاندیداها دیده نشود

«ممکن است در تهیه برنامه یا رویکرد دولت بعضی موضوعات پیشران باشد. مثلا من معتقدم که حکمرانی را باید تغییر بدهیم و برخی دیگر ممکن است رویکردشان متفاوت باشد. این نحوه پرسیدن سوالات باعث می شود تفاوت کاندیداها و آورده آنها دیده نشود. لذا انتقادی که در این زمینه صورت گرفت وارد است و می شود مناظره به شکل دیگری برگزار شود که تفاوت در رویکرد دیده شود.

۱۰ درصد جامعه به نحوی معلولیت دارند. این افراد می توانند زندگی شان را اداره کنند و باید ابزار یک زندگی معمولی و محیط برای آنها فراهم شود، اما در این سال ها مورد توجه نبوده اند. ما قانون خوبی هم تصویب کردیم، ولی به نتیجه نرسیده است. ما بررسی هایی را برای مناسب سازی معابر و غربالگری انجام داده‌ایم.

موضوع دیگر موضوع جانکاه کرونا و وضعی است که جهان گرفتار آن است. ما آمار فوتی های بالایی داریم که غیر قابل توجیه است. صدا و سیما گزارش هایی از کشورهایی که اوضاع شان خراب است، ارائه می کند، اما از کره جنوبی که تنها ۳۷ کشته داشته یا ویتنام که ۵۳ کشته داشته یا چین به عنوان مرکز شیوع کرونا که ۴۶۳۴ کشته داشته چیزی نمی گوید. خیلی جاها واکسیناسیون را هم شروع نکرده اند، اما دولت های قاطعی داشتند. فردی در کلاب هاوس می گفت می توانستم ۱۸ میلیون دوز واکسن وارد کشور کنم، اما دولت همکاری نکرد. یعنی ما این امکان را داشتیم که بسیاری از افراد واکسینه شود، اما این کار انجام نشده است.»

علیرضا زاکانی: می‌توان ریشه فقر را خشکاند

«در کشور ما انسداد وجود ندارد. بلکه مشکل در مدیریت، زیاده‌خواهی‌ها و باندبازی‌هاست. من حاضرم با هر یک از این کاندیداها مناظره کنم که آن هم بر اساس برنامه‌ها باشد. آرزویم این بود که مناظره به صورت دو به دو صورت می‌گرفت که این اتفاق رخ نداد؛ لذا برای انجام مناظره اعلام آمادگی می‌کنم. نمی‌شود کشور را با کاریکاتور اداره کرد؛ لذا باید به اقتصاد، مدیریت، فرهنگ، اجتماع، سیاست و سیاست خارجی پرداخت. باید برای هر بخش هم بسته‌های جدی‌ای داشت که بتوان اقدام جدی انجام داد.

به طور مثال در حوزه سلامت معتقدم دولت می‌تواند اقدام اساسی و جدی کند که بیمار غیر از درد بیماری درد دیگری را تحمل نکند یا اینکه برای معیشت می‌توان ریشه فقر مطلق را برداشت. برای آن برنامه‌ای با شش سرفصل تنظیم کردم که منابع و شرایطش در درونش وجود دارد و امکان اجرای آن از همین حالا وجود دارد. درباره آزادی‌های مدنی نیز معتقدم دولت باید پیرو و پاسخگوی مردم باشد، به شفافیت و دقت در جهت نظارت مردم بر ما و ایجاد فضای اعتمادسازی نوین و اعتراضات مردم معتقدم.

اصول ۸ و ۲۷ و همچنین ۱۰ و ۲۱ قانون اساسی باید اجرا شود. ما فقط از سه و نیم میلیون سرپرست خانوار زن صحبت می‌کنیم که تنها ۱۷۷ هزار نفر آنها تحت پوشش بیمه هستند. دولت هم برای ریشه‌کن کردن فقر مطلق و توجه به تمامی ابعاد زندگی مردم برنامه دارد که هیچ‌کدام هم شعاری نیست.»

سیدابراهیم رییسی: عدالت در کشور آسیب دیده است

«درباره آسیب هایی که امروز جامعه دیده باید دید واقعی تر داشت. الان شرایط چیست؟ وضعیت شرایط مردم آسیب دیده است. وضعیت کسب و کار مردم آسیب دیده است و اعتماد به دولت در پایین ترین سطح بوده که آسیب دیده است. ما به پشتوانه سرمایه اجتماعی نیازمندیم. آنچه که ملت دنبال آن بودند استقلال اقتصادی در حوزه‌های مختلف است. ما استقلال سیاسی داریم ولی به دلیل نگاه‌های شخصی و حزبی و فردی در دیگر ابعاد استقلال از آن فاصله داریم. مردم از آسیب‌های اجتماعی نگرانند. آزادی‌های اجتماعی در کنار استقلال اصل بسیار مهمی است که مردم آن را مطالبه دارند. ما ابتدای ورود به قوه قضاییه لایحه صیانت و حمایت از بانوان را تنطیم کردیم که ۴۰۰ روز در دولت معطل مانده است. محوری ترین نکته عدالت است. عدالت در کشور در همه شئون آسیب دیده است. اگر حقوق مردم و دختر و زن و روستایی درست شناخته شود، باید با قدرت آن را دنبال کرد.»

محسن مهرعلیزاده: نباید پیامک وحشت برای جامعه بفرستیم

«درباره جوانان بارها صحبت شده؛ ما امروز ۱۰ میلیون نفر جوان در سن ازدواج داریم که تکلیف‌شان مشخص نیست؛ باید جوانان را بیشتر تحویل بگیریم و در نظر داشته باشیم که جوانان واقعیت‌های جامعه و صاحب آینده کشور هستند. باید سبک زندگی جوانان دهه ۷۰و ۸۰ را بپذیریم؛ اگر یک ذره موی دختر خانمی بیرون باشد، نباید پیامک وحشت بدهیم؛ توقع من از آقای رییسی که قاضی القضات هستند این است که در این زمینه تذکر دهند؛ اصولاً اینکه عده‌ای در جامعه ایجاد رعب و وحشت کنند، جامعه را نگران می‌کند. اینکه جوانان در پارکی آب بازی می‌کنند را دستگیر می‌کنند، نتیجه‌اش می‌شود فرار نخبگان و از دست دادن نیروهای ارزشمند آینده کشور.

در زمینه مقابله با کرونا متاسفانه دولت خیلی کوتاهی کرده است، وزیر محترم باید به موقع عمل و واکسن وارد و بخش خصوصی را فعال می‌کرد؛ چندین شرکت خصوصی داریم که می‌توانند بدون انتقال ارز واکسن وارد کنند. قیمت واکسن کرونا از دو الی ده دلار است که با قیمت آزاد می‌شود ۲۰۰ هزار تومان؛ بارها گفتم که اگر وزارت بهداشت از مافیا بازی‌ها دست برمی‌داشت و اجازه می‌داد حتی به قیمت آزاد واکسن وارد شود، امروز مردم واکسینه شده بودند و اینگونه نبود که وزیر بهداشت با پزشکان و پرستاران با شعر و شاعری برخورد کند و با قسم خوردن به حضرت عباس (ع)کار را تمام کند. برنامه من این است که اگر رئیس جمهور شدم در عرض ۳ ماه همه مردم ایران را واکسینه می‌کنم؛ بخش خصوصی می‌تواند واکسن وارد کند و ما مردم را واکسینه کنیم. من همچنین درباره مهارت افزایی جوانان و همچنین وضعیت بازنشستگان هم برنامه‌هایی دارم.»

محسن رضایی: روش مناظره سوم را تغییر دهید/ امید دیدنی و گفتنی است

«در دوران زندگی خود بعد از انقلاب و حتی در زمان جنگ این سختی‌ها را نداشتیم؛ بیکاری، گرانی، تبعیض و فشاد و نوسانات دائم، مردم نمی‌دانند فردا چه خبر است، اما آیا می‌شود تورم را کاهش داد و کرونا را مهار کرد و ارزش پول ملی را حفظ کرد؟ بله. ملت های دیگر این کار را کردند، چطور ما نمی‌توانیم این کار را کنیم؟ بحث ما نمی توانیم چند سال گذشته آمده و نسل جوان ما را هم تحت تاثیر قرار داده، آنهایی که با دست خالی کارهای بزرگ را پیش می‌بردند، آنها را هم به حاشیه برده است. معتقدم امید دیدنی و گفتنی است و ان شاءالله سال ۱۴۰۰ سال گشایش خواهد بود. ببینید ۱۳۷ میلیارد دلار ارزش معادل دلاری یارانه‌های تهران است. ده‌ها منبع این را بیان کردند؛ بانک جهانی و آژانس بین المللی انرژی و آقای همتی که رییس بانک مرکزی بودند و آقای زاکانی هم رییس مرکز پژوهش‌های مجلس است. باید بدانند این کار شدنی است، مطمئن باشید پولی که حیف و میل می‌شود با کمک همین پول می شود دخل و خرج را حل کرد. این‌که می‌گویند برنامه در کشور هست خیر، برنامه نیست. در این دولت در چهار سال اول سه بار برنامه تغییر کرده است.

بحث آقای جلیلی را قبول دارم و اگر می‌شود آقای علی عسگری مناظره سوم را روش‌اش را تغییر دهند. ولی آقای جلیلی ما هم خودمان باید از فرصت استفاده کنیم، وقتی سوال می‌کنند درباره بانوان و اهل تسنن من صحبت خودم را مطرح کردم و اگر این روش تغییر نکرد، سعی کنیم خودمان دیدگاه‌هایمان را مطرح کنیم و این خلل را رفع کنیم.»

عبدالناصر همتی: مخالفت زندانی کردن معتادان هستم/ از اهل سنت سه برابر وضع فعلی استفاده می‌کنم

«اعطای مسئولیت براساس شایستگی است. برخی فکر می‌کنند که اقوام و مذاهب مختلف تهدیدی برای کشور است. معتقدم که اقوام و مذاهب برای کشور می‌توانند مولفه قدرت باشند؛ بنابراین در انتصابات بر مبنای شایستگی و فارغ از اینکه اهل تسنن یا شیعه باشند انتخاب خواهم کرد. من در مدیریت‌ کشور حتماً از خوهران و برادران شایسته اهل سنت حداقل سه برابر آنچه که الان هست استفاده خواهم کرد. من در عمل نشان دادم که مشاورم در بانک مرکزی از برادران خوب اهل سنت بود و بازهم در مناصب کلیدی کشور از آنان استفاده می‌کنم. من مخالف بازداشت و زندانی کردن معتادان هستم. آنان را باید توانمند کرد و به شغل برگردانیم. با داغ و درفش نمی‌شود با معتادان برخورد کرد. آنها حجم عظیمی از مردم ما هستند که باید به آنان توجه کنیم و وضعیت شان ناشی از بیکاری و مشکلات اقتصادی کشور و تصمیم‌گیری‌های نادرست مدیران بوده است. در مورد معلولان نیز به زندگی اجتماعی آنان حتما توجه جدی می‌کنم و واقعا باید شرمنده باشیم که پل و معبر می‌سازیم به آن عظمت اما با کمال شرمندگی جانباز و معلول عزیز ما نمی‌تواند از آن استفاده کند. باید به مشکلات آنان توجه شود. محیط‌زیست برایم بسیار مهم است و حتماً در اجرای پروژه‌های اقتصادی حق وتو خواهد داشت. توجه جدی به بودجه و امکانات محیط زیست خواهم کرد.

ما آن قدرتی که میدان حاج قاسم عزیز و دیپلماسی محمدجواد ظریف ایجاد کردند را پلی خواهم ساخت برای بهره‌برداری اقتصادی و توسعه اقتصادی کشور. تحریم ضروری ترین و فوری‌ترین کار کشور است و باید حتماً به آن بپردازیم و مشکل را حل کنیم.»

سعید جلیلی: آمار طلاق نسبت به ازدواج افزایش یافته و برای حل آن برنامه نیاز داریم

«نقش رئیس‌جمهور فراتر از دستگاه‌هاست. در برخی موضوعات رئیس جمهور باید ماموریت تعریف کرده و دستگاه‌ها را هم افزا کند و پیشبرد موضوع را پیگیری کند که آیا به نتیجه رسیده است. ۵۰ درصد جامعه را بانوان تشکیل می دهند. در این هشت سال از حقوق خانم ها صحبت شده اما نتیجه آن تقریبا هیچ بوده است. ۱۸ طرح و برنامه را دولت آورده اما نتیجه آن چه بوده است؟ زنان سرپرست خانوار چه امکانات بیشتری به دست آوردند. چه ابتکاراتی برای اشتغال خانم ها ایجاد شده است؟

کار واقعی برنامه و پیگیری جدی می‌خواهد، برخی ماموریت‌ها تعریف شده، اما حتی یک بار هم جلسه تشکیل نشده و پیگیری نشده است. در این مدت هزاران و ده ها هزار خانم سرپرست خانوار یا بد سرپرست بودند که دولت وظیفه داشته برای آنها برنامه تهیه کند. آمار طلاق نسبت به ازدواج افزایش یافته و برای حل آن برنامه نیاز داریم. طرحی برای زنان روستایی تعریف شده با بودجه حدود ۵۰۰ میلیون دلار با عنوان آگاه سازی زنان روستایی از حقوق خود که جمعیت مخاطب آن ۵۱۰ نفر بودند؛ اینها کار نمایشی است نه کار واقعی.»

بخش دوم؛ قسمت اول: پاسخ به سوالات

در ابتدای بخش دوم مناظره دوم و بعد از ۱۵ دقیقه استراحت و مشورت نامزدها با مشاوران خود، هر کدام از نامزدها فرصت داشتند تا در مدت ۳ دقیقه به سوالات مطرح شده پاسخ دهند.

محسن رضایی: زبان مادری را به عنوان یک مساله مهم لحاظ کرده‌ام

محسن رضایی در پاسخ به سوالی درباره ضرورت‌های محیط‌زیستی گفت: «در زمان استراحت دیدم که مردم با اشتباه من شوخی کردند، حقیقتا شوخی شما باعث خوشحالی من می‌شود. البته بابت اشتباه لفظی که "یاشاسین" را "یاساشین" گفتم عذرخواهی می‌کنم، ولی خیلی من گله مندم از اینکه بلافاصله سایت مرکز پژوهش‌های مجلس این اشتباه را تیتر کرده است. هر چه مردم شوخی کنند، خوشحال می‌شوم در این شرایط سخت و گرانی، اما یک مرکز دولتی که این طور تیتر می‌زند، بارها گفتم یک لر هستم و تمام زندگی‌ام تقدیم ملت ایران و اقوام شده است و آذربایجانی‌ها عشقی که به آقا مهدی باکری دارم را می‌دانند و هیچ کس اندازه او در دل من جا ندارد. مرکز پژوهش‌های مجلس یارانه انرژی در ایران را سالانه ۴۹ میلیارد دلار برآورد کرده است. علاوه بر این باز هم به آقای همتی با قاطعیت می‌گویم می‌توانیم با ۴۰ درصد یارانه‌های پنهان را که دست افرادی است که حق‌شان نیست را برگردانیم.

هیچ وقت در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای ضرورت‌های زیست محیطی و توسعه صنعتی لحاظ نشده است و امروز آب‌های زیرزمینی ما به چه روزی افتاده است و گرد و غبار در خوزستان و زابل و یزد زندگی مردم را مستاصل کرده است. در برنامه‌ای که طراحی کردیم بگویم که مساله اقوام و زبان مادری را به عنوان یک مساله مهم لحاظ کرده‌ام.»

عبدالناصر همتی: برخی به سفارت حمله می‌کنند و ارزش پول ملی را به هم می‌زنند

عبدالناصر همتی در پاسخ به سوالی درباره رفع آسیب‌های اجتماعی گفت: «این موارد ناشی از ساختار بسیار غلط است و گروه‌های ذی نفع و رانت خوار متاسفانه در کشور بر اقتصاد، فرهنگ و جامعه چنبره زده‌اند و ما اگر نتوانیم مشت آنان را باز کنیم و این فسادی که اینان در کشور ایجاد کردند را حل نکنیم، این مسائل و مشکلات رفع نمی‌شود. اینان ارتباطات خیلی وسیعی دارند هم در صادرات و هم در واردات، ارتباط خیلی زنجیره‌ای دارند با کاسبان تحریم در زمینه سیاست خارجی و در ارتباط با قاچاق چه واردات و صادرات. دوستانی هم که اینجا نشسته‌اند به عنوان رقیب بنده دنبال تقویت همین وضعیت موجود هستند، من می‌گویم باید مشت آنان را باز کرد تا مردم ببینند چه خبر است. من الان در مقابل جریانی قرار دارم که به جای توسعه کشور می‌گویند کاخ سفید را حسینه کنیم! دوستان و عزیزانی که الان در جلسه هستند این موارد را مطرح می‌کنند.

دنیا را نمیشناسند. چه کسانی به سفارت عربستان حمله می‌کنند؟ ارزش پول را بهم میزنند و روابط ما با همسایگان را خراب می‌کنند؟ چه کسی پشت آن است؟ اگر کشور این زنجیره را رفع نکند این مشکلات قابل حل نیست. تحریم باعث مشکل شده اما این دوستان قبول نمی‌کنند. ظرف دو سال گذشته ۷۵ میلیارد دلار از درآمد نفتی کشور کاهش پیدا کرده است و به نرخ امروز دلار می‌شود ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان، بعد می‌گویند چرا اقتصاد کشور را مدیریت نکردید؟ همین افرادی که می‌گویم چنبره زدند بر اقتصاد کشور، از تحریم سود می‌برند. سالی ۲۰ درصد مالیات کشور را بالا بردند. ما حجم تجارت خارجی‌مان ۱۶ میلیارد دلار بود که چند کشور با آن زندگی می‌کنند.»

محسن مهرعلیزاده: ۳ وزیر زن معرفی می‌کنم اگر مجلس موافقت نکرد به عنوان معاون خود منصوب می‌کنم

این نامزد انتخابات در این بخش در پاسخ به پرسشی درباره برنامه‌هایش برای کاربردی سازی فن‌آوری هسته‌ای و توسعه محصولات و خدمات مبتنی بر این فن‌آوری گفت: «بنظر من با توجه به اینکه به همت دانشمندان جوان کشور در چندسال گذشته دانش هسته‌ای و توسعه آن در زمینه‌های مختلف اعم از داروسازی، کشاورزی و زمینه‌های دیگر توسعه یافته، باید انستیتوهای مشخصی به شکل کاربردی در این زمینه کار کنند و این دانش را بومی کنند و در اختیار توسعه فناوری‌های جدید کشور قرار دهند. شرط تداوم این کار میدان دادن به جوانان و حفظ آنها و فراری ندادن جوانان از کشور است. عمده دانش هسته‌ای در دست جوانان است و آنها هستند که نشان دادند که با کسب مدارج علمی بالا و تراوشات ذهنی مثبت‌شان توانستد موفقیت‌هایی در این زمینه بدست آورند.

با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از کشور را جوانان و بانوان را تشکیل می‌دهند و طی چند سال گذشته نیز به دلایل مسائل اجتماعی روی آنها فشار بوده و نتوانستند از حقوق اجتماعی خود دفاع کنند، معتقدم که باید با تشکیل سازمان‌هایی مشخص برای جوانان و بکارگیری بانوان در فضاهای کارشناسی و مدیریتی این وضعیت را تغییر داد. تصمیم گرفتم که در دولت خودم حداقل در هر استان یک نفر از معاونان استانداران از زنان باشند. همچنین در دولت نیز ۳ نفر از بانوان را به عنوان وزیر معرفی کنم و اگر مجلس در این زمینه همکاری نکرد، به عنوان معاون خودم منصوب می‌کنم تا بتوانیم تبعیض اعمال شده را برطرف نماییم. من میانگین سنی دولت خودم را ۴۵ سال عنوان کرده‌ام و معتقدم این اقدام عملی است؛ بچه‌های نخبه، باسواد، تیز و باتجربه باید کار را در اختیار بگیرند.»

سعید جلیلی: طرح تحول سلامت خاصیتی نداشت

سعید جلیلی هم در توضیح سوالی درباره طرح تحول سلامت جامعه گفت: «موضوع سلامت فقط مربوط به یک وزارتخانه نیست. ۱۰ عامل خارج از وزارت بهداشت در امر سلامت اهمیت دارند. بنابراین رئیس‌جمور باید موضوع را بفهمد و دستگاه‌ها را به درستی در این زمینه هماهنگ کند. در اوایل انقلاب طرح‌های مختلفی درباره سلامت اجرا شده است که یک طرح شبکه بهداشت در ابتدای انقلاب بود که درست و دقیق اجرا شد و آثارش تا به امروز وجود دارد و حتی کشورهای غربی از آن الگو گرفتند. یک طرح نمایشی هم بود یعنی همین طرح تحول سلامت که خاصیتی نداشت و هزینه‌ها را افزایش داد.

فهم مساله در زمان خود اهمیت دارد. در هر طرح مربوط به سلامت باید وزارت بهداشت محور باشد اما سایر دستگاه‌ها هم نفع دارند. به طور مثال بیکاری و استرس بر سلامت مردم ضربه می‌زنند. ما سالی یکصد هزار مجروح بر اثر تصادفات جاده‌ای داریم که مستقیم به وزارت بهداشت مربوط نیست اما در امر سلامت مردم موثر است. برای همه اینها باید برنامه داشت. در این سال‌ها در جهان هزینه‌های سلامت به دلیل تکنولوژی پیشرفته افزایش طول عمر و تغییر الگوی بیماری‌ها افزایش یافته است. اگر مساله را درست نفهمیم هشت سال کشور در مسیری پیش می‌رود اما متوجه می‌شویم که مسیر غلط بوده است.»

علیرضا زاکانی: در دولتم اجازه قبیله‌گرایی و باندبازی را نمی‌دهم

علیرضا زاکانی نیز در پاسخ سوالی مربوط به برقراری عدالت اجتماعی گفت: «بیش از سه دهه است که عده‌ای در اقتصاد کشور خیمه زده و تمام سرمایه‌ها و امکانات کشور را به سمت و سویی سوق می‌دهند. آنها خودشان را در کاخ نشینی قرار داده و مردم را در کوخ نشینی نگه داشتند. در دولت بنده از موضع اشرافی گری به موضع نوکری مردم خواهیم رفت. توجه در جهت خلق و توزیع عادلانه ثروت و توانمندسازی شرایط از جمله برنامه‌های دولت من است. در دولتم با فساد مقابله کرده و اجازه قبیله گرایی و باندبازی را نمی‌دهم. آقای همتی در حالی صحبت از نظارت می‌کند که در زمان ریاستش در بانک مرکزی ۱۲۰۰ میلیارد تومان از بانک های دولتی به بانک های خصوصی رفت و یک اقدامی بر خلاف قانون انجام شد. آقای همتی نتوانست در کارش به درستی نظارت کند، حالا مدعی سایر حوزه ها است. این اتفاق همین قبل از عید امسال افتاده است.

در دولت من با افراد گردن کلفت و شبکه‌های فساد مبارزه می‌شود. با کمک مردم ریشه فقر و فساد را خشک خواهیم کرد. من پیش از این با فساد معاون رئیس جمهور، وزرای نفت و اطلاعات و دادستان تهران مبارزه کردم.»

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی: مساله آموزش و پرورش اساسی‌ترین مساله کشور است

این نامزد انتخابات نیز درباره سند تحول بنیادین آموزش و پرورش گفت: «مساله آموزش و پرورش اساسی‌ترین مساله کشور است. هر کشوری با وضعیت آموزش و پرورش سنجیده می‌شود و از نظر من این وزارتخانه، مهمترین وزارتخانه است. البته ما نیاز به تحولات بنیادین داریم و باید ببینیم محصول آموزش و پرورش چه باید باشد. کسی که از این دوره بیرون می‌آید باید سواد زمان خود، مهارت اجتماعی موثر و یک مهارت شغلی ساده برای اداره زندگی را داشته باشد و این مربوط به زمانی است که فرد به بلوغ می‌رسد یعنی ۱۵ تا ۱۶ سالگی.

ما از ۷ تا ۱۸ سالگی به بچه‌ها اطلاعات می‌دهیم و آنها را پشت صف کنکور قرار می‌دهیم. الان نظام تعلیم و تربیت به سمت استعدادیابی رفته و از سه تا هشت سالگی براساس استعداد هدایت تحصیلی می‌شوند، اما ما آنها را رها می‌کنیم و مسابقه‌ای می‌گذاریم و اطلاعات اضافه‌ای به آنها می‌دهیم.

باید به گونه‌ای باشد که بالاترین رتبه شغلی مربوط به معلمین باشد. نکته‌ای دیگر عدالت آموزشی است. در حال حاضر در تهران ۱۶ برابر بیشتر نسبت به مراکز استان‌های دیگر هزینه می‌شود و انواع مدارس وجود دارد، یعنی ما آینده را به پولدارها می‌فروشیم. باید تحول بنیادین، حرفه‌آموزی و مهارت‌آموزی را مورد توجه قرار دهیم.»

سیدابراهیم رییسی: هر دولتی سر کار بیاید یکی از وظایفش رفع تحریم‌های ظالمانه است

رییسی نیز در این بخش در پاسخ به سوالی درباره دیپلماسی اقتصادی گفت: «نسبت به بحث رفع تحریم‌ها باید بگویم هر دولتی کار را بدست بگیرد یکی از وظایفش رفع تحریم‌های ظالمانه است و باید باهمه وجود آن را دنبال کرد. در کنار این قضیه خنثی‌سازی تحریم‌ها باید در دستور کار قرار گیرد و اقتصاد را هم شرطی نکنیم؛ نه کرونا و نه سیل و نه تحریم نباید تاثیر داشته باشد. رفع تحریم‌ها حتما در دستور کار است و کسانی که اینجا گفتند ما بلدیم با دنیا صحبت کنیم دانشجوی سال اول دیپلماسی هم می‌داند در حین مذاکره کسی نباید بگوید که خزانه کشور خالی است.

دیپلماسی اقتصادی مهم است و با سخن پیش نمی‌رود. باید شایسته‌سالاری باشد و نمی‌شود هر کسی مسولیتش تمام شد برای سفارت او را بفرستیم. وقتی بحث از تولید می‌کنیم باید همه دستگاه‌ها و از جمله وزارت خارجه نقش مهمی در دیپلماسی اقتصادی دارند. ما ۱۵ همسایه داریم و هزار میلیارد واردات دارند و ما سهمان در واردات در رتبه این کشورها ۲۰ میلیارد دلار است و اگر دیپلماسی فعال داشته باشیم سهم صادرات ما به کشورهای منطقه افزایش می‌یابد. سهم ما در اقتصاد منطقه به شدت ناکافی است و باید افزایش یابد. با حرف و سخن نمی‌شود دیپلماسی را لحاظ کرد. ضمن احترام به سفرا و سرکنسولگری‌ها یکی از ماموریت‌های ما برای وزارت خارجه، دیپلماسی فعال اقتصادی در کنار دیپلماسی سیاسی است.»

بخش دوم؛ قسمت دوم: سوال دوم از نامزدها

در این بخش نیز هر کدام از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری به قید قرعه فرصت پیدا کردند تا دیدگاه‌های خود را نسبت به سوالات مطرح شده به مدت ۳ دقیقه بیان کنند.

سیدابراهیم رییسی: تولید مساله من است

سیدابراهیم رییسی در این بخش درباره مسکن و ازدواج آسان جوانان گفت: «یکی از دغدغه‌های جدی جوانان مسئله ازدواج، اشتغال و مسکن است. من در جمع جوانان زیاد حاضر می‌شوم و ارتباطم با جوانان برقرار است. زمانی که در آستان قدس بودم در دانشگاه فردوسی از جوانان پرسیدم که چرا ازدواج نمی‌کنید و آنها مسئله مسکن و اشتغال را مطرح کردند، ما در آستان قدس ساخت ۱۰ بلوک مسکن برای زوج‌های جوان دانشجو را آغاز کرده و ساختیم. برای تسهیل ازدواج باید به اشتغال و مسکن جوانان فکر کنیم. کسانی که معتقد به «نشدن» هستند به قول آقای رضایی نمی‌توانند در این عرصه حضور فعال داشته باشند، اما ما معتقدیم که می‌توانیم. ۴۰ درصد ظرفیت تولیدی کشور خالی است. به من می‌گویند چرا به واحدهای تولیدی سر می‌زنی؟ من به یکی دو واحد سر زدم اما بیش از ۲۰۰۰ واحد تولیدی توسط دادگستری‌ها فعال شده‌اند. ۷۰ درصد ظرفیت اقتصادی کشور خالی است. ما ۳۰۰۰ کیلومتر با دریا ارتباط داریم و فعال کردن اقتصاد دریا می‌تواند اشتغال درست کند.

تولید مسئله من است. ما امکان حل کردن مشکل مسکن جوانان را داریم. پرهزینه ترین مسئله در مسکن، زمین است که ما برای حل آن برنامه داریم. ما برای اشتغال و مسکن جوانان برنامه داریم.»

عبدالناصر همتی: تبعیض جنسیتی را در محیط کار رفع می‌کنم

عبدالناصر همتی نیز در پاسخ به سوالی با موضوع تقویت بنیان خانواده، گفت: «یکی از مسائل مهم کشور خانواده است و الان شاهد گسست فرهنگی هستیم و می‌بینیم که بچه‌های دهه هفتاد و هشتاد مثل نسل‌های پیش خود فکر نمی‌کنند. آقای قاضی زاده به من می‌گوید چرا از پنج‌نفر حرف می‌زنی؟ دلیلش این است که هر پنج نفر شما یکجور فکر می‌کنید. چه آزادی برای این جوانان گذاشته‌اید؟ چرا همه جوانان می‌خواهند از کشور بروند؟ این که مشخص است و همه می‌دانند حتی لازم نیست من بگویم. الان برای جوانان چه تفریحی داریم؟ ازدواج آنان سخت شده چه کاری برایشان کردیم؟ جوانان شغل ندارند و آسایش اجتماعی خود را از دست می‌دهند. زنان را در جامعه چقدر محدود کردید؟ به من و آقای مهرعلیزاده تذکر دادند که چرا درباره دادن پیامک حجاب به زنان حرف زدید و از آن انتقاد کردید. این کار موجب ایجاد استرس برای آنان می‌شود.

وضعیت اقتصادی کشور خراب است و ما به دنبال پوشش زنان هستیم. من در کابینه‌ام حداقل پنج وزیر زن خواهم داشت و تبعیض جنسیتی را در محیط کار رفع می‌کنم.»

محسن رضایی: یکی از اولویت‌های من مسکن سهل و آسان برای معلمان است

محسن رضایی هم درباره برنامه‌های خود برای آموزش و پرورش و آموزش عالی گفت: «ما با دو مشکل ساختاری و مدیریتی هم در آموزش و پرورش و هم آموزش عالی مواجه هستیم. در برنامه ما تربیت زمامداران آینده در همه بخش های فرهنگی و اجتماعی و غیره به طور جدی لحاظ شده است و در استان ها و مراکز استان مدارس تربیت زمامداران آینده را ایجاد خواهم کرد. بیش از پنج سال است که این کار را شروع کردم و تجربه دانشی و عملی دارم و آن را پیاده می‌کنم و نزدیک به هزار نفر جوان را داریم که تربیت شده‌اند و تا وقتی مدیر در آموزش و پرورش و آموزش عالی تربیت نشود نمی توانیم از عناصر ضعیف انتظارات بالایی داشته باشیم.

در برنامه دولت ما، مدرسه محوری را محور آموزش و پرورش خواهیم کرد و به مجتمع های آموزشی اختیارات داده می‌شود و مدرسه محور اساسی می‌شود. اینکه وزارت آموزش و پرورش بزرگ شده، اما به امورات مدارس نمی‌رسد از مشکلات جدی است.

اینترنت ارزان را برای خانم‌های سرپرست خانوار که در تولید و فروش هستند را اجرا می‌کنم و محدودیت‌هایی که برای خواهران ورزشکار ما در ورزشگاه‌ها درست کردند مثل خواهران منصوریان که از ورود به ورزشگاه خواهران جلوگیری کردند و بعضی محدودیت‌هایی که برای بانوان ایجاد می‌کند و مشکلات جدی برای بانوان است دولت ما از آن جلوگیری خواهد کرد. در رسیدگی به معلمان الان معلمانی داریم که شغل دوم و سوم دارند و وقت کافی برای دانش آموزان نمی‌گذارند و یکی از اولویت‌ها مسکن سهل و آسان برای معلمان است تا آنها با خیال راحت به تربیت فرزندان آینده ما بپردازند.»

سعید جلیلی: می‌توانیم کارهای بزرگ کنیم، در بحث تحریم‌ها و با ابزار اقتصادی دشمن را پشیمان کنیم

سعید جلیلی دیگر نامزد انتخابات درباره اهمیت سیاست خارجی گفت: «عرصه روابط بین کشورها نقاط اشتراک و اختلاف دارد. نقاط اشتراک تعامل و نقاط اختلاف تقابل است و این هنر دولت‌هاست که این نقاط اشتراک را تبدیل به تعامل کنند و نقاط اختلاف را مدیریت کنند. ۲۰۰ کشور در دنیا وجود دارد اگر سیاست مان تعامل سازنده با جهان باشد، تمام فرصت‌ها را بررسی می‌کنیم. اشکال دولت این است که معطل چند کشور هست یک روز به بهانه fatf و یک روز برجام و ... . شما باید این هنر را داشته باشید تا فرصت را از دست ندهید و با کسانی که تعامل دارید تعاملات را شکل دهید، در همسایگی شما و در جهان اسلام و در منطقه می‌تواند باشد. چه برنامه‌ای برای آن هست؟ باید مجموعه فرصت‌ها از ۲۰۰ کشور را بالفعل کنیم. اینکه می‌گویند برخی می‌خواهند بروند کاخ سفید را حسینیه کنند، این‌ها موهوم است؛ با این لولوهای الکی کار را سخت نکنید که آن‌ها خودشان به زمین خوردند.

بایدن می‌گوید ایران وارد عرصه جدیدی از بازی شده که صحنه جدیدی تعریف می‌کند، آن را بخوانید. ما امروز فرصت‌های بزرگی داریم و می‌توانیم. در بحث تعاملات اقتصادی فرصت‌هایی هست. ما می‌توانیم کارهای بزرگ کنیم حتی در بحث تحریم‌ها و با ابزار اقتصادی دشمن را پشیمان کنیم.»

علیرضا زاکانی: توجه به ورزش همگانی و پهلوانی و هم قهرمانی امری ضروری است

علیرضا زاکانی هم در پاسخ به سوالی درباره برنامه خود برای توسعه ورزش همگانی و ارتقای جایگاه ایران در ورزش قهرمانی گفت: «ورزش امری حیاتی است. ۷۰ درصد مردم ایران ورزش نمی‌کنند چون شرایط آنقدر سخت شده که دیگر مردم حوصله و فرصتی برای ورزش ندارند. دولت آقای روحانی شرایطی را برای مردم ایجاد کرد که آنها زمان و فراغتی برای ورزش ندارند. طبق آمار جهانی اگر به میزان سه دلار خرج ورزش شود ۱۶ دلار برای سلامت صرفه‌جویی خواهد شد. ورزش و نشاط امکان جهش را برای کشور ایجاد می‌کند اما مردم درگیر تامین ضروریات زندگی خود هستند. آقای همتی راجع به کدام زنان و جوانان صحبت می‌کنند و خیلی هم شیک می‌گویند در مناظره پنج به یک است. آقای همتی اگر بنا باشد ما کاندیدای پوششی باشیم شما کاندیدای روکشی هستید که آمده‌اید بر فاجعه‌ای که هشت سال این دولت بر سر ملت آورد، روکش بگذارید. من این را با عدد و رقم به شما ثابت می‌کنم. جرأت ندارید با من مناظره کنید اما به آنهایی که به شما یاد می‌دهند چنین حرف‌هایی بزنید بگویید که نمی‌خواهد شما مشت کسی را باز کنید، ما مشت آنها را باز خواهیم کرد. امکان ایجاد سرانه مناسب و بالا برای ورزش همگانی و توسعه باشگاه‌داری و فعالیت در عرصه ورزش وجود دارد. پنجره جمعیتی رو به میانسالی است. به سمتی می‌رویم که افراد پیر در حال افزایش در جامعه هستند لذا توجه به ورزش همگانی و پهلوانی و هم قهرمانی امری ضروری است. معتقدم باید فضایی باز کرد و کشور را از وضعیت اسفناک فعلی نجات داد.»

سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی: زنان شایسته‌سالاری می‌خواهند

امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نیز گفت: ما نباید برای جلب توجه هر حرفی را بزنیم نزدیک انتخابات یاد زنان، کولبران و مستضعفین می افتیم و این بارها تکرار می‌شود. من دیدم که نرخ به کار گیری بانوان در حال بالا رفتن است، می‌خواستم بگویم کل کابینه را از خانم‌ها می‌گذارم که دستی بالای دست من نباشد! البته که ما آنقدر بانوی شایسته داریم که می‌شود همه کابینه را از زنان گذاشت، ولی این جور تلقی کردن برای بیننده جای سوال دارد. رییس ستاد من مادر سه فرزند است همین زنان از ما شایسته سالاری می‌خواهند.

مرزهای ما بالاترین نرخ بیکاری را دارند همه ما هم مسئولیت داشتیم، اما وضع جوری شده که آن فرد بلوچ بین نان و جان سوخت‌بری می‌کند و آن فرد کرد کولبری می‌کند. ما نوعی گسست ساختاری را بین نهادهای اجرایی و شوراهای عالی داریم یکی از مشکلات دولت‌ها این بود که اقتصاد، فرهنگ و سلامت و حوزه امور اجتماعی مسئول ندارد.»

محسن مهرعلیزاده: سیاه‌نمایی نکنید حتی برخی طرح‌های احمدی‌نژاد هم خوب بود و در جامعه هم اثر داشت

محسن مهرعلیزاده هم به عنوان آخرین نامزد این بخش درباره سوالی با موضوع شبکه ملی اطلاعات گفت: «امروز اقتصاد و مسائل اجتماعی و فرهنگی در دنیا دیگر راه‌حل‌های معمولی ندارند، بلکه امروز اقتصاد، حکمرانی و شهر هوشمند داریم. امروز شرکتی مثل هوآوی شاید اندازه چند برابر کشوری مثل ما درآمد دارد. باید فضا را باز کنیم تا جوانان در این زمینه‌ها کار کنند و بدون هیچ ممانعتی بتوانند کارهای‌شان پیش ببرند. متاسفم از اینکه هنوز در گیر و دار وضع فعلی اینترنت موجود و فیلترینگ هستیم، خوشبختانه وزیر جوان در دولت آقای روحانی خوب کارکرده، اما همچنان درباره سهمیه گذاری و فیلترینگ سخت‌گیری می‌کنیم. همانطور که آقای رئیسی به اقتصاد فضای مجازی اشاره کردند، امروز ۱ میلیون نفر در کشور معیشت و کارشان مرتبط با فضای مجازی است. به بخش قابل توجهی از تجار و صنعتگران به دلیل قطعی اینترنت در شلوغی‌های سال‌های پیش، ضرر و زیان وارد شد.

آقای زاکانی اشاره داشتند که ۳۰ سال پیش منافع عده‌ای در حوزه اقتصادی در نظر گرفته شد که من به ایشان می‌گویم که نباید آنقدر مسائل را سیاه ببینیم و سیاه نمایی کنیم؛ ما از سال ۷۶ تا ۸۴ دولت اصلاحات آقای خاتمی را داشتیم که در عدالت محوری، پاک دستی، سریع‌العمل بودن و عدالت اقتصادی شهره خاص و عام بود. حتی در دولت آقای احمدی نژاد طرح مسکن مهر مشکلاتی داشت اما طرحی بود که با ۵ میلیون تومان مردم را صاحب خانه کرد. همچنین پرداخت یارانه‌ها نیز در وضعیت جامعه تأثیراتی داشت.»

بخش پایانی مناظره دوم؛ جمع‌بندی

در بخش پایانی مناظره دوم، هفت نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری به مدت ۴ دقیقه، جمع‌بندی موضوعات خود از بحث‌های مختلف مطرح شده توسط دیگر نامزدها و نیز برنامه‌ها و درخواست‌های خود از مردم را بیان کردند.

محسن رضایی: مردم، به خاطر اعتماد بین من و نظام، اصلاحات اساسی انجام می‌دهم

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع‌بندی مناظره دوم خطاب به مردم گفت:

«مردم عزیز عنوان دولت ما "اقدام و تحول" است، اقدام یعنی وعده و شعار را باید کنار گذاشت و تحول یعنی جراحی‌های بزرگی باید انجام داد؛ چراکه مشکلات اقتصادی ریشه در مسایل سیاسی و مدیریتی و ساختاری دارد، بنابراین باید کار درست و منطقی انجام داد. برنامه دولت ما اساسش بر اصلاح از درون قدرت است و به دلیل این که رابطه من با نظام رابطه باثباتی بوده است و بیش از ۵۰ سال از ۱۷ سالگی تا الان در یک مسیر مستقیمی حرکت کردم، از این رو به خاطر اعتماد بین من و نظام و همچنین با توجه به رابطه‌ام با دوستان دیگر از جمله مجلس، نیروهای مسلح وقوه قضاییه می‌توانم ادعا کنم که اصلاحات اساسی از بالا تا پایین را انجام دهم. اول هم این اصلاحات را از خود دولت شروع می‌کنیم و تشکیلات عریض و طویل را باید سر و سامان دهیم، معنایش این نیست که از مدیران فعلی استفاده نکنیم، خیلی از استاندارن و مدیران و کارشناسان انسان‌های شریف و کاردرستی هستند، اما مساله این است که دیوان سالاری و نظام اداری و بروکراسی با آیین‌نامه‌های مختلف حقیقتا یک منجلابی از درگیری‌ها و فساد را ایجاد کرده است که باید پاکش کرد.

مساله دیگر نهادهای وابسته به رهبری است با اینکه وابسته به رهبری هستند اما همه در خدمت دولت هستند، سپاه پاسداران، ستاد اجرایی و بنیاد مستضعفان و قرارگاه سازندگی خاتم، اینها هم نیاز به اصلاحاتی دارند که پیشنهاداتم را خدمت رهبر انقلاب می‌دهم تا امکان بهره‌وری بیشتر از این نهادها را داشته باشیم. کمک به ادامه تحولات در قوه قضاییه و مجلس که حتما در دستورکار ما خواهد بود. کمک به کاری که آقای رییسی در قوه قضاییه شروع کردند و در ابتدای کار هم هستند یا مجلس انقلابی که شکل گرفته را کمک خواهم کرد. هم چنین فعال کردن جلسات سران قوا هم از دیگر اقداماتم خواهد بود. شورای انقلاب فرهنگی واقعا بی‌خاصیت شده است. اول از رهبر انقلاب تقاضا می‌کنم که شورای انقلاب فرهنگی را اگر ایشان موافقت کنند منحل کنم و شورای انقلاب فرهنگی را از این وضعیت خارج کنیم و وضعیت فرهنگی و مساله جوانان را اساسی حل کنیم. مساله دیگر اصلاح احزاب اصولگرا و اصلاح‌طلب که دو سرمایه هستند، است، اما نفودی‌ها بازیگران سیاسی و ماجراجویان زیادی در ساختار سیاسی اجتماعی ما هستند، امروز ما اگر نتوانیم ساختار سیاسی اجتماعی برای آینده ایران درست کنیم با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد.»

سعید جلیلی: مردم، کشور را باید در ۴ سال آینده غیر از اداره کردن، جهش داد

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع‌بندی مناظره دوم خطاب به مردم گفت:

«هشت سال گذشت و در کشور در این مدت کندی و توقف وجود داشت. نقش رئیس‌جمهور برای درک درست مساله، تشخیص پاسخ و انتخاب رویکرد مناسب بسیار مهم است. یک رویکرد این است که کشور را به زور اداره کرد و برخی دوستان می‌گویند نمی‌شود اما باید در چهار سال آینده کشور جهش پیدا کند و حاضرم با کسی که این را قبول ندارد مناظره و بحث کرده و از دیدگاه خود دفاع کنم تا مردم انتخاب درستی داشته باشند. هدف من هم کارهای ژورنالیستی نیست. جهش به برنامه نیاز دارد نه اینکه معطل شویم که FATF فلان شد یا نشد. کشوری با این اقتصاد بزرگ نباید معطل اینها باشد بلکه باید برنامه داشته باشد. در مجمع تشخیص مصلحت گفتم کشور را معطل FATF نکنیم. خود دوستان گفتند بگذارید که اعلام نشود شما مساله را درست متوجه نمی‌شوید و وقتی رویکردتان اشتباه است، جواب نمی‌گیرید.

درباره کولبران دو رویکرد حداقلی یا حداکثری در این زمینه وجود دارد. من در مرز بانه و باشماق با کولبرها صحبت کردم. همان کولبرها بعد از دو سال ۵۰۰ میلیون صادرات با تعاونی‌ای که درست کردند، داشتند. تعاونی نخ‌کاران در روستایی در بوشهر مصادره شد و کسی که آن را خرید تجهیزات آن را قطعه قطعه کرد. دولت اینجا چه کاره است؟ رئیس‌جمهور باید برای استفاده از ظرفیت‌های کشور جهت جهش برنامه داشته باشد. در بخش قبلی صحبت‌هایم درباره طرح زنان روستایی عدد ۵۰۰ میلیون دلار را ذکر کردم که رقم صحیح ۵۰۰ میلیون تومان است.»

سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی: مردم، سفره انقلاب را می‌تکانیم، متعلق به همه است

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع‌بندی مناظره دوم خطاب به مردم گفت:

«ما در موضوعات مختلف مجبوریم اظهارنظر کنیم که مردم از لا به لای صحبت‌های ما به نگاه و فکرمان برسند. اقتصاد ما ضمن این که باید درون‌زا باشد، باید برون‌گرا هم باشد و این همان اقتصاد مقاومتی است. کارکرد وزارت خارجه که باید برای ما منافع ملی و اقتصادی تامین کند، باید تغییر کند. وزیر خارجه باید یک تاجر موفق بین‌المللی باشد و دفاتر ما در سراسر دنیا باید محل معاملات سنگین باشد و رتبه‌بندی سفارتخانه‌ها نیز براین اساس باشد. ۱۵۰۰ شرکت دولتی خانه خلوت جناح‌های سیاسی هستند. برنده انتخابات اهل ستاد خود را در این شرکت‌ها قرار می‌دهد و بسیاری از این شرکت‌ها امکان کنترل توسط دیوان محاسبات و دستگاه‌های نظارتی را ندارند. ما فراخوانی را برای عضویت در هیات مدیره این شرکت‌ها پیش‌بینی کردیم که ۷۵۰۰ نفری که قرار است این ۱۵۰۰ شرکت را اداره کنند توسط اساتید دانشگاه انتخاب شوند.

جوانان عزیز که منتقد وضع موجود هستید و احساس می‌کنید پشت درهای بسته طبقه‌ای باقی مانده‌اید و از دعوای اصولگرا و اصلاح طلاب و راست و چپ خسته شده‌اید و می‌خواهید کشورتان را آباد و مقتدر ببینید، دولت سلام، دولت جوانان و نسل نو است. دولت جوان‌های لر، کرد، لک، فارس، بلوچ، ترکمنی، عیسوی، مسلمان شیعه و اهل سنت. ما از همه جناح‌ها و کسانی که داخل جناحی نیستند به کار می‌گیریم و سفره انقلاب را می‌تکانیم، سفره انقلاب متعلق به مردم است و ما پشتوانه‌ای جز شما جوانان نداریم، کارترهای اقتصادی و حزب و جناحی با ما نیستند، هر جوان یک ستاد است.»

محسن مهرعلیزاده: مردم، بیایید دست به دست هم دهیم تا نگذاریم عده‌ای قلیل برای ما تصمیم بگیرند

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع‌بندی مناظره دوم خطاب به مردم گفت:

«مردم شریف ایرانف می‌دانم که از وعدها، تبعیض‌ها، سختی‌ها، فساد، رانت، توهین و تحقیرها خسته شده‌اید و این همه خستگی نهال امید را در شما خشکانده است. حتماً با خود می‌گویید که این‌ها مثل قبلی‌ها هستند و آمدند حرف‌هایی را می‌زنند و می‌روند و تازه اگر در وعده‌هایشان صادق باشند، چقدر می‌گذارند آنها کار خود را انجام دهند و چقدر خواهند توانست کار خود را انجام دهند؟ می‌گویید که فرقی نمی‌کند که چی کسی رای بیاورد؛ من از شما میپرسم، اگر رای شما اثر نداشت، چرا گزینه‌ای ریاست جمهوری را این همه محدود و خاص کردند؟ اگر رای شما اثر نداشت، چرا ابر و باد و مه و خورشید و فلک را بسیج کرده‌اند تا یک نفر خاص را رییس جمهور کنند و یک انتخابات حداقلی با نتیجه مطمئن را دنبال می‌کنند و برخلاف شعار افزایش مشارکت، تمام اهرم‌های کاهش مشارکت را به کار می‌برند؟ اینها همه بخاطر این است که از تصمیم هوشمندانه شما نگرانند. ندیده‌اید که چگونه سخن می‌گویند؟ ندیدید که بجای ارائه راهکار برای معیشت مردم، می‌گویند تمام اقتصاددان‌ها را به خط می‌کنیم؟ کاندیداها را تهدید می‌کنند که ممنوع الخروج و محاکمه می‌کنیم؛ بعضاً طوری سخن می‌گویند که گویی مردم رعیت‌اند و اینها ارباب، گویی مردم سربازند و اینها امیر و مردم متهمند و اینها قاضی؛ امروز حتی همین مناظره هم به محلی برای تنزل جایگاه ریاست جمهوری تبدیل شده است. بجای سوالات اساسی سیاست خارجی و تاثیر آن بر اقتصاد، تحریم و آینده اقتصاد کشور یکسری سوالات کوچک و تقریباً جزئی، که جزئی از مواردی که مورد انتظار شماست را مطرح می‌کنند.

مردم عزیز؛ من در پیشگاه خداوند متعال با شما پیمان می‌بندم که با ایجاد سامانه‌های شفافیت و ثبت و درج کلیه قراردادها و در دسترس قرار دادن آنها، گردش آزاد اطلاعات توسعه آزادی‌های سیاسی از جمله آزادی بیان، تقویت مطبوعات و رسانه‌ها، مقابله با انواع فیلترینگ، شرایط نظارت همگانی برای نهادها مدنی، گنجاندن مطالبات و وعده‌های انتخاباتی‌ام در قالب لوایح و ارتباط مداوم با اصحاب رسانه و خبرنگاران و تقویت دولت الکترونیک و بهره‌گیری از نسل جوان و نخبه و شایسته سالاری بدون در نظرگرفتن جنسیت، قومیت و دین و مذهب به وعده‌هایم عمل خواهم کرد. رفاه را برای مردم عزیز به هدیه خواهم آورد. اگر برای فردای ایران بزرگ ترس نداشتم و برای یکپارچگی ایران بیمناک نبودم، هرگز به صحنه نمی‌آمدم. بیایید دست به دست هم دهیم تا نگذاریم عده‌ای قلیل برای ما تصمیم بگیرند.»

سیدابراهیم رییسی: مردم، حق همه باید در مملکت تضمین شود با هر جایگاه و اقلیمی

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع‌بندی مناظره دوم خطاب به مردم گفت:

«در جایگاه کاندیدای ریاست‌جمهوری باید حتما مسایل نه به صورت کلان بلکه به صورت اقلیمی شناخته شود و معلوم شود در هر حوزه‌ای چه مشکلی هست و چه راه‌حلی دارد و قدرت و توانی باشد که مساله را حل کند. از اول پیروزی انقلاب اسلامی عده‌ای بیشترین بهره را از آزادی می‌بردند و مردم را ناامید کردند و حرف‌های ساختارشکنانه می‌زدند و به همه اهانت کردند و در نهایت می‌گفتند که آزادی نیست. چرا این طور هست، مردم فهم دارند. من حاضرم با هر کدام از دولتمردان در هر زمان و در هر پارک و اجتماعی بین مردم بروم و اقبال مردم به شما و خودم را ببینم.

رقیبان سالهای قبل ما که آقایان کارمند آنها محسوب می‌شوند از بیش از ۲۰۰ نفر شکایت کردند و بنده با اینکه می‌توانستم از هیچ کسی شکایت نکردم؛ چرا درست عمل نمی‌کنید. بنده به عنوان قاضی از تمام آقایان گذشتم. رییس‌جمهور یعنی همه مردم در مملکت حقشان تضمین شود با هر جایگاه و اقلیمی که هستند. فضای مجازی بهترین بستر نظارت مردم در دولتمردان است و ما این کار را در دادگستری اجرا کردیم و هر قاضی و کارمند را با نگاه مردم ارزیابی کردیم و مردم نمره دادند. ۳۵ سامانه در این زمینه فعال شده و تا آخر سال ۴۰ سامانه فعال خواهد شد. ما در دوران کرونا الگو شدیم و ۱۲۰ هزار نفر زندانی به مرخصی رفتند. به نام جمهوری اسلامی این کار را می‌کنیم و کارهای افتخارآمیزی به نام جمهوری اسلامی انجام دادیم. ما گشت ارشاد برای مدیران خواهیم داشت.»

علیرضا زاکانی: مردم، دولت من موانع را از سر راه جوانان برمی‌دارد

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع‌بندی مناظره دوم خطاب به مردم گفت:

«کسانی که مسببان وضع موجودند خودشان مدعی بوده و مظلوم‌نمایی می‌کنند. دلم برای جوانان وطن می‌سوزد، چون از ابتدا تا الان بیشترین کسی بودم که با جوانان ارتباط داشتم. جوانان از فساد و تبعیض خسته‌اند. دولت من موانع را از جلوی پای جوانان بر میدارد که از جمله آن کنکور، اشتغال، مسکن و ازدواج است. همه آنها طی برنامه مدونی حل خواهد شد. حریم خصوصی خط قرمز است، کسی نباید وارد حریم خصوصی شود. ما درباره فرهنگیان و توجه به حوزه فرهنگ هم تاکیداتی داریم نباید حقوق فرهنگیان با کارمندان بانک و وزارت نفت متفاوت باشد.

آقای همتی زمانی گفته بود که به تورم ۲۲ درصد می‌رسیم، اما اکنون تورم نقطه به نقطه ۵۲ درصد شده که مایه خجالت است. ما با محور تلاش برای تحول در کشور بر پایه بهره‌گیری از علم و دانش و تحصیل‌کردگان برنامه داریم. دولت باید در خدمت مردم باشد نه این که خود را فقط دولت کارمندان بداند. در حالی صبحت از نشاط می‌کنند که نشاط برای وقتی است که جیب پدر پر باشد. جیب پدران را خالی کرده و آنها صورت‌شان را با سیلی سرخ نگاه می‌دارند یا این که درباره پیامک صحبت می‌کنند بدترین پیامک‌ها مربوط به اقساط معوق بانک و نبود موجودی در حساب است. پدر مردم را درآوردید چرا به درد مردم نمیرسیدید. بحث از نفوذ می‌کنند اما ۲۶ جاسوس در این دولت گرفته شده آن هم دولتی که امنیتی‌ترین دولت تاریخی است. اگر بخواهیم نشاط را در ورزش حاکم کنیم باید آن را از دست دولت خارج کنیم. ما مخالف فیلترینگ هستیم و دنبال اینترنت ارزان قیمت و پرسرعت هستیم که ان شاءالله مهیا می‌شود.»

عبدالناصر همتی: مردم، همه چیز را از زاویه اقتصاد حل می‌کنم

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در جمع‌بندی مناظره دوم خطاب به مردم گفت:

«عملکرد همه مشخص است. نحوه نگاه دوستان به جامعه از صحبت‌هایشان مشخص است. ما چه حقی داریم که برای جامعه اینگونه تصمیم بگیریم و رفتار کنیم که چگونه راه بروند و چگونه زندگی کنند. بگذارید مردم زندگی‌شان را بکنند. من از جوانانی می‌گویم که ۶۰ درصد آنان گفته‌اند رای نمی‌دهیم. شما راجع به ۴۰ درصد صحبت می‌کنید من راجع به ۶۰ درصد، چرا به اینها اهمیت نمی‌دهید. دوستان می‌گویند ما اهل تعامل هستیم. در برنامه‌های خودشان رپ پخش می‌کنند اما رپ را ممنوع کرده‌اند. نوجوانان ما به سمت موسیقی کی‌پاپ یا پاپ کره‌ای رفته‌اند. ما هنوز رپ خودمان زیرزمینی است. اینها را چه کسی جواب می‌دهد؟ مگر رییس جمهوری نباید این را پیگیری کند. چرا باید کلهر، کسمایی، شجریان را نادیده بگیریم و وقتی نوبت انتخابات شد رپ را بگذاریم داخل برنامه‌های خودمان؟

من همه چیز را از زاویه اقتصاد حل می‌کنم. ما باید تعارض منافع را حل کنیم، اگر قضیه گروه‌های ذی نفع را حل نکنیم مشکل بر جای می‌ماند. اینها دارند در هنر هم «هیولا» می‌سازند و پول‌های کثیف ردوبدل می‌کنند. می‌گویند ما دنبال حسینه کردن کاخ سفید نیستیم، مگر شما سوار ترک این آقایان نشدید و بر سرشان بوسه نزدید؟ آقای رئیسی شما به ما می‌گویید که کمتر از کارمندانی هستیم که از شما شکایت کردند. چهل سال در کشور خدمت کردیم به ما می‌گویید در حد کارمند شما هستیم؟ شما الان به ما که در برابر شما کاندیدا شدیم توهین می‌کنید. وقتی جلوی مردم به ما اینطور می‌گویید مگر از شما کمتر هستیم؟ ما را هم شورای نگهبان به مانند شما تایید کرده است. ما می‌خواهیم این روش را عوض کنیم و هر یک نفر باید به ده نفر زنگ بزند و همه باید به صحنه بیایند و این شیوه متلک و طعنه زنی عوض شود.»