رئیس امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی آموزش و پرورش استان اصفهان در گفت و گو با پانا:
در ابتدای آموزش، ورود به فضای مجازی با مخالفت خانواده‌ها مواجه می شد
ارتقای سواد رسانه ای والدین و آموزش فرزندپروری صحیح در دوران کرونا ضرورت دارد
اصفهان ( پانا)- رئیس اداره امور تربیتی مشاوره و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی آموزش و پرورش استان اصفهان، مهمترین آسیب های روحی، روانی استفاده بیش از حد از فضای مجازی توسط دانش آموزان را افت تحصیلی، افسردگی و اعتیاد اینترنتی بیان کرد.
مریم ژاله، رئیس اداره امور تربیتی مشاوره و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان در گفت و گو با پانا گفت:«فضای مجازی فصل جدیدی در زندگی کودکان و نوجوانان ما به خصوص در حوزه آموزش آغاز کرد که ما از آن به عنوان مدرسه مجازی یاد می‌کنیم. در واقع ورود به مدرسه مجازی برای تداوم و استمرار فرآیند تعلیم و تربیت و آموزش های مجازی به دلیل استفاده از روش های نوین آموزشی، فواید زیادی دارد، اما نباید از عدم مدیریت والدین و غفلت از ارتقای سواد رسانه ای والدین و فرزندانشان دور شویم، چون باعث ایجاد و تشدید مخاطرات زیادی می شود. مخاطراتی که در فضای مجازی به عنوان یک متغیر و یک محور اساسی در آسیب‌های پس از کرونا نقش بازی می کنند و این اهمیت موضوع را برای ما می‌رساند که والدین اغلب باید توجه بیشتری داشته باشند و بتوانند مخاطرات را رصد کنند و به دنبال آموزش و اجرای راهکارهای پیشگیرانه باشند.»
وی افزود: «ورود به مدرسه مجازی برای تداوم فرآیند تعلیم و تربیت از همان ابتدا با مخالفت برخی از خانواده ها روبرو شد که به دلیل سطح پایین شناخت دانش آموزان و والدین نسبت به سواد رسانه ای بود. فضای مجازی یک شوک را در عرصه تعلیم و تربیت کشور رقم زد و باعث افزایش نگرانی و عدم تمایل والدینی شد که فرزندشان تا قبل از شیوع کرونا و غیرحضوری شدن آموزش مدارس، با وجود تمکن مالی حق استفاده از گوشی همراه را نداشتند.»
ژاله تاکید کرد: «اگر چه آموزش به روش مجازی دارای فایده هایی چون استفاده از روش های نوین آموزشی در زمان بحران است، اما عدم مدیریت والدین در کنترل و نظارت بر فرزند و همچنین غفلت از ارتقای سواد رسانه ای خود و فرزندشان می تواند باعث تشدید چالش ها و آسیب های مدرسه مجازی شود. همچنین تاثیر همسالان به صورت غیرمستقیم از طریق فضای مجازی و عدم تناسب در ویژگی‌های سنی و رشدی دانش آموز می تواند به عنوان یک مخاطره خیلی جدی باشد.»
رئیس اداره امور تربیتی مشاوره و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی در ادامه گفت: «دسته بندی های مختلفی وجود دارد که می‌توان از منظرهای مختلفی مخاطرات را بررسی کنیم. مواردی مانند دردهای چشمی، خشکی چشم، آسیب ستون فقرات، آسیب مهره های گردن، اختلال در چرخه خواب از مخاطرات جسمی استفاده بیش از حد از گوشی و فضای مجازی است. همچنین از مهمترین آسیب های روحی، روانی استفاده بیش از حد فضای مجازی می‌توانیم به افت تحصیلی، افسردگی و اعتیاد اینترنتی اشاره کنیم.»
ژاله تاکید کرد: «اگر بخواهیم در قالب یک شش ضلعی مختلف آسیب‌ها را ببینم، از مهمترین اقدامات پیشگیرانه برای این موضوع می توان به انتخاب سبک تربیتی مقتدرانه یعنی ایجاد یک رابطه صمیمی و همدلانه همراه با اقتدار بین والدین و فرزندان اشاره کنیم.»
وی تصریح کرد: «شرایط به گونه ای شده است که فرزندان ما هم برای آموزش و هم برای پر کردن اوقات فراغتشان از فضای مجازی استفاده می‌کنند و این هنر ما والدین است که برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشیم.»
ژاله تاکید کرد: «از قوی‌ترین الگوهای یادگیری، یادگیری مشاهده‌ای است. وقتی والدین بعد از فراغت از کار یک گوشی در دست دارند، این در واقع آموزش غیر مستقیم به دانش‌آموز است. اگر ما جمع‌های خانوادگی را مدیریت کنیم، چه اشکالی دارد با بچه هایمان در مورد کلاهبرداری های اینترنتی و رعایت اخلاق در فضای مجازی صحبت داشته باشیم.»
این کارشناس امور تربیتی خاطرنشان می‌کند: «والدین نباید ناگهانی و سرزده به اتاق کودکانشان وارد شوند و سوالاتی مانند: چی داشتی، چی کار می کردی، یا قفل گوشی را باز کنند و فعالیت‌های پلیسی داشته باشند. به دلیل اینکه اعتماد کودک از بین می رود و یک فاصله بین بچه‌ها و والدین بوجود می آید و فرزندان بیشتر به سمت مخفی کاری می روند.»
وی تاکید کرد: «به هر حال شرایط کنونی، بار روانی زیادی روی فرزندان ما بوجود می آورد، استرس‌ها و اضطراب آنها چه در بحث آموزش و چه در فعالیت‌های معمولی خیلی زیاد شده است و والدین این مشکلات هیجانی و رفتاری را تشخیص نمی دهند و هیچ اقدامی برای درمانش انجام نمی دهند که باعث می شود مشکلات بیشتر شود. خیلی از مشکلات رفتاری و هیجانی بچه ها به ناتوانی یا کم مهارتی والدین بر می گردد. در آموزش حضوری والدین بیشتر نظارت داشتند، ولی در فضای مجازی والدین یا اصلاً در این زمینه مهارت ندارند یا به شدت دخالت می کنند و این مداخله ناصحیح باعث تشدید مشکلات می شود.»
این کارشناس امور تربیتی ادامه داد: «زندگی ما دیجیتالی شده است و ما باید به دنبال آموزش سبک های فرزندپروری به شیوه به روز و مدرن باشیم، همچنین از مهمترین اقدامات پیشگیرانه می تواند این باشد که تلاش کنیم یک محیط امن برای فرزندمان ایجاد کنیم. بپذیریم که چیزی تحت عنوان آموزش‌های مجازی وجود دارد. آموزش های مجازی تا سال گذشته وجود نداشت و نباید در این فضا به دانش آموزانمان سخت بگیریم. چه اشکالی داره فرزندمان که هرسال معدلش ۲۰ بوده است، حالا امسال معدلش کمتر شود؟»
وی یادآور شد: «اولویت سلامت بچه‌ها، هم سلامت جسم و هم سلامت روان است. ارتقای سواد رسانه ای، نقش خیلی مهمی دارد. سواد رسانه یعنی اینکه ما بدانیم هر ثانیه و در هر کجا از چه چیزی متناسب با نیاز خودمان استفاده کنیم که همان طور که اشاره شد، این سواد هم برای والدین و هم برای دانش آموزان ضروری است.»
بررسی چالش ها و آسیب های مدرسه مجازی را می توان در سه حیطه خانوادگی، فردی و تحصیلی
وی با اشاره به اینکه چالش‌ها و آسیب‌های مدرسه مجازی را می‌توان در سه حیطه خانوادگی، فردی و تحصیلی بررسی کرد، اظهار کرد: «از مهمترین چالش‌ها و آسیب‌های خانوادگی می‌توان به کم مهارتی و یا بی مهارتی والدین در مسائل مرتبط با فرآیند یاددهی و یادگیری به خصوص در دوره ابتدایی، ناتوانی در حل مشکلات عاطفی و رفتاری دانش آموزان ناشی از شرایط قرنطینه خانگی، سبک فرزندپروری نامناسب، کاهش و یا نبود نظارت مادران شاغل بر روند آموزش فرزندشان، افزایش خشونت‌های خانگی ناشی از کاهش تعاملات اجتماعی و فشار روانی حاکم، کاهش سواد رسانه ای والدین، نبود قوانین و برنامه جهت استفاده دانش‌آموز از فضای مجازی، کمال گرایی و دخالت برخی والدین در امور آموزش آنلاین فرزندان و افزایش آمار کودک آزاری کودکان کار نام برد.»
ژاله در ادامه بیان کرد: «تشدید و افزایش مشکلات هیجانی و رفتاری دانش‌آموزان، استرس و اضطراب ناشی از وسایل ارتباطی محدود در خانواده‌های دارای چند دانش‌آموز، وابستگی دانش آموزان به فضای مجازی، پرسه زدن بیهوده و بی هدف در فضای مجازی، کاهش انگیزه تحصیلی، مشکلات و آسیب‌های جسمی روانی ناشی از کم تحرکی، تغییر در الگوی خواب و تغذیه نیز به عنوان مهمترین چالش‌ها و آسیب‌های فردی دانش آموزان در مدرسه مجازی است. همچنین از مهمترین چالش ها و آسیب های مدرسه مجازی از منظر امور تحصیلی می توان به مواردی نظیر کاهش تعامل مربی و متربی، افزایش درگیری شغلی و کاری معلمان و مدیران مدارس در شرایط فعلی، کمبود اطلاعات برخی از معلمان از اصول آموزش های آنلاین و نحوه تعامل و ارتباط موثر در فضای مجازی، توقع بالا و سختگیری برخی معلمان، کاهش بازده و راندمان آموزشی به دلیل اتلاف وقت و کاهش زمان آموزش ناشی از ترافیک کاربران و ضعف بسترهای فناوری نام برد.»
ژاله ادامه داد: «از مهمترین راهکارها و توصیه های پیشگیرانه برای والدین نیز می توان به کسب مهارت های فرزندپروری در عصر دیجیتال، ارتقای سواد رسانه ای و آشنایی با فضای مجازی مورد استفاده فرزند، مدیریت و نظارت استفاده از فضای مجازی توسط فرزندان، ثبات خانه و خانواده، همکاری والدین بر مشارکت و حضور فرزندان در آموزش های مجازی، تلاش در جهت تامین امنیت روحی، روانی و ایجاد یک فضای یادگیری امن نام برد. در حوزه تحصیلی نیز می توان از ابتکار و خلاقیت مدارس در اجرای آموزش های غیرحضوری، ایجاد و تقویت انگیزه تحصیلی با خلق فرصت های جدید یادگیری، تلاش معلمان در ایجاد فضای صمیمی و مشارکت فراگیران در آموزش آنلاین، ارتقای خدمات مشاوره تحصیلی و توسعه حرفه ای معلمان دراستفاده از فضای مجازی، به عنوان راهکارهای کاهش آسیب مدرسه مجازی نام برد.»
رئیس اداره امور تربیتی مشاوره و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی گفت: «در شرایط فعلی مدارس مجازی، مباحث تربیتی به دلایلی نظیر دغدغه آموزشی والدین، عدم رشد مهارت های اجتماعی ناشی از محدودیت ارتباطات و تغییرات حاکم بر سیستم آموزشی به حاشیه رفته است که می تواند زنگ خطری جدی برای رشد اجتماعی دانش آموزان باشد. برای رفع نیازهای تربیتی و حتی آموزشی، بیش از گذشته همکاری خانواده ها و سایر نهادهای فرهنگی لازم است. تعاملات بین بخشی با سایر دستگاه ها تا پیش از کرونا بیشتر بود و امروز به دلیل برخی از محدودیت ها این همکاری ها کاهش یافته که باید روش و مدل های جدیدی را برای شرایط سخت این دوران و انجام خدمات رسانی و کاهش آسیب های موجود پیش بینی کرد.»
ژاله، در خصوص چگونگی ارتقای خدمات مشاوره ای و پیشگیری از آسیب های اجتماعی عنوان کرد: «طرح صدای مشاور، طرح همدل و پیام مشاور در مدارس در حال اجراست که در طرح همدل، مشاوران مدارس از طریق تماس تلفنی با اولیای دانش آموزان در جهت پیگیری وضع روانشناختی و تحصیلی دانش آموزان ارتباط برقرار می کنند. در طرح پیام مشاور، در یک پیوستار از ستاد تا مدرسه و خانه استمرار دارد(ارسال پیام های مشاوره،انگیزشی، تحصیلی و پیشگیرانه در کانال پیام مشاوره شبکه شاد) و در طرح صدای مشاور، ارتباط بین مرکز مشاوره ادارات آموزش و پرورش با مشاوران مدارس جهت بررسی کلی وضعیت آسیب شناسی و ارائه راهکار انجام می شود که به دلیل کمبود نیروی مشاور در مدارس ارائه چنین خدماتی سخت تر و با وجود ضرورت نیاز به این حوزه نیز دچار چالش هایی هستیم.»
ژاله بیان کرد: «همچنین انجام غربالگری دانش آموزان بر اساس ابزارهای روانشناختی برای دستیابی به نیم‌رخ روانی - اجتماعی آنان و بررسی اثرات روانشناختی ناشی از مواجهه با آسیب‌های فضای مجازی، اجرای فعالیت‌های ترویجی و فرهنگ‌سازی جهت ایمن‌سازی روانشناختی دانش آموزان (از قبیل برگزاری جشنواره نوجوان سالم، اجرای برنامه همیار مشاور)، ارائه آموزش‌های ارتقایی به والدین در خصوص والدگری صحیح و برقراری ارتباط مؤثر با فرزندان، ارائه آموزش‌های ارتقایی ویژه معلمان، مدیران، مربیان و مشاوران به‌منظور توانمندسازی آنان و همچنین بهره‌گیری از ظرفیت فضای مجازی با محوریت شبکه شاد جهت ارائه آموزش‌های صحیح و جذاب برای جذب حداکثری دانش آموزان به فضای آموزشی، از ضروریات دوره کروناست.»
خبرنگار: حسن تقیان
ارسال دیدگاه