آفلاتوکسین و شیرهای فراپاستوریزه

این اولین بار نیست که پخش اظهارات غیر کارشناسی و غیر علمی تیشه بر ریشه اعتماد عمومی و سلامت مردم می زند و استخوان شکننده زن و مرد و پیر و جوان جامعه ایرانی را در معرض پوکی و فرو ریزی بیشتر قرار می دهد و به خصوص خانواده را از بابت سلامت فرزندان خود نگران می کند و این نگرانی باعث ایجاد تاثیر منفی بر روند رشد مطلوب آینده سازان کشور می گذارد و می تواند نسل بعدی را به صورت ملموس تحت تاثیر قرار بدهد.

نباید فراموش کنیم که در گذشته نیز اظهارات مشابهی در مورد برخی از مواد لبنی ذکر شد که متاسفانه جامعه را به راه مصرف لبنیات بعضا غیر بهداشتی و خیابانی سوق داد که در واقع بیراهه ای بیش نبود و به جای ارتقای سلامت افراد، باعث به مخاطره افتادن سلامت جامعه از طریق افزایش احتمال شیوع بیماری هایی نظیر تب مالت و همچنین کاهش مصرف سرانه لبنیات شد.

هر چند بارها تکرار شده که گوش سپردن به اظهارات غیر کارشناسی و بازنشر آن در فضای مجازی باید متوقف گردد اما باز هم شاهدیم که بسیاری از فایل های تصویری این اظهارات غیر علمی دست به دست می دهد و مصرف لبنیات و شیر را تحت تاثیر منفی خود قرار می دهد.

آیا شیر های پاستوریزه، فراپاستوریزه یا ESL و استریل ، آفلاتوکسین دارند؟

برای روشنگری دراین زمینه و پاسخ به پرسش بالا , به سراغ برخی از کارشناسان و استادان دانشگاه در این حوزه رفتیم. قبل از اینکه گفتگوهای انجام شده با صاحبنظران علمی دراین عرصه را بخوانیم اظهارات «دکتر ایرج حریرچی»، معاون کل وزارت بهداشت را مرور می کنیم:

وی در این اظهارات به صراحت اعلام کرد که آفلاتوکسین ماده ای است که کنترل آن به وسیله حدود مجاز ارزیابی می شود و تمام محصولات لبنی در همه جای دنیا حاوی مقداری از این ماده می توانند باشند و البته میزان آن در لبنیات غیربهداشتی و خیابانی به دلیل عدم کنترل لازم و نظارت کافی، بیشتر است.

حریرچی با بیان این که حتی در کشورهای اروپایی که سختگیرانه ترین استانداردها را دارند هم، آفلاتوکسین در لبنیات وجود دارد و استانداردهای ایران از این لحاظ منطبق با استانداردهای FDAآمریکا است و بر اساس استاندارد شماره ۵۹۲۵، باقیمانده مجاز برای انواع محصولات لبنی (حتی شیرخشک نوزاد) بین ۲۵ هزارم تا ۱ میکروگرم ( میکرو گرم برابر با یک میلیونیوم گرم است) در کیلوگرم محصول در نظر گرفته است.
با توجه به ارزیابی خطر، باید به قضاوت این موضوع نشست و همین امروز هم که میزان مصرف شیر در جامعه ما پایین است و مصرف شیر در مقایسه با کشورهای اروپایی، شاید یک چهارم باشد، به مردم توصیه می کنیم که مصرف شیر را ازسبد غذایی خود حذف نکنند.

استادان دانشگاه در این باره چه می گویند؟

«محمد هادی اسکندری» در این زمینه با بیان اینکه مطالب منتشر شده در فضای مجازی، درباره وجود سم آفلاتوکسین در شیر غیر کارشناسی و غیر فنی و غیر علمی است، گفت: موضوع مهم این است که ارزیابی میزان آلودگی به آفلاتوکسین به صورت دقیق انجام شود و اعلام کلی موضوع به هیچ عنوان علمی و قابل قبول نیست.

دانشیار بخش صنایع غذایی دانشگاه شیراز با تاکید بر اینکه همه متخصصان و کارشناسان بر میزان و درصد آلودگی به آفلاتوکسین حساس هستند، عنوان کرد: حتی شیر تولید شده در کشورهای صنعتی و به اصطلاح پیشرفته، مانند آمریکا هم مقداری افلاتوکسین دارند، اما مهم این است که این میزان از حد مجاز تجاوز نکند.

این استادیار دانشگاه شیراز اضافه کرد: سنجش میزان آلودگی به آفلاتوکسین بسیار مهم است و کارهای پژوهشی فراوان انجام شده در کشورمان نشان می دهد که میزان این آلودگی ها بیشتر از حد مجاز نیست.

اسکندری ادامه داد: با اطمینان و یقین می توان گفت که مقدار آلودگی به حدی نیست که برای مصرف کننده مضر باشد، حتی اگر مصرف سرانه شیر یک نفر در ایران تا ۹۰ لیتر هم باشد، هیچ جای نگرانی در باره آلودگی آفلاتوکسین وجود ندارد.

وی تاکید کرد: در حالیکه سرانه مصرف شیر در جامعه ما کمتر از ۶۰ لیتر است و باید همه تلاش ها، معطوف به مصرف بیشتر شیر و لبنیات باشد، نباید اجازه داد انتشار چنین شایعاتی بر مصرف لبنیات و شیر تاثیر بگذارد.

نگاهی دیگر

«سید شهرام شکرفروش» نیز در این زمینه، گفت: اعلام وجود آفلاتوکسین مهم نیست، مهم این است که آیا مقادیر اندازه گیری شده در حد مجاز است یا بیشتر است.

متخصص بهداشت مواد غذایی و استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز ادامه داد: قطعا با تمهیدات در نظر گرفته شده و نظارتی که بر تولید شیر و لبنیات در کارخانجات معتبر و شاخص استان فارس و سایر مناطق انجام می گیردف مطمئن هستیم که شیر و لبنیات موجود، عاری از آفلاتوکسین بیش از حد مجاز است.

وی با اشاره به اظهارات غیر کارشناسی پخش شده از تلویزیون و فایل های منتشر شده در فضای مجازی، عنوان کرد: احتمالا نتایج آلودگی در چند منطقه بیان شده است و یا نتایج متعلق به ساله ای خیلی قبل است که قابل استناد نیست.

شکر فروش با بیان اینکه در حال حاضر در ایران میزان آلودگی لبنیات به آفلاتوکسین بیش از حد مجاز نیست، گفت: میزان وجود آفلاتوکسین در شیر و فرآورده های شیری در کارخانه های معتبر در دامنه مجاز است و در حدی نیست که سلامت مصرف کننده را تهدید کند.

وی افزود: در تحقیقی که سال گذشته، شخصا همراه با یکی از دانشجویان روی شیر تمام کارخانجات شیر در یک استان انجام دادیم و موضوع پایان نامه یکی از دانشجویان دکتری قرار گرفت، هیچ نمونه ای از آلودگی بیش از حد مجاز استاندارد FDA آمریکا در محصولات تولیدی مشاهده نکردیم.

وی اضافه کرد: ریسک آلودگی به آفلاتوکسین بیش از حد مجاز در شیرهای سنتی که در مغازه ها و به صورت غیر پاستوریزه عرضه می شوند، بالاتر است و توصیه می شود، شیر و محصولات شیری سنتی مصرف نشود.

موضوع از نگاه کارشناسان و تولید کنندگان شیر و لبنیات

«محمد علی شاه امیری» نیز گفت: آزمایشات متعدد و دقیق در آزمایشگاه های کارخانجات لبنی در استان فارس انجام می شود و سلامت شیر ورودی به کارخانجات را تضمین می کند، بنا براین، بسیار ناشیانه و دور از ذهن است که بپذیریم شیری با درصد آلودگی و سموم بالا وارد عرصه تولید شود.

مدیر عامل اتحادیه صنعت دامپروری استان فارس و عضو هیات مدیره اتحادیه گاوداران ایران، ادامه داد: علیرغم همه تحریم های موجود همه نهاده های دامی از طریق مبادی مشخص و شناسنامه دار، وارد کشور می شوند و در آزمایشگاه های متعدد مورد بازبینی و آزمایش قرار می گیرند و انتشار سموم و به ویژه سم آفلاتوکسین از طریق نهاده های دامی مثل علوفه و ذرت و سایر موارد خوراک دام نیز غیرممکن است.

شاه امیری تاکید کرد: با توجه به آزمون های انجام شده در مورد شناسایی آفلاتوکسین در محصولات لبنی، مقادیر موجود دراین آزمایش ها در دامنه مجاز قرار دارد و به هیچ عنوان، سلامت شهروندان و مصرف‌کنندگان را به مخاطره نمی اندازد.

جای تاسف است که این آمار و ارقام غیر کارشناسی و غیر علمی از تلویزیون پخش و در فضای مجازی هم منتشر می شود، درصد هایی که اعلام شده بسیار غیر کارشناسی است، این آمارها هیچ مفهوم کارشناسی ندارد و قطعا غیر ممکن است که این میزان آفلاتوکسین در لبنیات وجود داشته باشد.

آنچه تولید کنندگان معتبر و صنعتی شیر می گویند

شرکت فرآورده های لبنی «رامک» به عنوان یک تولید کننده معتبر در سطح کشور مطرح است که با قدرت، در حال تولید و توزیع سراسری انواع محصولات پاستوریزه، فراپاستوریزه (ESL) و استریلیزه است و همچنین صادرات محصولات رامک به ویژه شیر فراپاستوریزه و استریلیزه به کشورهایی حوزه خلیج فارس (از جمله قطر که دارای یکی از سختگیرانه ترین استانداردهای کیفی دنیا را دارد) را در کارنامه خود دارد که تضمین کیفیت آن، بارها و بارها زیر ذره بین ناظران و در آزمایشگاه های معتبر به اثبات رسیده است.

نگاهی به چگونگی تولید شیر فراپاستوریزه ESL بیانگر آن است که محصولات این شرکت لبنی عاری از هر نوع مواد مضر برای سلامتی است.

«هاشم نصیری» در این زمینه با اطمینان به اینکه محصولات این شرکت به ویژه شیرهای فراپاستوریزه ESLفاقد هر نوع آلودگی میکروبی و فیزیکی و شیمیایی مخاطره آمیز است تاکید کرد: این اطمینان خاطر را می‌دهم که شیر تولید شده در صنایع لبنی «رامک» یکی از ایمن‌ترین و با کیفیت ترین شیرهایی است که در کشور تولید می‌شود.

مدیر عامل شرکت فرآورده های لبنی «رامک» افزود: شیرهای دریافتی کارخانجات لبنی رامک به صورت عمده از دامداری های صنعتی تحت کنترل سازمان دامپزشکی تهیه می شود و اساسا تهیه مواد اولیه نامرغوب به دلیل احتمال تولید محصولات نامرغوب، مورد پذیرش کارخانه نیست.

وی اضافه کرد: شیر دریافتی صنایع لبنی «رامک» از مبادی معتبر تامین می شود و سازمان دامپزشکی استان فارس به صورت تصادفی و غیرقابل پیش بینی، اقدام به نمونه برداری از محموله های شیر خام ورودی به کارخانه و همچنین شیر خام تولید شده در دامداری ها می کند.

وی تصریح کرد: همچنین محصولات نهایی نیز توسط سازمان های استاندارد و غذا و دارو مورد آزمون قرار می گیرند و یکی از فاکتورهای مورد نظر هر سه سازمان نیز بحث وجود آفلاتوکسین ها است.

نصیری با رد اظهارات غیر کارشناسی اخیر، گفت: شیر فراپاستوریزه به فرایندی اطلاق می شود که طی آن شیر با کیفیت ممتاز به مدت ۲ تا چهار ثانیه، تحت شوک حرارتی ۱۲۵ تا ۱۲۸ درجه سانتی‌گراد قرار گرفته و پس از آن دمای شیر را تا کمتر از هفت درجه سانتی‌گراد کاهش می‌دهند که این فرایند، تحت هیچ شرایطی اجازه و امکان وجود آلودگی را به شیر نمی دهد.

وی ادامه داد: فرایند ESL یا فراپاستوریزه به این صورت، فعالیت تمامی میکروارگانیسم‌هایی که باعث فساد در شیر می شود را متوقف می‌ کند، ضمن اینکه کیفیت و طعم شیر به همان تازگی و خوشمزگی شیر واقعی باقی می‌ماند.

عضو انجمن مدیران صنایع استان فارس، ضمن تاکید بر حراست و صیانت از اعتماد عمومی، از عموم همشهریان و ایرانیان خواست تا ضمن تفکر در ارتباط با موضوعات مطرح شده در جامعه و فضای ملتهب کنونی، ازدامن زدن به برخی از شایعات بپرهیزند و از تیشه زدن به ریشه اقتصاد و تولید ملی که خروجی آن بیکاری خیل عظیم هموطنان عزیزمان را در پی خواهد داشت، خودداری کنند.