«کیارش اشراقی»، مبتکر «کتاب‌کارت»:
چند قدم از فن‌آوری‌های مدرن عقب‌تر هستیم
تهران (پانا) - کیارش اشراقی، مبتکر طرح «کتاب کارت»، معتقد است با دسترسی به امکانی مانند این ابزار، می‌توان از قطع بیشتر درختان به منظور تولید کاغذ جلوگیری کرد.
حرکت انسان در مسیر فن‌آوری و به تبع آن، سرعت گرفتن مناسبات انسانی موجب شده است تا امروز، انسان از هر راهی به منظور تسریع در پیشبرد اهداف خود استفاده کند. پروژۀ کتاب‌کار، با همت و تلاش یک تیم ۲۵ نفره، به صاحب امتیازی کیارش اشراقی و حامد ارمغانی پس از گذران مراحل مختلف در مدت زمان ۶ ماه بالأخره به بازار کتاب عرضه شده است. کتاب کار، در نوبت نسخت ۲۰ عنوان کتاب را در دستور کار خویش قرار داده است و پس تألیف، نگارش و ترجمه، آن‌ها را برای ارائه به مخاطب آماد‌ه‌سازی کرده است. در همین راستا گفت‌و‌گویی با «کیارش اشراقی»، مبتکر و مجری این طرح داشتیم که می‌توانید در مطلب ذیل بخوانید.
لطفاً خود را معرفی کنید و رزومۀ هنری خود را توضیح دهید.
کیارش اشراقی، متولد ۱۳۶۹ هستم از سال ۹۲ فعالیت اجرایی و بازیگری در تئاتر را به مدت دو سال تحت نظارت استاد مهتاب نصیرپور آغاز کردم. پس از آن، افتخار شاگردی در کلاس‌های آموزشی استاد محمد رحمانیان را داشتم و نویسندگی تئاتر را در سایه آموزه‌های ایشان فرا گرفتم.
در این دوره، سه نمایشنامه تألیف و کارگردانی شده را به روی صحنه بردم که آثار مذکور شامل «قشاع» و «پرفورمنس: فصل‌ها یک و دو» بود. پس از آن، فیلم کوتاهی با عنوان «پرده آخر» با بازی خانم مینا جعفرزاده تهیه کنندگی و کارگردانی کردم؛ این اثر در جشنواره فیلم «۱۰۰ » توسط هیات داوران کاندید دریافت جایزه هم شد.سپس، به تجربه مستند سازی روی آوردم و فعالیت‌های مستندسازی را به‌صورت حرفه‌ای آغاز کردم.
مستند «فاز ۱۴ پارس جنوبی» را به سفارش خانه مستند انقلای اسلامی با مرتضی قاضیان کارگردانی و تدوین کردم و همچنین مستند «برفگیر» را ساختیم که در شبکه ۵ تلویزیون پخش شد و در جشنواره «حقیقت » توسط هیات داوران کاندیدا دریافت جایزه شد.
پس از اتمام ساخت مستند، استاد مازیار حیدری، از اساتید برجسته صنعت تارسازی و هنرمندان بزرگ حوزه موسیقی که ساخت ساز سنتی سه تار را به من آموختند و به مدت چندین سال فعالیت، ساخت و آموزش ساز سه‌تار را آغاز کردم و همچنان در این مسیر فعالیت می‌کنم.
سازهای ساخته شده من در کارگاه سازگری «اشراق» به همراه دوست خوبم رامین شاهینکار که از اساتید تدریس تار و سه تار هستند و با مُهر اشراق عرضه شده است و در کنار آن به ساخت و بهره‌برداری از سازهای سه‌تار می‌پردازم.
همچنین، برای امرار معاش و فعالیت در همان حوزه فرهنگ و هنر،ایده نگارش و تولید «کتاب کارت» در ذهن من شکل گرفت و از شش ماه پیش فعالیت‌های مستمر در راستای تولید و عرضه این پروژه در بازار شروع شد.
«کتاب کارت» چیست؟ این ماجرا از کجا آغاز شد؟
ایده استارتاپ «کتاب کارت» به شیوه‌ای جذاب و در عین حال تلخ به ذهن من رسید. در آن دوران، در زمینه ساخت ساز، تولید تبلیغات، ویدئوها و تیزرهای تبلیغاتی فعالیت می‌کردم. اما پس از مسدود شدن اینستاگرام و با فرا رسیدن دوران پساکرونا، شرایط این حرفه دچار تغییر شد و نتوانستم از آن درآمد مناسبی کسب نمایم،مستند سازی هم که در کشور پول آنچنانی برای مستند سازان به همراه ندارد، لذا به سمت سازگری روی آوردم.
فعالیت در حوزه ساخت ساز و سازگری، علاوه بر زمانبر بودن، مستلزم تلاش و صرف زحمت‌های بسیار است؛ در نتیجه، با فشار و مضیقه شدید مالی جهت امرار معاش مواجه شدم.
با توجه به تسلط کسب‌شده در زمینه تدوین، گویندگی، اجرا و تهیه کتاب‌های صوتی متعدد، سراغ پلتفرم «فیدیبو» رفتم تا کتاب‌ها را به صورت صوتی ارائه و در آن پلتفرم عرضه نمایم و از این طریق درآمد لازم جهت گذران زندگی تأمین شود. متأسفانه، سیاست‌های مجموعه فیدیبو و سایر پلتفرم‌های فعال در حوزه کتاب صوتی به این صورت است که متقاضیان باید فرآیند طولانی ارشاد را طی کرده یا مجوز انتشار صوتی دریافت نمایند، و در صورتی که اثر مورد نظر ابتدا به صورت کتاب چاپ شده و دارای مجوزهای لازم باشد، سپس نسخه‌هایی از آن به مؤسسه ارشاد ارائه و مجوز و نامه مربوط از نویسنده و انتشارات اخذ گردد؛ این روند ماه‌ها زمانبر و پیچیده است و «فیدیبو» بدون دریافت مجوز، امکان قرار دادن کتاب صوتی را در پلتفرم خود نمی‌دهد.
در پی مواجهه با این چالش‌ها، ناچار شدم ه‌حل دیگری بیابم. از آنجا که توانایی صدابرداری و تدوین را دارم، تصمیم گرفتم خودم مطالب نو وکابردی در حوزه ها گوناگون را ترجمه و تالیف کنم و را با صدای خودم و کمک دوستان صدا پیشه ام به صورت صوتی ارائه دهم.
پس از بررسی و اندیشه و ایده پردازی های طولانی، به این نتیجه رسیدم که تولید کتاب صوتی‌ای که امکان فروش مستقیم آن بدون وابستگی به پلتفرم‌های واسطه وجود داشته باشد، راهکاری مناسب خواهد بود. از این رو، نقشه‌ای برای راه‌اندازی یک وب‌سایت جهت فروش مستقیم کتاب‌های صوتی با مطالب اختصاصی تالیف شده توسط تیم خودم را طراحی کردم و به مرور زمان این ایده در ذهنم پرورش یافت.
در نهایت، به این نتیجه رسیدم که تولید کتاب صوتی به گونه ای که به صورت فیزیکی و در عنوان یک یادگاری و هدیه کوچک نیز به دست مخاطبان برسد، می‌تواند پاسخگوی نیازهای موجود باشد.
ضمناً، به این نکته توجه کردم که در پلتفرم‌های موجود کتاب‌های صوتی با گویندگان مشهور و با قیمت مناسب عرضه می‌شوند؛ اما دسترسی به این آثار محدود است، زیرا مخاطب موظف است با استفاده از دستگاه و ورود به پلتفرم معین، اشتراک خود را خریداری کرده و تنها از همان طریق به آن دست یابد، علاوه بر اینکه محتوا به صورت غیرقانونی کپی و منتشر می‌شود.
این محصول چه ویژگی‌های خاصی دارد که می‌تواند مخاطب را درگیر کند؟
کتاب کارت محصولی خلاقانه و متفاوت است که علاوه بر ظاهر جذاب و طرح ها رنگ های زیبا، یک تجربه دیجیتالی خاص برای شما به همراه دارد.این محصول ترکیبی از طراحی سنتی و فناوری مدرن ارائه کرده و گزینه ای ایده آل برای یک هدیه و یادگاری کوچک اما ماندگار است.
یکی از ویژگی های متمایز این محصول، کارت دیجیتالی موجود در داخل آن است. با اسکن کردن بارکد درج شده روی کارت، کاربران می‌توانند محتوای آن را گوش بدهند. این قابلیت نوآورانه این محصول را از سایر کارت پستال ها و کتب صوتی موجود در پلتفرم‌ها متمایز می‌کند و آن را به گزینه ای ارزشمند برای علاقه مندان به فرهنگ و هنر تبدیل کرده است.
چگونه نقض حقوق ناشران و نویسندگان در شبکه‌های مجازی الهام‌بخش ارائه یک راه‌حل منحصربه‌فرد شد؟
در بررسی فعالیت‌های موجود در شبکه‌های مجازی، مشاهده شد که محتوای ارائه‌شده در این پلتفرم‌ها به‌طور رایگان منتشر می‌شود؛ به عبارت دیگر، آثار به صورت هک‌شده در دسترس قرار می‌گیرند و حقوق ناشر و نویسنده به ایشان پرداخت نمی‌شود، که در نتیجه ارزش معنوی و اقتصادی آن‌ها از بین می‌رود.
در پاسخ به این چالش، تصمیم گرفتم راه‌حلی نوین ارائه کنم؛ به این ترتیب یک هدیه ارائه و در واقع، طرح مد نظر این بود که یک کارت پستال تهیه شود به همراه طراحی جذاب روی جلدی که اختصاصی باشد. در داخل جلد، کارتی قرار می‌گیرد که از نظر دیجیتالی تدوین شده و دارای بارکدی است. با اسکن این بارکد، کتاب صوتی یا محتوای صوتی مربوطه به صورت دیجیتالی پخش می‌شود.
بنابراین، با خرید «کتاب کارت»، مخاطب صرفاً یک کتاب و محتوای صوتی دریافت نمی‌کند؛ بلکه یک محصول هنری با طراحی و نقاشی زیبا، موسیقی داخلی و محتوای صوتی ارزشمند به عنوان هدیه عرضه می‌شود. این ایده پس از مراحلی از اندیشه و پرورش، به نقطه‌ای رسید که امروز بتوان آن را در بازار ارائه کرد.
چرا پروسه اخذ مجوز به عنوان یک مانع در روند تولید کتاب صوتی مطرح شد؟
پروسه طولانی اخذ مجوز – هرچند به حق ناشر مربوط می‌شود به دلیل پیچیدگی و زمانبر بودن، مستلزم صرف وقت و پیگیری‌های فراوان است. از همین رو، این روند طولانی الهام‌بخش شکل‌گیری ایده «کتاب کارت» شد ؛ ایده‌ای که در آن به جای اتکا به قالب‌های موجود، به شیوه‌ای مستقل و نوین به تولید محصول پرداخت می‌شود.
چگونه به ایده «کتاب کارت» دست یافتید و محتوای اختصاصی را تولید کردید؟
با توجه به سیاست‌های موجود و ناتوانی در هم‌افزایی با ناشران و نویسندگان (که مذاکرات با آنان نتیجه‌بخش نبوده)، تصمیم گرفتم یک تیم متخصص تشکیل دهم تا بتوانیم محتواها را به‌طور کاملاً اختصاصی تالیف، ترجمه، پژوهش و نگارش کنیم؛ به‌گونه‌ای که در سری اول تمامی آثار، منحصراً متعلق به خودمان باشد. این اقدام موجب شد تا از لحاظ حقوق ناشر هیچگونه استفاده‌ای صورت نگیرد و در نتیجه نیازی به اخذ مجوز برای انتشار آثار صوتی مورد تأیید ارشاد احساس نشود.
چه اقداماتی جهت رعایت ضوابط قانونی و حقوقی انجام شد؟
به منظور تطبیق با شرایط مورد نظر ارشاد، چندین نکته مهم رعایت شده است:
• پرداخت مالیات: به‌طور کامل کد مالیاتی دارم و مالیات‌های مربوطه به درستی پرداخت می‌شود.
• رعایت عرف و چارچوب‌های قانونی: تمامی محتواها مطابق با قوانین جمهوری اسلامی و در چارچوب موازین قانونی، تالیف اختصاصی و تولید شده‌اند؛
• حفظ حق ناشر: از آنجا که محتوا به‌طور کاملاً اختصاصی توسط تیم خودمان تهیه (ترجمه، تالیف و نگارش) شده است، هیچ حقی از ناشران یا مولفان دیگر مورد استفاده قرار نگرفته است.
این سه مورد، که ارشاد آن‌ها را برای صدور مجوز از شما می‌طلبد، به دقت رعایت شده است.
برنامه‌های آتی جهت گسترش انتشار کتاب صوتی «کتاب کارت» چگونه برنامه‌ریزی شده است؟
در مرحله بعد، اقدام به ثبت برند «کتاب کارت» شده و مجوزهای لازم جهت انتشار انتشارات صوتی در حال اخذ است. هدف این است که در سری‌های آینده بتوان با نویسندگان، مترجمان و ناشران همکاری کرد تا عناوین متنوعی تولید شود و کتاب صوتی – همراه با جلد، کارت و بارکد – به همراه اخذ مجوز های ارشاد به‌صورت فیزیکی چاپ و عرضه شود.
از نظر شما چگونه فضای مجازی، به‌ویژه اینستاگرام، به عنوان یک عامل منفی در زمینه فرهنگی و زمان‌بری نقش می‌کند؟
واقعیت این است که فضای مجازی و به‌خصوص اینستاگرام و روش استفاده نادرست ما از آن و توجه به محتواهای سطحی،پوچ مبتذل و بی ارزش، همچون سم عمل می‌کنند؛ همچون اعتیادی بد که زمان را می‌رباید و تأثیرات منفی بر نسل جدید می‌گذارد. از آنجا که پس از فیلتر شدن تلگرام، بسیاری از کسب‌وکارها به اینستاگرام روی آوردند، کسی که قصد راه‌اندازی یک استارتاپ را دارد، مجبوراً در این فضا نیز فعالیت کند؛ امری که در تناقض با نگرانی‌های فرهنگی و زمانبر بودن آن به شمار می‌آید.
فکر می‌کنید فضای مجازی چگونه باعث فاصله میان کتاب و مخاطب شده و روند کتابخوانی را مختل می‌کند؟
اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی موجب شده‌اند که بسیاری از افراد از خواندن کتاب دور شوند و کنار بمانند و عمده وقت آزاد خود را در فضای مجازی سپری کنند. در حالی که کتاب خوان های حرفه‌ای سال‌هاست که کتاب را به صورت عمیق مطالعه می‌کنند، فضای مجازی باعث شده است که ما از کتاب و ارزش مطالعه فاصله بگیریم. تکنولوژی به عنوان سد بزرگی بین کتاب و مردم عمل می‌کند و خواندن آثار کامل را در برابر گزیده‌های کوتاه و بخشی محدود، تضعیف کرده است.
آیا ترجیح به انتشار گزیده‌های کوتاه از آثار نویسندگان بزرگ، به معنای کاهش ارتباط عمیق با کتاب است؟
پیج‌هایی وجود دارند که گزیده‌هایی از آثار نویسندگان مطرح را به صورت مختصر و کوتاه منتشر می‌کنند و بازخوردهای بسیار مثبتی دریافت می‌کنند. این روند، هرچند از جهت افزایش دسترسی به آثار ادبی مفید است، اما به واسطه محدود کردن عمق مطالب، سبب می‌شود که مخاطب از خواندن یک اثر کامل فاصله بگیرد و این مساله موجب کاهش ارزش واقعی خواندن کتاب را فراهم می‌آورد.
چرا در عرصه تکنولوژی ما همیشه به روز نمی‌شویم؟
واقعیت این است که ما از فناوری مدرن همیشه چند قدم عقب‌تر هستیم. همانطور که تحولات فراوانی از تلفن‌های چرخشی و سیمی به تلفن‌های بی‌سیم و در نهایت به موبایل‌ها رخ داده، ما نیز مجبوریم در جهت به‌روزرسانی کسب‌وکارهای خود گام برداریم. عدم تطبیق با تکنولوژی نوین نه تنها کسب‌وکارها را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه مانع بهره‌گیری کامل از فرصت‌های نوین نیز می‌شود.
چگونه هوش مصنوعی و فضای مجازی، به‌ویژه اینستاگرام، فرهنگ مطالعه و کتابخوانی را تضعیف می‌کنند؟
با ظهور هوش مصنوعی و روند تسریع تحولات در دنیای فناوری، از لحاظ فرهنگی، به‌ویژه در حوزه مطالعه و کتابخوانی، شاهد ضعف و کاهش ارزش این فرهنگ هستیم. فضای مجازی، به‌ویژه اینستاگرام، همچون سمی است که باعث اعتیاد، هدررفت زمان و فاصله گرفتن نسل جدید از ارزش‌های ادبی می‌شود. بسیاری از کسب‌وکارهایی که در گذشته به ناشران و کتاب خوان های واقعی بستگی داشتند، امروزه به سمت پلتفرم‌هایی رو می‌آورند که تاثیر مستقیمی بر فرهنگ مطالعه دارند.
چگونه تحول در تکنولوژی باعث آسیب به حوزه نشر شده است؟
به گفته دوستان و همکاران ناشر، بسیاری از ناشرین و انتشارات از لحاظ نشر و مالی آسیب دیده‌اند؛ امری که ناشی از تغییرات سریع فناوری و میزان بالای فعالیت در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام می شود. آن دسته از ناشرینی که به‌صورت پیش‌پرداخت سفارش دریافت می‌کنند، موفق‌تر عمل می‌کنند، در حالی که بسیاری از ناشرین دیگر با مشکلات جدی روبه‌رو هستند؛ همانطور که در گذشته فروشنده‌های تلفن های دستی، در ابتدای ورود تلفن های مدرن نمی‌توانستند به دلیل عدم به روزرسانی وضعیت خود را توجیه کنند، امروزه حوزه نشر نیز به همین منوال دچار چالش شده است.
چگونه می‌توان با تلفیق فناوری و فرهنگ، نسل جدید را به مطالعه و هنر جذب کرد؟
راه‌حل ما در «کتاب کارت» بر این اصل استوار است که باید فرهنگ، هنر و ادبیات خود را هماهنگ با تکنولوژی به نسل جدید ارائه کنیم. در این راستا، ایده این محصول از ادغام یک هدیه هنری شکل گرفت؛ طرحی که شامل یک جلد طراحی و نقاشی شده زیبا است؛ در داخل آن، کارتی دیجیتالی به همراه بارکد به کار رفته است. با اسکن این بارکد، کتاب صوتی یا محتوای صوتی مرتبط پخش می‌شود؛ بدین ترتیب، مخاطب تنها یک کتاب صوتی دریافت می‌کند، بلکه یک تجربه چند بعدی شامل هنر، موسیقی و محتواهای آموزنده را به دست می‌آورد.
چه اقداماتی برای جلوگیری از فراموشی فرهنگ مطالعه در عصر دیجیتال انجام شده است؟
با دید به آینده، و با توجه به آسیب‌های فرهنگی ناشی از فضای مجازی، ما تصمیم گرفتیم کتاب کاغذی را با فناوری تلفیق کنیم.نسل جدید و به‌خصوص کودکان را با جذابیت این محصول به سمت گوش دادن قصه های صوتی ببریم.بطور مثال در حوزه کودکان، مجموعه‌ای تدوین شده است که شامل داستان‌های کوتاه دو زبانه برای تقویت زبان انگلیسی است. در این مجموعه، داستان‌های معروف دوباره بازنویسی شده و از همکاری‌هایی نظیر اقتباس هایی از کلیله و دمنه بهره برده شده است؛ همچنین دو نمایشنامه رادیویی نیز در سری اول کتاب کارت تدوین و بصورت صوتی ارائه شده است.یکی برای کودکان به کمک تیم پرشنگ و یکی به کارگردانی جناب یوسف صیادی و قلم احسان کشفی برای بزرگسال. طراحی جذاب، رنگارنگ و کاربرپسند این محصول به گونه‌ای است که حتی کودکان پنج ساله بتوانند آن را باز کرده، بارکد را اسکن و به آسانی محتوا را پخش نمایند. بازخوردهای دریافتی نشان داده است که این شیوه بسیار مورد پسند قرار گرفته و می‌تواند در راستای زنده نگه داشتن فرهنگ قصه و قصه‌خوانی موثر باشد.
به نظر شما، آیا چاپ کتاب‌های کاغذی به ضرر محیط زیست عمل می‌کند؟
با چاپ کتاب‌های کاغذی، درختان به منظور تأمین کاغذ قطع می‌شوند؛ گرچه بسیاری از افراد – چه از نسل قدیمی و چه نسل جدید – ممکن است معتقد باشند که کتاب‌های کاغذی به زودی منسوخ خواهند شد، امّا واقعیت این است که از نظر زیست‌محیطی ما نیازمند همسویی با تکنولوژی هستیم. در پروژه «کتاب کارت» برخلاف چاپ ۲۰۰ یا ۳۰۰ صفحه‌ای کتاب‌های معمولی، محصول به صورت یک کارت فشرده و خلاصه با بارکدی روی آن کارت ارائه شده است. این امر موجب کاهش مصرف کاغذ، جلوگیری از قطع درختان و در نتیجه تأثیر مثبت بر محیط زیست می‌شود.
چگونه می‌توان دسترسی به ادبیات و هنر را برای نابینایان و سایر افراد دارای محدودیت‌های بینایی فراهم کرد؟
یکی از نکات مهم مدنظر در «کتاب کارت» این است که بسیاری از کتاب‌های چاپی به خط بریل ارائه نمی‌شوند؛ از این رو، افراد نابینا و یا دارای نیازهای ویژه از استفاده از محتوای ادبی و هنری محروم می‌شوند. با بهره‌گیری از فناوری دیجیتال و امکان پخش محتوا از طریق تلفن‌های همراه هوشمند – ابزاری که حتی افراد دارای محدودیت‌های بینایی قادر به استفاده از آن هستند – «کتاب کارت» این خلاء را پر می‌کند و امکان دسترسی به محتوای متنوع، جذاب و آموزنده را برای همه فراهم می‌آورد.
«کتاب کارت» چگونه یک تجربه حمل‌پذیر و چندجانبه در زمینه کتابخوانی ارائه می‌دهد؟
«کتاب کارت» به گونه‌ای طراحی شده است که ضمن داشتن چاپ منحصربه‌فرد (جلدی که با نقاشی‌های جذاب آراسته شده) و کارتی دیجیتالی با بارکد، ابعاد آن به قدر کافی کوچک بوده تا به راحتی در جیب یا کیف قرار گیرد. این محصول به عنوان یک هدیه نیز مطرح است؛ برخلاف کتاب‌های چاپی دیگر که گاهی هدیه داده می‌شوند اما سال‌ها در گوشه‌ای از کتابخانه مانده و یا استفاده نمی‌شوند، «کتاب کارت» با ابعاد و طراحی خاص خود امکان استفاده مستقل، پخش آسان و حمل راحت را به مخاطب فراهم می‌کند. بازخوردهایی از سوی پدر و مادرها مبنی بر این اتفاق است که کودکان توانسته‌اند به راحتی این کتاب را باز کنند، بارکد را اسکن کرده و محتوای صوتی جذاب و آموزنده را در هر مکان پخش نمایند. از این رو، علاوه بر حفظ محیط زیست و کاهش مصرف کاغذ، «کتاب کارت» فرهنگ، ادب و هنر ایرانی را در قالبی مدرن و در دسترس نسل جدید تلفیق می‌کند.
در پایان اگر فکر می‌کنید سخنی باقی مانده است، بفرمائید.
ما بر مبنای چند اعتقاد قلبی بر این شدیم که کتاب کارت را با سختی های فراوانی که در مسیر تولید داشت به دست شما برسانیم. چون بر این باوریم که فرهنگ و هنر غنی و ارزشمند این مرزوبوم نباید به علت پیشرفت تکنولوژی از دسترس مردم، به خصوص کودکان کشورمان دور بماند. روشن دلان و نابینایان عزیز هم باید از کتب متنوع بهره ببرند و در آخر با صوتی شدن کتاب ها، کاغذ کمتری استفاده شده و درختان کمتری قطع می‌شوند. از تلاش و زحمات تمامی عزیزانی که در گردآوری و تهیه این محصول همراهمان بودند، صمیمانه سپاسگزاریم.
فاطمه آبروش
ارسال دیدگاه