ترس از شکست را از دانش آموزان دور کنیم

عزیزاله بابلی بهمئی مدرس دانشگاه و رئیس اداره مشاوره شهر تهران، در گفت و گو با پانا توصیه هایی به دانش پژوهان، دانش آموزان، اولیاء و همکاران فرهنگی دارد.

رییس اداره مشاوره شهر تهران گفت: «روزهای امتحان، زمانی برای معلمان، اولیاء و دانش آموزان است که به نحوی خاص سپری می شود. روزهای امتحان روزهایی است همراه با تلاش، بیم و امید و بالاخره مراقبت های خاص؛ در این روزها همه دانش آموزان خود را برای آزموده شدن آماده می کنند. معلمان شرایط را برای آزمونی دقیق به امید توفیق دانش آموزان فراهم می آورند. پدران و مادران هم ضمن تشویق و ترغیب فرزندان، در جهت آمادگی برای امتحان تلاش می کنند که به سهم خود در توفیق فرزند خویش موثر واقع شوند.»
بابلی خاطر نشان کرد: «شکی نیست که اگر نکاتی را در این روزها مورد توجه قرار دهیم، می توان تلاش انجام گرفته در روزهای امتحان را با شادمانی موفقیت پس از آن عجین کرد، در غیر این صورت، با بی توجهی ممکن است در روزهای امتحان با چالش ها و سختی هایی روبرو شویم.»
او با اشاره به نقش و وظایف اولیا نسبت به دانش آموزان در روزهای برگزاری امتحانات گفت: «فراهم کردن جوی آرام همراه با شادی و عدم استفاده از کلمات و جملات ناامید کننده یکی از وظایف مهم والدین در این ایام است، همچنین والدین می بایست با خونسردی و آرامش، مسئله برنامه ریزی برای امتحانات فرزندان خود را پیگیر باشند. والدین تلاش کنند فرزندان به موقع بخوابند و نظم خواب و حداقل هفت الی هشت ساعت خواب شبانه را داشته باشند. علاوه بر این از پرسش های مکرر و تذکرات زیاد نیز اجتناب شود و در مورد غذا، دما، هوا و نور باید مراقبت هایی داشته باشیم.»
بابلی تصریح کرد: «اتاق ها، بخصوص اتاق مطالعه فرزندان به گونه ای باشند که ضمن داشتن دما و نور مناسب، به حدّ کافی در معرض جریان هوای تازه نیز قرار بگیرند چرا که گاه کمبود اکسیژن در اتاق، موجب خواب آلودگی و افت عملکرد مغزی دانش آموز می شود.»

رییس اداره مشاوره شهر تهران درباره نوع تغذیه دانش آموزان در ایام امتحان گفت: «دانش آموزان بایستی صبحانه ای کامل، رژیم غذایی حاوی لبنیات، بخصوص شیر در صورت امکان کشمش و عسل را در تمام فصول سال مخصوصاً فصل امتحانات تجربه کنند. همچنین از مصرف هر گونه داروهای آرام بخش و غیره، بدون تجویز پزشک خودداری شود.»

بابلی درباره وظایف دبیران و ستاد اجرایی تیز عنوان کرد: «دبیران محترم و ستاد اجرایی مدارس باید توصیه هایی را مدنظر داشته باشند تا به آرامش بیشتر دانش آموزان در جلسات امتحانی کمک کند.»
وی افزود: «هدف امتحان باید ارزیابی مباحث تدریس شده و دانسته های دانش آموزان باشد. همچنین قبل از امتحان اصلی از امتحانات فرضی و آزمایشی به منظور آشناسازی دانش آموزان با سئوالات و نحوه امتحان استفاده کرد. باید از برگزاری امتحانات بسیار سخت اجتناب کرد و در طراحی سئوالات، متوسط دانش آموزان را در نظر گرفت. همچنین از برگزاری امتحان با وقت بسیار اندک اجتناب کنید. سئوالات دشوار را می بایست در شماره های آخر قرار داد. نوع و تعداد سئوالات می بایست با توان ذهنی دانش آموزان و مدت زمانی که در اختیار آن قرار داده می شود، متناسب باشد.»
بابلی تاکید کرد: «تلاش شود ترس از شکست را از دانش آموزان دور سازیم. از ایجاد رقابت ناسالم در میان دانش آموزان اجتناب شود. تلاش شود فضا و جوّ حاکم بر جلسه امتحان خیلی دوستانه، غیر رسمی و طبیعی باشد. در مناطق و مدارسی که بنا به اعلام ستاد کرونا امکان آزمون حضوری است برخورد معلمان و مراقبان با دانش آموزان در کلاس درس و جلسه امتحان می بایست دوستانه، اطمینان بخش و امیدوار کننده باشد.»
وی یادآور شد: «از آنجایی که اضطراب امتحان با خودپنداره، خودکارآمدی و عزت نفس رابطه معکوس دارد، می بایست به دانش آموزان روحیه داد و از کلمات و جملات نامید کننده استفاده نکرد. همچنین می بایست از طریق بروشور یا کلیپ های انگیزشی به دانش آموزان توصیه کرد که با آمادگی بیشتری در جلسه امتحان حاضر شوند، کمتر به نتیجه امتحانات فکر کنند و امتحان را صحنه مبارزه و جنگ در نظر نگیرند.»
بابلی گفت: «انتظارات و توقعات والدین و معلمان از دانش آموزان می بایست متناسب با توانایی ها و استعداد های آنها باشد. از مدرک گرایی و ارزش بیش از اندازه قائل شدن برای نمره اجتناب شود. می بایست روش های درست مطالعه هر درس و نحوه آزمون دادن را به دانش آموزان یادآوری کرد.»
بابلی، مشاور خانواده درباره نقش و وظیفه دانش آموزان و دانش پژوهان در روزهای امتحان بیان کرد: «دانش آموزان عزیز پیش از امتحانات بایستی امیدوار و با روحیه باشند و برای مطالعه جایی آرام و با نور کافی انتخاب کنند.»
وی خطاب به دانش آموزان می گوید: «نـه گفتن را بیاموزید. به طور قاطع و با خوشرویی به تلفن کنندگان و دوستان مطرح کنید که امتحان دارید و وقت برایتان ارزشمند است. توجه خاصّی به مفاهیم اصلی و جزئیات، نمودارها، نقشه ها، جداول و مطالب مهم داشته باشید و آنها را مورد ارزشیابی قرار دهید. همچنین مطالب به یاد سپردنی را به چند بخش تقسیم کنید. در هنگام مطالعه یادداشت برداری کنید.»
بابلی افزود: «از معلم خود بپرسید که چه انتظاری از شما دارد؟ مثلا سئوال های چهارجوابی، پاسخ کوتاه یا تشریحی باشد. سئوال های امتحانی سال های پیش را بررسی کنید. سئوال های امتحانی را حدس بزنید و یادداشت های خود را مرور کنید. در باره آنچه یاد گرفته اید بیندیشید. شب پیش از امتحان خوب بخوابید.»

بابلی درباره نحوه امتحان دادن دانش آموز نیز عنوان کرد: «وقت امتحان به خداوند توکل کنید و اعتماد به نفس داشته باشید. دستورالعمل ها را به دقت بخوانید و ابتدا سئوالات ساده تر را پاسخ دهید. همچنین همه سئوالات را بخوانید و پیش از شروع به نوشتن پاسخ، مطالب را در ذهن خود طبقه بندی و تنظیم کنید، ابتدا نکات اصلی و برجسته را بنویسید و سپس به جزئیات پاسخ بپردازید، ضمناً فراموش نکنید که درک سئوال، نصف جواب است.»