راه فرار برای شهرهای بزرگ

به‌گزارش ایران، ایجاد شهرهای جدید در این مناطق برنامه‌ای بوده که برای استقرار سرریز جمعیتی شهرهای بزرگ اجرا شده است. اما رفت و آمد و دسترسی به شهراصلی مشکل بعدی بود که با ایجاد شهرهای جدید خود را نشان داده است. حبیب‌الله‌ طاهرخانی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید، اکنون از دو برنامه‌ای خبر می‌دهد که برای رفع معضلات کلانشهرها و تسهیل ارتباطات شهری اجرا می‌شود.

رئیس‌جمهوری در اظهاراتی از ساخت شهرک در اطراف کلانشهرها برای کاهش مشکلات شهرهای بزرگ خبر داد.ایجاد شهرهای جدید برای همین منظور بود. آیا شهرهای جدید اهداف را محقق نکرده است؟
خیر. شهرهای جدید اهداف برنامه را محقق می‌کند. اما ساخت شهرک در واقع برنامه جدیدی است که برای کاهش معضلات شهرهای مادر اجرا می‌شود. تفاوت شهرهای جدید و شهرک‌ها در استقرار جمعیت است. شهرهای جدید محدودیت حداقل‌های جمعیتی دارد.یعنی هر شهر جدید نباید با برنامه استقرار کمتر از ۳۰ هزارنفر جمعیت ایجاد شود.به همین دلیل پیدا کردن زمین برای استقرار جمعیت با این تعداد نیازمند فاصله‌گیری از کلانشهرها است. مثلاً در حال حاضر شهرهای جدید پرند با ۵۰۰، هشتگرد با ۵۰۰ و پردیس با ۴۸۰ هزار نفر جمعیت، شهرهای جدید بزرگ مقیاس هستند. اما ما باید بتوانیم از ظرفیت‌های سکونتگاهی کوچکتر برای پاسخ به نیاز مسکن کلانشهرها بهره‌مند شویم. بر همین اساس، شورایعالی معماری و شهرسازی، دستورالعمل شهرک سازی را به‌عنوان یکی از دستور کارهای جدید در مجمع شهرهای جدید مصوب کرده است و الان هم در مرحله مکان‌یابی ساخت شهرک ها در مناطق کلانشهری هستیم. پس باید بگویم تفاوت شهرهای جدید و شهرک ها در استقرار جمعیت پیش‌بینی شده است. شهرک‌ها حد جمعیتی کمتری دارند.

ساخت شهرک ها شروع شده است؟
ساخت تعدادی شهرک در دستور کار شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان تهران است. در اغلب نقاط تهران اقدامات شروع شده است. در شرق تهران ۲ شهرک مکان‌یابی شده است.در جنوب و جنوب غرب و سمت البرز هم مکان‌یابی شده است.در شیراز و شهرهایی که با معضل افزایش جمعیت شدید مواجه هستیم هم شهرک‌سازی شروع می‌شود تا برای استقرار جمعیت سرریز در این مناطق پاسخ سریعتری داشته باشیم.

قرار است ساخت و ساز در شهرک ها توسط دولت اجرا شود؟
برنامه‌ریزی و مکان‌یابی با دولت است. در شهرهای جدید هم مدیریت کار در دست دولت است اما در احداث از ظرفیت و مشارکت بخش خصوصی استفاده می‌کنیم.در برنامه‌ریزی ساخت شهرک‌ها و شهرهای جدید مدیریت با دولت و اجرا توسط بخش خصوصی و مشارکت این بخش است.

در بسیاری از شهرهای جدید، برنامه اولیه‌ای که برای استقرار جمعیتی مشخص طرح‌ریزی شده بود برآورده نشده است که دلیل اصلی آن مشکل تردد و دسترسی به شهراصلی است. با ساخت شهرک ها هم این مشکل همچنان وجود خواهد داشت؟
یکی از سیاست‌های محوری وزارتخانه در توسعه شهرهای جدید، تسهیل دسترسی بین شهرهای جدید و کلانشهرها و شهرهای مادر است. در سایر کشورها موضوع دسترسی بر توسعه سکونتگاهی تقدم دارد.مثلاً درژاپن اول ریل ساخته می‌شود بعد سکونتگاه را ایجاد می‌کنند. در کشور ما تسهیل دسترسی با تأخیر ایجاد شده است. اما در این دولت، توسعه حمل‌ونقل حومه ای برای شکل دادن به رشد و توسعه کلانشهرها، در اولویت قرار دارد. تسهیل دسترسی و سرعت بخشیدن به ارتباطات شهر به دو شکل در دستور کار ویژه قرار دارد. اولویت اول ما حمل‌ونقل ریلی است.این نوع حمل‌ونقل انبوه تر، پایدارتر و متناسب با محیط زیست است.به همین دلیل در توسعه شهرک ها و شهرهای جدید ساخت ریل حومه‌ای دستورکار اصلی است.سال گذشته مترو گلشهر-هشتگرد در ادامه خط ۵، با حضور رئیس جمهوری افتتاح شد.مترو بهارستان -اصفهان، گلبهار- مشهد هم پیشرفت بالایی دارد و تلاش می کنیم بزودی به بهره‌برداری برسد. مترو فرودگاه امام- پرند با اینکه اجرای آن برعهده شهرداری است، اما توافق‌هایی با شهرداری داریم که سال آینده به بهره‌برداری برسد. این خطوط در اولویت توسعه حمل‌ونقل حومه ای است. مترو برخی شهرهای جدید دیگر هم در حال مطالعه است و به‌دنبال پیدا کردن سرمایه‌گذار و پیمانکار برای آن هستیم مانند مترو تهران- پردیس که البته سرمایه‌گذار آن مشخص شده است. به این ترتیب در کنار راه‌های اصلی، متروی بین شهرها برای دسترسی شهرهای جدید به کلانشهر ایجاد می‌شود.

اولویت دوم کدام است؟
در کنار این برنامه، اولویت دیگر ما دسترسی آزادراهی و بزرگراهی بین شهرهای مادر و شهرک‌ها و شهرهای جدید است و این برنامه هم در دستورکار است. آزاد راه پردیس - تهران، شهر جدید صدرا- شیراز به بهره‌برداری رسیده است. دسترسی پرند به کنار گذر جنوبی چرمشهر- آبیک هم در برنامه قرار دارد. در همین راستا روز گذشته آزادراه تبریز- شهرجدید سهند با حضور وزیر راه و شهرسازی به بهره‌برداری رسید. ساخت این آزادراه هم در راستای کاهش مشکلات کلانشهر تبریز بوده است. آزادراه تبریز-سهند ۲۰ کیلومتر است که در ۶ خط اجرا شده است.این آزادراه ۸ پل بزرگ دارد و در شرایط جغرافیایی خاصی ایجاد شده است.آزادراه جدید دسترسی شهر جدید سهند به تبریز و بالعکس را ۲۰ دقیقه کاهش می‌دهد.ارزش روز پروژه ۶۰۰ میلیارد تومان است و از مطالبات روز شهروندان سهند و تبریز بود.

مزایای آزادراه که می‌تواند به حل مشکلات در منطقه کمک کند این است که جذابیت سکونت در شهر جدید سهند را ایجاد می‌کند.شهر جدید سهند در پاسخ به نیاز سکونتی کلانشهر تبریز ایجاد شده است.ایجاد و تسهیل دسترسی جذابیت سکونت را افزایش می‌دهد و اهداف مورد نظر و محتوای طرح جامع برای استقرار ۲۰۰هزار نفر جمعیت در شهر سهند با ساخت آزادراه سریعاً اجرا می‌شود. بنابراین با افتتاح آزادراه تبریز-سهند بار ترافیک از محور قبلی کم می‌شود. اتلاف وقت شهروندان هم کاهش می‌یابد.در زمان غیر ترافیک کاهش زمان سفر نیم ساعت است و با افتتاح آزادراه، دسترسی بین شهر جدید سهند و تبریز ۱۰ دقیقه است. در سال اول بهره‌برداری ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار لیتر صرفه‌جویی در مصرف سوخت در این مسیر را داریم.متعاقب آن آلاینده‌های زیست محیطی هم در منطقه کاهش خواهد داشت. این آزادراه فرصتی ایجاد می‌کند تا سهند کارکرد مناسب‌تری از نظر اسکان ایفا کند و از توسعه بی‌رویه شهر تبریز بخصوص توسعه‌های ناپایدار این شهر از نظر حاشیه نشینی جلوگیری می‌کند. از سوی دیگر دسترسی مناسب کارکردهای کلان و بزرگ مقیاس در حوزه شهری، گردشگری، سفر، تفریحی و درمانی به سهند منتقل می‌شود.با بهره‌برداری از این آزادراه، ساکنان شهر ۱۳۰هزار نفری سهند و شهرک های اقماری مسیر، در مدت زمان کمتری نسبت به مسیر فعلی، مسیر تبریز تا سهند را خواهند پیمود.

به این ترتیب با ساخت ریل و آزادراه و بزرگراه، در آینده نزدیک دسترسی شهرهای جدید به مراکز فعالیت و شهرهای مادر تسهیل می‌شود و راه‌های ارتباطی نقش مؤثری در توسعه شهرهای جدید و کمک به حل مسائل و مشکلات کلانشهر مرکزی را ایفا می‌کنند. تمرکز زدایی از کلانشهر مرکزی هم در حوزه سکونتگاهی هم سایر فعالیت‌هایی که امکان بروز در کلانشهر مرکزی را ندارد، با توسعه زیرساخت‌های شهری و بین شهری ایجاد می‌شود.

برش
آزادراه تبریز به شهر جدید سهندافتتاح شد
روز گذشته با حضور محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی و در راستای تسهیل دسترسی شهرهای جدید به کلانشهرها آزادراه تبریز به شهر جدید سهند به بهره‌برداری رسید. وزیر راه و شهرسازی در مراسم افتتاح آزادراه تبریز- سهند با اشاره به اینکه این پروژه یکی از مهم‌ترین طرح‌های راه سازی استان آذربایجان شرقی بود، گفت: آذربایجان شرقی یک منطقه کانونی ترافیکی برای ترانزیت کالا و مسافربری است. از این‌رو پروژه‌های زیادی در این استان تا پایان دولت به بهره‌برداری خواهد رسید.همچنین با تکمیل ایستگاه خاوران در مسیر راه‌آهن تبریز- میانه شاهد تحول دیگری در حوزه ریلی استان خواهیم بود.راه‌آهن تبریز یک مسیر برای خط اروپایی و شمال قفقاز است و تلاش می‌کنیم با همکاری روسیه و جمهوری آذربایجان، مسیر ریلی نخجوان بازگشایی شود.