نوشین تبریزی: تئاتر ویترین دموکراسی تمامی کشورهای جهان است

«تالاب هشیلان» تئاتر جدید نوشین تبریزی است که این شب‌ها در تالار قشقایی تئاترشهر به روی صحنه می‌رود. این نمایش با محوریت زنان و آسیب‌هایی که خواسته یا ناخواسته از طرف خانواده یا اجتماع به آن‌ها وارد می‌شود ساخته شده است. نوشین تبریزی کارگردان و نویسنده و محمدعلی محمدی تهیه‌کننده این اثر با حضور در خبرگزاری پانا به نقد و تحلیل این نمایش و اوضاع کنونی زنان در ایران پرداختند.

نوشین تبریزی، افشین سلیمان‌پور، مسعود شاکرمی، یعقوب صباحی، محمد صدیقی مهر، آیه کیانپور، اتابک نادری بازیگران این نمایش هستند.

درباره تالاب هشیلان

نوشین تبریزی نویسنده، کارگردان و بازیگر نمایش «تالاب هشیلان» در ابتدای این گفت و گو درباره این نمایش گفت: «نمایشنامه «تالاب هشیلان» ۱۰ سال پیش نوشته شد و در جشنواره نمایشنامه خوانی مولوی مقام اول نویسندگی را کسب کرد همچنین در اجرای عموم مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت.»
این نویسنده در پاسخ به این سوال که آدم‌های نمایش «تالاب هشیلان» دچار جبر شده‌اند یا پای انتخابی که کرده‌اند ایستاده‌اند عنوان کرد: «به شخصه عاشق قصه گفتن و شنیدن هستم، همیشه دغدغه نوشته‌هایم آدم‌ها هستند و فکر می‌کنم تاریخ همیشه تکرار می‌شود، فرقی ندارد در گذشته چه آدمی بوده‌اید شما در مقام یک انسان در قبال تصمیم‌هایی که می‌گیرید مسئولید و باید آن‌ها را بپذیرید.»

اعتقادی به جبر ندارم
وی ادامه داد: «در زندگی شخصی خودم اعتقادی به جبر ندارم، در نمایش «تالاب هشیلان» فقط دریچه‌ای باز کرده‌ام و به مخاطبان می‌گویم قصه از این نقطه شروع و در این نقطه به پایان می‌رسد، به عنوان یک نویسنده درباره اینکه آدم‌های داستان دچار جبر هستند یا نه هیچ مانیفستی صادر نمی‌کنم و مخاطب می‌تواند در این زمینه تصمیم بگیرد.نمی‌توانم به صورت دقیق بگویم که این تئاتر دقیقا به چه چیزی می‌پردازد زیرا هر کدام از آدم‌های نمایش قصه‌ای دارند که در هم تنیده شده‌اند و تمامشان برایم بسیار مهم بوده‌اند زیرا اگر کاراکتری برایم مهم نباشد یا تاثیری در روند قصه نداشته باشد اصلا واردش نمی‌کنم.»

نمایش «تالاب هشیلان» با محوریت زنان روی صحنه می‌رود
وی ادامه داد: «تئاتر «تالاب هشیلان» با محوریت زنان روی صحنه می‌رود، نقش‌های مرد این داستان هم هرکدام به نحوی با زنان ارتباط دارند. این نمایش فراتر از یک بازه زمانی رفته است یعنی تاریخ مصرف ندارد. می‌توان از زاویه دیگری به این موضوع نگاه کرد، اتفاقاتی که ۱۰ سال پیش می‌افتاده و دغدغه من بوده هنوز هم رخ می‌دهند و ادامه دارند و این مایه تاسف است زیرا به این معناست که در این سال‌ها هیچ کار فرهنگی انجام نداده‌ایم و اساس و بنیاد درستی به کار نگرفته‌ایم بدین سبب هیچ تغییری هم ایجاد نشده است.»

وی ادامه داد: «سال‌هاست درباره خشونت علیه زنان صحبت می‌کنیم، به جای اینکه به سمت جلو حرکت کنیم فقط درجا زده‌ایم و بیشتر در اتفاقات بد فرو می‌رویم. «سالومه» شخصیت دختر داستان فوق لیسانس ادبیات فرانسه دارد بد و خوب را می‌شناسد، بد لباس نمی‌پوشد یا کار خلافی انجام نداده است درواقع جایگاه فرهنگی بالایی دارد. یک روز برای ورزش به کوه رفته بود که به او تعرض می‌شود و به راحتی نمی‌توان محکومش کرد که تجاوز تقصیر او بوده است.
استقلال یعنی مسئولان ذیربط زیرساخت‌های فرهنگی مردم را آنقدر قوی کرده باشند که جامعه دیدش باز باشد و خانواده به دختر بگوید که دیگر بزرگ شده‌ای حالا باید مستقل شوی و جداگانه زندگی کنی، اما اگر شما به عنوان یک دختر با جنگیدن این حق را به دست بیاورید دیگر نامش مستقل شدن نیست. در همه جای دنیا زمانی که دخترها و پسرها به حدی از سن می‌رسند می‌توانند از خانواده جدا بشوند و زندگی مستقل خود را شروع کنند.
زنان جامعه ما برای گرفتن کوچک‌‌ترین حق‌های خود باید بجنگند اما اگر زیرساخت‌های فرهنگی درست بودند جنگی در کار نبود. در جامعه ما از کار کردن زنان با نام استقلال یاد می‌شود اما حقوقی که می‌گیرند برای خانه خرج می‌شود و اگر کار نکنند بخشی از زندگی لنگ خواهد ماند، زمانی کلمه استقلال باید مطرح شود که درآمد زنان از کارشان در جهت خودشان استفاده شود.»

به من انگ فمنیست بودن می‌زنند
تبریزی با اشاره به اینکه او دغدغه‌ زنان را دارد و گاهی به او انگ فمنیست بودن می‌خورد عنوان کرد: «گاهی به من انگ فمنیست بودن خورده اما واقعا اینطور نیست، حتی در مکان‌هایی که فمنیسم پایه گذاری شده هم این موضوعات دیگر رد شده است، انسان باید از این مرزها و عبور می‌کرد. در همه جای دنیا درباره مشکلات زنان پیشرفت حاصل شده اما در ایران تازه پله‌های اول را رد کرده‌ایم.»
کارگردان نمایش «تالاب هشیلان» با اشاره به اینکه کسی اجازه ندارد برای زندگی شخص دیگری تصمیم بگیرد گفت: «یکی از بدترین چیزهایی که از بچگی در مغز زنان ما می‌کنند که تا پایان عمر هم باید با آن سروکله بزنند اجازه گرفتن است. دختران تا زمانی که با پدر و مادر زندگی می‌کنند باید تابع آن‌ها باشند و بعد از ازدواج باید از همسرشان کسب اجازه کنند.
زنی که سن قانونی را رد کرده و عقلش کامل شده برای اینکه شاغل شود یا با دوستانش بیرون برود نباید به اجازه همسرش نیازی داشته باشد، متاسفانه هنوز هم شاهد این مسائل در جامعه هستیم زیرا هنوز به بلوغ فکری و فرهنگی نرسیده‌ایم. موضوعاتی که در نمایش «تالاب هشیلان» آورده شده تماما دغدغه‌های بنده به عنوان یک انسان محسوب می‌شود، کاش همه ایرانیان روزی یک ساعت به این مسائل فکر می‌کردند.»
تبریزی با اشاره به اینکه مخاطب تئاتر خاص است اما باز هم به‌خاطر عقاید سنتی خانواده‌های ایرانی به درکی که باید از آزادی زنان برسند نرسیده‌اند گفت: «زنان ایرانی در بعضی از زمینه‌ها پیشرفت کرده‌اند اما هنوز هم در فرهیخته‌ترین خانواده‌ها یک سری مشکلات حل نشده باقی مانده است. مخاطب تئاتر با اینکه خاص است اما در بعضی از موارد هنوز تفکر قدیمی خود را حفظ کرده است.»
این کارگردان با اشاره به اینکه باید بستری برای تربیت فرزندان خاص از مادران عام فراهم شود، عنوان کرد: «بسیاری از دختران و پسران امروزی به خوبی حق و حقوق خود را می‌شناسند چه بسا با خانواده‌های خود برای گرفتن این حق می‌جنگند، از این پس نیز باید بستری فراهم شود تا از خانواده‌های عام فرزندانی خاص تربیت شوند آن موقع اگر کسی در تاکسی یا خیابان برای دختر مزاحمت ایجاد کند یا حتی به او تعدی شود دیگر اولین کسی که محکوم می‌شود خود دختر نخواهد بود.»

تبریزی در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره مزیت‌های استفاده از تهیه کننده و سرمایه گذاران برای اجرای یک تئاتر گفت: «وقتی به میزان کافی سرمایه در اختیار داشته باشی و دستت برای انتخاب بهترین نوازنده، طراح لباس و صحنه و... باز باشد قطعا یک نمایش با کیفیت به روی صحنه می‌بری، حتی کوچک ترین چیزها هم در ساخت یک اثر تاثیر می‌گذارند و ذهن کارگردان برای تصمیم گیری راحت تر خواهد بود.
این روزها سراغ هر تهیه کننده‌ای که می‌روی در ابتدا می‌پرسد که کار کمدی است یا خیر، سپس چندین اسم ردیف می‌کند که این بازیگران حضور دارند یا نه زیرا این اسامی فروش کار را بالا می‌برند.»

تئاتر ویترین دموکراسی تمام کشورهای جهان محسوب می‌شود
کارگردان تئاتر «تالاب هشیلان» با اشاره به تاثیرگذاری تئاتر بر توسعه فرهنگی و فکری افراد تصریح کرد: «تئاتر ویترین دموکراسی تمام کشورهاست، زمانی که تئاتری تولید می‌شود باید با امکانات کافی روی صحنه برود اما ویترین دموکراسی ایران هر تجهیزاتی هم که داشته از دست داده است.
به عنوان مثال آمار می‌گوید ۵۰۰ سالن در ایران برای اجرای تئاتر وجود دارد اما از همین تعداد فقط ۳۰ تای آن‌ها استاندارد هستند، در یکی از همین سالن‌ها که فقط ظرفیت ۶۰ تماشاچی دارد در یک روز ۴ سانس پشت سر هم نمایش به اجرا می‌رود درصورتی که این سالن حتی تهویه مناسب ندارد. یک سالن تئاتر باید حداقل پشت صحنه‌ای داشته باشد تا بازیگران قبل یا بعد از اجرا آنجا تمرکز کنند که این جزو امکانات اولیه یک سالن تئاتر به حساب می‌آید.»

در ادامه محمدعلی محمدی تهیه کننده تئاتر «تالاب هشیلان» گفت: «سال‌ها نوشین تبریزی را دورادور می شناختم، درنهایت یکی از دوستانم لطف کرد و ما را آشنا کرد. زمانی که متن نمایش‌نامه این تئاتر را خواندم چون دغدغه فرهنگی و اجتماعی داشت از آن خوشم آمد. هر جمله و اتفاقی که در نمایش هست را دوست دارم و دلیلش این است تمام تئاترهایی که تا به حال روی صحنه برده‌ام به مسائل اجتماعی می‌پرداخته، بعد از گفت و گویی که با نوشین تبریزی داشتم فهمیدم چقدر دغدغه مند و کاربلد است. او زمان تمرین بسیار پر استرس و با انرژی بود و کار کردن کنارش لذت بخش است.»
تهیه کننده تئاتر «تالاب هشیلان» درباره نگاهی که به تهیه کنندگان تئار می‌شود گفت: «نگاه آدم‌های بیرون یا داخل تئاتر به تهیه کننده بد است زیرا فکر می‌کنند این شخص بچه پولداری است که نمی‌داند سرمایه‌اش را کجا خرج کند برای همین به سراغ این حرفه آمده تا اسم و رسمی هم به دست بیاورد.»

وی ادامه داد: «تهیه کنندگی تئاتر یعنی شرایطی را برای یک گروه تئاتری درجه یک فراهم کردن و سنجیدن همه شرایط تا به بهترین شکل ممکن نمایش به روی صحنه برود. نوشین تبریزی گاهی به بنده اجازه نظر دادن در بعضی چیزها را می‌داد تا بتوانم نظر بدهم اما در کل نظرات او را قبول داشتم و می‌خواستم بهترین اتفاقات برای او و گروهش رقم بخورد.
در وزارت ارشاد نظارتی بر کسانی که در ایران تهیه کنندگی تئاتر می‌کنند نمی‌شود‌، به چشم دیده‌ام تهیه کنندگی را که فقط به دنبال فروش در گیشه یا حضور بازیگران چهره در تئاترشان هستند. ما تئاتری‌ها حتی خودمان به خودمان رحم نمی‌کنیم.»
محمدی در پایان خاطر نشان کرد: «حاضرم در کوچک ترین سالن ایران کار کنم اما با کسی همکار باشم که دغدغه تئاتر دارد، اینکه یک تئاتری به دنبال پول درآوردن باشد خوب است اما باید از راه درست وارد عمل شود.»

امیرحسین اشرفی/