سبد خرید خانوارهای ایرانی منهای گوشت؛ سیل بیماری‌ها در راه است

همزمان با افزایش قیمت کالاهای اساسی در چند سال گذشته، آمار مصرف گوشت نیز در میان ایرانی‌ها پایین آمده و کمتر از ۱۲ کیلوگرم در سال رسیده است. این درحالی است که طبق اطلاعات منتشر شده در سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) سرانه مصرف گوشت قرمز و سفید در جهان ۴۱ کیلوگرم است و ایرانیان از لحاظ مصرف گوشت در رتبه ۹۸ در بین ۱۹۶ کشور جهان قرار دارند.

افزایش قیمت‌ها اتفاق جدیدی نیست اما نوسان قیمت‌ها در چند ماه اخیر به گونه‌ای شده است که سبد خرید خانوارها روز به روز کوچک‌تر شده است و وضعیت به گونه‌ای شده که گوشت از سبد غذایی بسیاری از خانواده‌های کم‌‌درآمد حذف شده است. اخیرا نیز نتایج یک نظرسنجی اخیر مؤسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی در حوزه بیمه بیکاری که در ایام بحران کرونا منتشر شده است نشان داد که مصرف گوشت قرمز حدود ۷۲ درصد از خانواده‌های افراد بیکارشده، به صورتی کاهش جدی پیدا کرده‌است و حدود ۱۵ درصد از خانواده‌های بیکارشدگان، حتی پیش از دوره بیکاری نیز توان خرید گوشت قرمز به صورت ماهانه را نداشته‌اند. رحمت الله نوروزی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز به پانا گفت: «کوچک شدن سبد غذایی باعث آسیب به نظام سلامت مردم می‌شود. ۲۰ میلیون نفر از مردم جز دهک ۵ و ۶ جامعه هستند و توانایی خرید گوشت قرمز را ندارند و با توجه به شرایط به وجود آمده و قیمت بالای مرغ، توان خرید مرغ را هم ندارند.»

حال این سوال مطرح می‌شود که مصرف نکردن گوشت چه تاثیری بر سلامت بدن خواهد گذاشت؟ دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه در پاسخ به این سوال و درباره ضرورت مصرف گوشت قرمز به پانا گفت: «بخش عمده‌ای از مواد مغذی کلیدی از طریق انواع گوشت‌ها تامین می‌شود که باید به این مساله توجه کرد.»

این متخصص تغذیه ادامه داد: «در کشور ما از حدود دهه ۱۳۴۰ هجری شمسی، کمبود آهن و روی خیلی جدی بوده است و مهم‌ترین منبع تامین آهن و روی که هنوز هم متاسفانه بر اساس گزارشات مطالعه وزارت بهداشت و مطالعه بررسی مصرف انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور یکی از مهم ترین کمبودهای تغذیه در کشور است، گوشت است.»

وی عوارض مصرف نکردن گوشت و ارتباط آن با سیستم ایمنی بدن افزود: «کسانی که به مقادیر کافی مصرف روزانه از گروه گوشت‌ها دسترسی ندارند، شانس یا احتمال آنها در اینکه مواد مغذی کلیدی (پروتئین دریافتی یا پروتئین با کیفیت بالا) را دریافت کنند، کم است به خصوص مصرف گوشت در دوران رشد و نمو برای گروه‌های آسیب‌پذیر مثل کودکان و نوجوانان، زنان باردار و شیرده و سالمندان خیلی اهمیت دارد. چون مصرف گوشت قرمز برای کودکان در حال رشد ضروری است.»

این پزشک متخصص گفت: «یکی از مهم‌ترین عوارض حذف گوشت قرمز، به ویژه برای زنان در دوران بارداری، ابتلا به کم خونی است که این مساله عوارضی بر بدن دارد. همچنین شکستگی استخوان و کوتاهی قد به دلیل مصرف نکردن گوشت قرمز و کمبود پروتئین در بدن کودکان و نوجوانان ایجاد می‌شود. البته نباید فراموش کرد که میزان مصرف گوشت در کودکان باید کنترل شود.»

وی با تاکید بر اینکه آهن و روی بر سلامت بدن و سیستم ایمنی بدن نقش مهمی ایفا می‌کنند، گفت: «آهن و روی نقش فاکتوری در انجام واکنش‌های بیوشیمیایی بدن دارند که نهایتا با تمرکز و عملکرد سیستم ایمنی بدن همراه است و مسلم است که کمبود آن می‌تواند روی همه جنبه‌های سلامت اثر بگذارد.»

دکتر وفا با بیان اینکه مصرف پروتئین در جلوگیری از بیماری‌ها موثر است، تاکید کرد: «ما به عنوان متخصص تغذیه همواره توصیه می‌کنیم که یک الگوی غذایی سالم، الگویی است که چهار گروه اصلی غذایی در برنامه روزانه باشد. هنگامی که دسترسی برخی افراد به یکی از این گروه‌های اصلی که انواع گوشت‌ها هستند، کمتر می‌شود معنی و مفهومش این است که خیلی از مواد مغذی کلیدی به اندازه نیاز روزانه دریافت نمی‌شود و این آسیب‌زا است.»

این استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به اینکه چه مواد غذایی جایگزین گوشت برای گروه‌هایی که دسترسی به گوشت ندارند، است، گفت: «ترکیب حبوبات و غلات تا حدودی می‌تواند جایگزین گوشت باشد اما در دراز مدت مساله تامین پروتئین با کیفیت بالا و تامین آهن و روی و عناصری که گفته شد راه اصلی دریافت آنها گوشت است تکاپوی نیازهای مواد مغذی نخواهد بود.»

وی تاکید کرد: «برای یک فرد سالم استفاده از همه گروه‌های غذایی به‌طور متعادل ضرورت دارد مگر اینکه بتوان عناصر کلیدی مورد نیاز بدن مانند آهن، روی کلسیم، ویتامین D و امثال اینها را که منبع اصلی‌شان مواد غذایی حیوانی هستند به گروه‌های غذایی گیاهی اضافه کرد.»