زنگ تحول به صدا درآمد؛ «عدالت» و «کیفیت» در کانون تصمیم‌سازی

گروه آموزش و پرورش، پرویز پیکری: گردهمایی مشترک اعضای شورای معاونان و مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها با محور عدالت آموزشی در حوزه فضا، تجهیزات و کیفیت‌بخشی به ریاست علیرضا کاظمی وزیر آموزش و پرورش و با حضور اعضای شورای معاونان و مدیران کل آموزش و پرورش استان‌ها در اردوگاه شهیدباهنر برگزار شد. در روز اول این گردهمایی، اعضای حاضر برنامه‌ها و مسائل آموزش و پرورش در حوزه‌های مختلف را بررسی کردند. مهمان روز اول این گردهمایی محسن حاجی‌میرزایی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور بود. آن‌چه در زیر می‌خوانید مرور بخشی از مهمترین تاکیدات، اقدامات، دستاوردها و برنامه‌های است که معاونان و مهمانان حاضر در این گردهمایی بیان کردند.

رئیس دفتر رئیس‌جمهور​​: 

ضرورت جلب مشارکت عمومی در نظام آموزشی

رئیس دفتر رئیس‌جمهور در این گردهمایی تاکید کرد که تحقق اهداف سازمان‌ها تنها از طریق اقدامات اجرایی مانند استخدام معلم و ساخت مدارس محقق نمی‌شود. برای ارزیابی صحیح پیشرفت، باید شاخص‌هایی برای اندازه‌گیری مسیر و تحقق اهداف تعیین شود. وی بر اهمیت حضور مدیران در وسط میدان و اختصاص انرژی بیشتر به طرح‌های تحول آموزشی تاکید کرد. همچنین، محسن حاجی میرزایی به روش‌های مدیریتی مبتنی بر تفاهم دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی اشاره کرد و گفت که بدون مشارکت مردم، هیچ هدفی تحقق نمی‌یابد. این رویکرد به‌ویژه در طرح‌های مدرسه‌سازی و جلب مشارکت مردمی اهمیت دارد.

وزیر آموزش و پرورش:

توسعه عدالت آموزشی اولویت اصلی دولت؛ مدیران با نگاه راهبردی وارد عمل شوند

علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش نیز تحقق عدالت آموزشی را مهم‌ترین شاخص ارزیابی عملکرد مدیران کل دانست. وی دو محور اصلی این عدالت را «محرومیت‌زدایی از فضاهای آموزشی» و «ارتقای کیفیت این فضاها» عنوان و تاکید کرد که هماهنگی کامل با سیاست‌های کلان دولت دکتر پزشکیان، در رأس برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش قرار دارد.

کاظمی همچنین اظهار کرد: «مدیر موفق کسی است که در عین عمل‌گرایی، نگاه راهبردی داشته باشد» و هشدار داد که بی‌توجهی به این نگاه، مسائل کوچک را به بحران‌های بزرگ تبدیل می‌کند.» وی مهم‌ترین سرمایه هر سازمان را همدلی و هم‌افزایی بین اعضا دانست و تاکید کرد: اختلاف‌نظر طبیعی است، اما باید به درک مشترک از اهداف و ماموریت‌ها برسیم تا تصمیم‌گیری‌ها پخته‌تر و اثربخش‌تر شوند.

عرصه مدیریت، محل قدرت‌نمایی نیست؛ بلکه عرصه وفاق، همدلی و حرکت جمعی است

کاظمی همچنین بر ضرورت آشنایی مدیران با نقشه راه نظام تعلیم و تربیت، تمرکز بر اولویت‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت و اجرای صحیح سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تاکید کرد و خطاب به مدیران استانی، خواستار افزایش بهره‌وری منابع انسانی، مدیریت هوشمندانه منابع مالی و استفاده دقیق از زمان شد و گفت: «این سه مولفه، مهم‌ترین رسالت مدیران در سال جاری است.» در پایان، وزیر آموزش و پرورش بر نقش تعامل درون‌سازمانی و بین‌سازمانی در اجرای موفق سیاست‌های آموزش و پرورش تاکید کرد و افزود: «عرصه مدیریت، محل قدرت‌نمایی نیست؛ بلکه عرصه وفاق، همدلی و حرکت جمعی است.»

دبیرکل شورای عالی آموزش‌وپرورش

استخراج ۱۳۱ برنامه اجرایی برای تحقق قانون برنامه هفتم

محمود امانی، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش هم با اشاره به اهمیت آموزش و پرورش در سیاست‌های دولت چهاردهم، از نقش پررنگ آن در قانون برنامه هفتم توسعه کشور سخن گفت. وی تاکید کرد: قانون برنامه هفتم که در خرداد ۱۴۰۳ تصویب و تیرماه همان سال ابلاغ شد، شامل ۲۴ فصل و ۱۲۰ ماده است و در آن، واژه‌های مرتبط با آموزش و پرورش به صورت چشم‌گیری تکرار شده‌اند؛ از جمله ۷۵ بار واژه «آموزش و پرورش» و ۴۰ بار «مدرسه». امانی با اشاره به اینکه فصل ۱۹ این قانون به‌طور خاص به آموزش و پرورش اختصاص دارد، از استخراج ۱۳۱ برنامه اجرایی پس از ابلاغ قانون خبر داد که در دو بخش تولید اسناد و عملیات اجرایی دسته‌بندی شده‌اند.

وی تصریح کرد: جداول تقسیم کار تهیه و به مسئولان مربوطه ابلاغ شده و جلسات هفتگی با حضور وزیر برای پیگیری برنامه‌ها در حال برگزاری است. تاکنون ۱۰ سند از ۱۳ سند برنامه‌ریزی شده آماده و در مراحل بعدی قرار گرفته‌اند.

افزایش سرانه فضای آموزشی به ۶.۱ مترمربع؛ هدف کلیدی

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به بُرش ۱۴۰۴ قانون و برآورد بودجه‌ای آن، از هماهنگی کامل این برنامه با رویکردهای کیفی آموزش و پرورش و اهداف رئیس‌جمهور خبر داد و افزایش سرانه فضای آموزشی به ۶.۱ مترمربع تا پایان برنامه را یکی از اهداف کلیدی دانست.

تشکیل کارگروه تخصصی هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین

وی همچنین به تشکیل کارگروه تخصصی هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین اشاره کرد و گفت: تفاهم‌نامه‌ای با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای آموزش معلمان و دانش‌آموزان در این حوزه منعقد شده است. امانی تاکید کرد: این موضوع نیاز به ورود تخصصی دارد و باید از نگاه‌های سطحی پرهیز شود.

معاون آموزش ابتدایی

تحول در آموزش ابتدایی با تدوین شناسنامه عملکرد و طرح حمایت از دانش‌آموزان نیازمند

رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش از دیگر سخنرانان این گردهمایی بود. وی از تدوین برنامه راهبردی آموزش ابتدایی با مشارکت معاونان استان‌ها خبر داد. این برنامه سه محور اصلی شامل عدالت آموزشی، ارتقای کیفیت در مدارس دولتی و تقویت هویت ایرانی-اسلامی دانش‌آموزان را دنبال می‌کند. وی با تاکید بر ضرورت مشارکت میدانی مدیران و معلمان در برنامه‌ریزی‌ها، از تدوین شناسنامه جامع شاخص‌های عملکردی برای نخستین‌بار در دوره ابتدایی خبر داد و خواستار بررسی مستمر شاخص‌هایی همچون «نرخ تکرار پایه» و «پوشش تحصیلی در مناطق» شد.

تشکیل اجتماعات یادگیری معلمان و اجرای طرح حامی/ توجه ویژه به مناطق عشایری

از دیگر برنامه‌های مهمی که معاون آموزش ابتدایی تشریح کرد؛ راه‌اندازی «سامانه اجتماعات یادگیری معلمان» با عضویت نزدیک به ۳۰۰ هزار آموزگار و تدوین سناریوهای تدریس مشارکتی بود. همچنین، «طرح حامی» برای حمایت از بیش از یک میلیون دانش‌آموز دارای ضعف تحصیلی در سه درس پایه، با محوریت امیدبخشی و عدم برچسب‌زنی. حکیم‌زاده در پایان به برنامه‌ریزی ویژه برای کاهش فقر یادگیری در مناطق عشایری و تدوین شناسنامه مدارس این مناطق اشاره کرد و ابراز امیدواری کرد با حمایت وزیر آموزش و پرورش، دوره ابتدایی به عنوان پایه تعلیم و تربیت بیش از پیش تقویت شود.

معاون آموزش متوسطه

تحول در آموزش متوسطه با محوریت عدالت آموزشی، فناوری‌های نوین و مهارت‌آموزی

در ادامه سیدمصطفی آذرکیش، معاون آموزش متوسطه از اجرای برنامه‌های تحولی در راستای تحقق عدالت آموزشی و ارتقای مدارس دولتی به‌ویژه در مناطق محروم خبر داد و بر نقش «آموزش برابر» به عنوان نماد وفاق ملی تاکید کرد. وی محورهای اصلی برنامه‌های این معاونت را انسجام‌بخشی تحولات نظام تعلیم و تربیت، توانمندسازی معلمان، توسعه گروه‌های آموزشی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی و ارتقای کیفیت یادگیری در کلاس درس و مدیریت آموزشگاهی دانست.

«باهم‌آموزی-به‌هم‌آموزی-ازهم‌آموزی» الگویی برای ایجاد نشاط و پویایی در کلاس درس

آذرکیش از فعالیت ۷۴ دبیرخانه راهبری کشوری و گروه‌های آموزشی برای پایش برنامه‌های درسی خبر داد و به معرفی سامانه هوشمند BI برای رصد میزان پیشرفت برنامه‌های راهبردی پرداخت. وی رویکرد «باهم‌آموزی-به‌هم‌آموزی-ازهم‌آموزی» را به عنوان الگویی برای ایجاد نشاط و پویایی در کلاس درس معرفی کرد و نقش ۶۹۴ پژوهش‌سرای دانش‌آموزی در توسعه تفکر خلاق و حل مسئله را کلیدی دانست.

معاون آموزش متوسطه در پایان، توسعه آموزش‌های مهارتی، ارتقای رشته‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش، آموزش مهارت به دانش‌آموزان مدارس نظری و استفاده بهینه از کارگاه‌های آموزشی را از مهم‌ترین اولویت‌های این حوزه در راستای تحقق شعار سال برشمرد.

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش

تحلیل داده‌های آزمون نهایی برای ارتقای کیفیت آموزش و پرورش

محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش هم با اشاره به تحلیل عملکرد آزمون‌های نهایی سال جاری، از ایجاد بستری مناسب برای ارائه بازخورد دقیق به معلمان و مدارس خبر داد. این بازخوردها، به منظور ارتقای فرآیندهای آموزشی و تربیتی، در اختیار مدارس و مناطق آموزش و پرورش قرار گرفته است. زارعی تصریح کرد که تحلیل آزمون‌های نهایی در ۱۰۳ عنوان درسی، شامل تمامی دروس دوره دوم متوسطه، به تفکیک رشته‌های مختلف انجام شده و به هر مدرسه کارنامه تحلیلی اختصاصی داده شده است. این کارنامه‌ها، عملکرد دانش‌آموزان را به صورت نمودارهای راداری نشان می‌دهد و به مدارس این امکان را می‌دهد تا نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کرده و براساس آن به بهبود فرآیندهای آموزشی اقدام کنند.

زارعی در ادامه به کیفیت تصحیح برگه‌های آزمون نهایی اشاره و تاکید کرد که همبستگی بالای ۹۰ درصد میان نمرات دو مصحح اول و دوم نشان‌دهنده دقت بالای تصحیح برگه‌ها است. تنها در کمتر از ۱۰ درصد از موارد، اختلاف معناداری در نمرات مشاهده شده که این برگه‌ها به مصحح سوم ارجاع شده است. وی خاطرنشان کرد که برخلاف برخی فضاسازی‌های رسانه‌ای، صحت و سلامت فرآیند تصحیح برگه‌ها در سطح مطلوبی قرار دارد.

طراحی و تولید بسته‌های آموزشی یادگیری

رئیس مرکز ارزشیابی همچنین از طراحی و تولید بسته‌های آموزشی یادگیری خبر داد که با مشارکت معاونت متوسطه، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و گروه‌های درسی تولید شده است. این بسته‌ها بر اساس یافته‌های تحلیل آزمون‌های نهایی و اهداف برنامه درسی طراحی شده‌اند و به هدف کاهش ابهام، افزایش هدفمندی در مطالعه و بهبود شیوه تدریس معلمان تهیه شده‌اند. بسته‌های آموزشی از هفته آینده در دوره‌های توانمندسازی برای سرگروه‌های آموزشی سراسر کشور ارائه خواهند شد.

رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس

اولویت مدرسه‌سازی، طلایی‌ترین فرصت برای جهش آموزش و پرورش

حمیدرضا خان‌محمدی، رئیس سازمان نوسازی مدارس کشور نیز بر اهمیت مدرسه‌سازی و توجه ویژه رئیس‌جمهور به این مسئله تاکید و بیان کرد که اولویت مدرسه‌سازی در کشور، طلایی‌ترین فرصت برای تحول در نظام آموزش و پرورش است و رئیس‌جمهور نه تنها به این موضوع به عنوان دغدغه‌ای جدی پرداخته، بلکه در پی ایجاد ائتلافی ملی برای اعتلای آموزش و پرورش و ارتقای کشور است.

وی با تاکید بر لزوم تسریع در اجرایی‌کردن طرح نهضت توسعه عدالت در فضاهای آموزشی، بر گفتمان‌سازی اجتماعی و جریان‌سازی مردمی به عنوان اصل این نهضت تاکید کرد.

برنامه‌ریزی برای بهسازی و شاداب‌سازی ۱۰۰ هزار کلاس درس در تابستان/ حداقل ۳۰ درصد کلاس‌ها باید به تجهیزات هوشمند مجهز شوند

رئیس سازمان نوسازی مدارس به نیاز به تامین تجهیزات و تکنولوژی آموزشی بروز برای کلاس‌ها اشاره کرد و گفت که حداقل ۳۰ درصد کلاس‌ها باید به تجهیزات هوشمند مجهز شوند. همچنین وی از برنامه‌ریزی برای بهسازی و شاداب‌سازی ۱۰۰ هزار کلاس درس در تابستان امسال خبر داد.

رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک

تعلیم و تربیت کودک، خزانه آموزش و پرورش است

حمیدرضا شیخ‌الاسلام، رئیس سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک هم از دیگر سخنرانان روز اول این گردهمایی بود. وی بر اهمیت مدیریت تحول‌گرا در نظام تعلیم و تربیت تاکید کرد و گفت: نظام آموزش و پرورش به مدیرانی نیاز دارد که بر پایه شناخت دقیق واقعیت‌های موجود و برنامه‌ریزی علمی و کارشناسانه، تغییر و تحول ایجاد کنند.

ایجاد چارت سازمانی استانی برای تعلیم و تربیت کودک 

وی از ایجاد چارت سازمانی استانی برای تعلیم و تربیت کودک به عنوان یکی از دستاوردهای مهم دوره جدید مدیریتی یاد کرد و افزود: اداره تعلیم و تربیت کودک ذیل ادارات کل استان‌ها و با نظارت مستقیم مدیرکل فعالیت می‌کند که گامی اساسی در توسعه کیفی این حوزه است. معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه ۷ میلیون کودک در بازه سنی تولد تا شش سال مخاطب مستقیم این سازمان هستند، تاکید کرد: نرخ پوشش فعلی در کودکستان‌ها ۴۶ درصد است که به هیچ عنوان مطلوب نیست و ارتقای آن به همراه توجه به کیفیت آموزشی در دستور‌کار جدی ما قرار دارد.

جلوگیری از تعطیلی کودکستان‌ها در مناطق محروم؛ سیاست جدی سازمان

وی دوره کودکی را «خزانه آموزش و پرورش کشور» دانست و افزود: در این بازه حساس، مثلث تفکر شامل احساس، ادراک و تخیل شکل می‌گیرد و باید با رویکردی جامع، همه ظرفیت‌ها را برای رشد متوازن آن به‌کار گرفت. شیخ‌الاسلام سیاست سازمان متبوع خود را جلوگیری از تعطیلی کودکستان‌ها در مناطق محروم اعلام کرد و گفت: افزایش نرخ پوشش باید هم‌زمان با ارتقای کیفیت آموزشی صورت بگیرد، در غیر این صورت اهداف مورد نظر محقق نخواهند شد.

تسهیل روند صدور مجوزها و اعلام شهریه‌ها به‌طور ویژه در دستورکار

وی در پایان توانمندسازی والدین را از برنامه‌های جدی سازمان دانست و اعلام کرد: در سال جاری، تسهیل روند صدور مجوزها و اعلام شهریه‌ها به‌طور ویژه در دستورکار قرار گرفته تا شرایط برای ارتقای پوشش و کیفیت آموزش در دوره اوان کودکی فراهم شود.

رئیس مرکز نیروی انسانی و امور اداری وزارت آموزش و پرورش

ساماندهی نیروی انسانی با شش حلقه کلیدی/ به‌کارگیری نیروی خارج از ضابطه و پرداخت وجه از هر منبعی ممنوع است

علی باقرزاده، رئیس مرکز نیروی انسانی و امور اداری وزارت آموزش و پرورش هم با اشاره به اهمیت آمادگی برای سال تحصیلی جدید، گفت: اول مهر، از آنچه در تقویم می‌بینیم، به ما نزدیک‌تر است و باید برای آن برنامه دقیق داشته باشیم. وی با تاکید بر اینکه «از تکرار اقدامات مشابه، نتایج متفاوت حاصل نمی‌شود»، خاطرنشان کرد که مرکز نیروی انسانی برنامه‌ریزی جامعی برای ساماندهی نیروی انسانی، استخدام، تعیین مدیران و سایر اولویت‌های سال تحصیلی جدید انجام داده است.

باقرزاده سه کلیدواژه اصلی این فرآیند را «نیاز، موجودی و تراز» عنوان کرد و توضیح داد: نیاز بر مبنای الزام قانونی برای تامین نیرو، موجودی شامل نیروهای رسمی، حق‌التدریس، سربازمعلم و... و تراز حاصل مقایسه این دو است. او «ساماندهی نیروی انسانی» را متشکل از شش حلقه کلیدی شامل؛ شیوه‌نامه ساماندهی، تغییر سمت‌ها، حق‌التدریس‌ها، بازنشستگی و استمرار خدمت، استخدام نیروی جدید و نقل و انتقالات معرفی کرد.

رئیس مرکز نیروی انسانی با اشاره به اینکه «ادارات کل باید نیاز نیرو را به تفکیک گروه‌هایی چون معلمان، مدیران، خدمات و کیفیت‌بخشی مشخص کنند»، افزود: متغیر اصلی در ساماندهی، تعداد دانش‌آموزان هر واحد آموزشی است. وی تاکید کرد که پس از تعیین نیاز، تفاهم‌نامه نیروی انسانی به‌صورت الکترونیکی منعقد خواهد شد. وی درباره رعایت ضوابط هشدار داد: به‌کارگیری نیروی خارج از ضابطه و پرداخت وجه از هر منبعی ممنوع است. همچنین مدیر هنرستان باید هنرآموز باشد و استفاده کامل از ساعات موظف ضروری است.

وی بر لزوم تعیین دقیق رشته‌های شغلی کارکنان در سامانه پرسنلی وزارتخانه تاکید و آن را بخشی از اصلاح ساختار منابع انسانی آموزش و پرورش عنوان کرد.

مدیرعامل جامعه خیرین مدرسه‌ساز

جهش چشمگیر مشارکت خیرین در مدرسه‌سازی به ۱۸ هزار میلیارد تومان

محمدرضا جعفری، مدیرعامل جامعه خیرین مدرسه‌ساز هم با تاکید بر نگاه راهبردی دولت به آموزش و پرورش، گفت: تمرکز رئیس‌جمهور بر این حوزه فرصتی ارزشمند است که باید برای رفع چالش‌های آن به‌خوبی استفاده شود. وی با اشاره به اهتمام وزیر آموزش و پرورش در تکریم خیرین و برگزاری اولین جلسه کاری خود با آن‌ها، افزود: خیرین از سال ۱۳۷۷ تاکنون به‌عنوان شرکای راهبردی آموزش و پرورش، نقش کلیدی در توسعه زیرساخت‌ها ایفا کرده‌اند.

مشارکت خیرین در ساخت ۵۶ درصد از مدارس تحویلی سال گذشته

جعفری از مشارکت خیرین در ساخت ۵۶ درصد از مدارس تحویلی سال گذشته خبر داد و اعلام کرد: تعهدات خیرین از ۱۷ میلیارد تومان در سال ۱۳۷۸ به بیش از ۱۸ هزار میلیارد تومان در سال گذشته افزایش یافته است. او همچنین از فعالیت بیش از ۴۰۰ مجمع خیرین در کشور خبر داد و خواستار گسترش آن‌ها در تمامی شهرستان‌ها شد.

انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی برای نصب نیروگاه‌های خورشیدی در مدارس

وی با تاکید بر لزوم توجه به نگهداری مدارس خیرساز، به اجرای طرح «مدرسه‌یاری» برای ارتقای کیفیت آموزشی اشاره کرد و گفت: خیرین در حوزه آموزش معلمان، تامین لوازم‌التحریر و تغذیه دانش‌آموزان اقدامات موثری انجام داده‌اند. جعفری از انعقاد تفاهم‌نامه‌هایی برای نصب نیروگاه‌های خورشیدی در مدارس و همچنین استفاده از ظرفیت انجمن‌های اولیاء و مربیان و باشگاه دانش‌آموزان خیر در تهران خبر داد و ابراز امیدواری کرد این الگو در سایر استان‌ها نیز گسترش یابد.