یوزپلنگ ایرانی در معرض انقراض

بررسی وضع زیستی و حفاظتی گونه‌های وحشی ایران به عنوان شاخص و نماد تنوع‌زیستی نشان می‌دهد که تعداد زیادی از گونه‌ها در معرض تهدیدند و پیش‌بینی‌ها حاکی از نابودی برخی از آنها از فهرست تنوع زیستی کشور در آینده‌ای نه چندان دور است. بر اساس فهرست IUCN، ۱۳۰ گونه در معرض تهدید انقراض است که از این میان می‌توان یوزپلنگ آسیایی، گورخر و گوزن زرد را نام برد. ضمن اینکه ۵۰ سال است که دو گربه سان بزرگ ایران (شیر ایرانی و ببر مازندران) از زیستگاه‌های ایران منقرض شده‌اند.

در تقویم زیست‌محیطی ایران، نهم شهریور روز ملی حفاظت از یوزپلنگ نام گرفته است. این نام‌گذاری در سال ۱۳۸۶ و به پیشنهاد انجمن یوزپلنگ ایرانی انجام شده است. در نهم شهریورماه ۱۳۷۳ یک یوز مادر و سه توله‌اش برای یافتن آب و غذا به شهر بافق استان یزد نزدیک شدند اما فردی غیر بومی که شناختی از یوزپلنگ نداشت، به دلیل ترس از یوزپلنگ‌ها به آنها حمله کرد. در این واقعه یوز مادر از صحنه گریخت، دو توله نر و ماده تلف شدند و یک توله ماده که زخمی شده بود به تهران منتقل شد و ۹ سال در پارک پردیسان در شرایط اسارت زندگی کرد. نام «ماریتا» برای این توله یوز انتخاب شد. ماریتا در زمستان ۱۳۸۲ تلف شد.

تا پیش از واقعه شهریور ۷۳، برخی تصور می‌کردند که یوزپلنگ برای همیشه در ایران منقرض شده است. اگرچه ماریتا سرنوشت مطلوبی نداشت اما تبدیل به نمادی برای امید به بقای یوزپلنگ شد. سالگرد این واقعه از سوی انجمن یوزپلنگ ایرانی به عنوان روز حفاظت از یوزپلنگ به دبیرخانه پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ پیشنهاد شد و پس از تأیید معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی به ثبت رسید.

در طول سال‌های گذشته تمامی تلاش‌های مسئولان پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی برای این بوده تا با همکاری طیف گسترده‌ای از نهادهای شناخته شده بین‌المللی و داخلی مانند IUCN، سمن‌ها، علاقمندان و متخصصان، جوامع محلی، ذی‌نفعان و مسئولان اجرایی، قضایی و نمایندگان مجلس هر چه بیشتر به بقاء یوزهای کشور اهتمام ورزند. چرا که یوزپلنگ تنها یک میراث طبیعی متعلق به یک منطقه خاص نیست بلکه هدف از حفاظت آنها پاسداشت یک میراث ملی و جهانی است.