«جان سخت» ؛ بر مدار فرمول های شناخته شده

این بحران که درجریان یک تور کویری رخ می دهد، زخم های قدیمی را برسر یک رقابت عشقی بازکرده و انتقام تعصبی، روابط میان دوستان را دستخوش تغییر می کند. 

همدلی و حمایت از یکدیگر پیام اصلی داستان است لیکن، برای حفظ آن به اعمال غیر اخلاقی همچون تلکه کردن مردم از طریق فضای مجازی می پردازند. الگوی رفتاری جوانان سریال برخلاف عرف معمول جامعه بوده و میزان خشونت و ناهنجاری آن بالاست، لذا تماشای جان سخت به مخاطب زیر ۱۶سال توصیه نمی شود.

بپردازیم به داستان، پسر اوباش و تند مزاج اقدام به شکستن آینه و شیشه های خودروهای مردمی می کند که در ترافیک مانده اند. این شخص به همراه یک تیم ارازل و اوباش به منزل فردی وارد شده و اقدام به شکستن در و پنجره‌های خانه می کنند.

درگیری فیزیکی اثر اغلب در بین جوانان رخ می دهدکه منجر به مرگ یکی از آنها می شود . لیکن ، درگیری لفظی علاوه بر جوانان، بین آنها و بزرگترها نیز صورت می گیرد. مادر مقتول به دوستان قاتل سیلی می زند. فردی برای رضایت دادن تهدید می شود. صحنه های خشونت داستان منجر به ایجاد رعب و وحشت خاصه در زنان می شود.

هجوم به یکباره به منزل فرد و اقدام به شکستن در و پنجره و آتش زدن در خانه موجب ترس دختر خانه است. افرادی که در زندان هستند منتظر اعدام خود هستند. ناهنجاری اصلی داستان معطوف به روابط عاطفی و دوستانه آزاد دختر و پسرها است که بزرگترها هم مخالفتی نشان نمی دهند.

سیگار کشیدن و استعمال مواد مخدر دربین آنان امر رایجی است که ترویجی و جذاب نمایش داده می شود. این اشخاص، خط قرمزهای اجتماعی ایران مبتنی بر عدم خوانندگی زنان را زیر پا گذاشته و از طریق فضای مجازی به تلکه کردن مردم اقدام می کنند. در فضای قبل از انقلاب اسلامی، فضای کاباره و شراب نوشیدن به تصویر کشیده می شود.

پیام داستان در خصوص حمایت و تلاش برای حفظ روابط تحت هر شرایطی است لیکن، شرایط داستان، دوستان را سر دوراهی حفظ ارزش ها یا پشت کردن به آنها قرار می دهد. عده ای انتخاب می کنند با اعمال غیر اخلاقی همچون ترغیب به دعوا یا تلکه کردن مردم در فضای مجازی برای تأمین مبلغ مورد نیاز اقدام کنند.

برخی، به ارزش های اخلاقی پایبند بوده و با عدم مشارکت خود، رفتار بقیه را به چالش می کشند. جوانان اثر به سبب الگوی رفتاری مشترک و مبتنی بر روابط آزاد با جنس مخالف، پوشش خلاف عرف جامعه و مصرف مداوم سیگار الگوی مناسبی برای مخاطب نوجوان و جوان نیستند. این جوانان هیچ تسلط عقل مدارانه ای بر رفتار و هیجانات خود نداشته و به آسانی دنبال یقه گیری و انتقام هستند.

شخصیت های نسبتا عاقل و آرام شان در امور غیر اخلاقی همچون گول زدن مردم در فضای مجازی و پنهان کردن دوست قاتل شان با بقیه همکاری می کنند و کاراکترهایی که سابقه ورزشی دارند، روحیه و اخلاق ورزشی ندارند. بزرگترهای داستان گویا هیچ تسلطی برزندگی، معاشرت و سلوک فرزندانشان ندارند. نه تنها آنها را رها کرده اند که در برخی مواقع همچون سیگار کشیدن جوانان یا تجمع شان در یک مکان به آنها خرده نمی گیرند.

داستان سریال بطور کلی جذاب است و از همان ابتدا مخاطب را درگیر خود می کند. البته کندی روایت در ابتدای داستان ممکن است برای برخی از تماشاگران کمی کسل کننده باشد؛ با این حال شخصیت پردازی ها و بازی های قوی بازیگران، به خوبی توانسته برخی کندی های داستان را جبران کند.

سریال شروعی غافلگیر کننده و حال و هوایی جوانانه دارد. یک جنجال عاطفی و رقابت عشقی به دعوایی تعصبی می انجامد و به حادثه‌ای منجر می شود که می تواند گره محکمی برای شروع یک سریال باشد. این سریال با استفاده از روابط پیچیده میان شخصیت ها، تلاش دارد تا تاثیرات کوچک بر سرنوشت افراد را به تصویر بکشد.

جان سخت از نظر سبک روایت و تمرکز بر روابط انسانی، به اولین فیلم مصطفی تقی زاده، یعنی (زرد) شباهت دارد. ( زرد) نیز داستان گروهی از جوانان را روایت می کرد که یک حادثه زندگی آنها را دگرگون می کند. به نظر می رسد (جان سخت ) با استفاده از همین فرمول، توانسته داستانی پرکشش وتعلیق برانگیز خلق کند. از جمله ویژگی های جذاب این سریال، حضور بازیگران شناخته شده و جوان در آن است.

مهرداد صدیقیان، الناز حبیبی ، مجتبی پیر زاده و ماهور الوند بازیگران اصلی و جوان تر آن هستند؛ البته بازیگران باتجربه و مشهور دیگری هم در جان سخت بازی کرده اند؛ فرهاد اصلانی، مسعود کرامتی، نسرین مقانلو، علی عمرانی، بهنازجعفری و شهرام قائدی از جمله دیگر بازیگرانی هستند که در این سریال به ایفای نقش پرداخته اند.

مهرداد صدیقیان بابایی در نقش اصلی، توانسته است عواطف و درگیری های درونی شخصیتش را به طور موثری نمایش دهد. الناز حبیبی نیز به عنوان یکی از بازیگران اصلی زن، با حضور خود در این سریال در نقش یک زن قوی و مستقل ظاهر شده است. یکی از نکات جالب سریال جان سخت، تاکید آن بر روابط انسانی و پیام های روانشناختی است که از دل داستان بر می آید.

این سریال در بطن خود به مسائل اجتماعی و روان شناختی می پردازد و در عین حال بر اهمیت همبستگی و همکاری میان افراد تاکید می کند. سریال ( جان سخت ) تقریبا به نیمه راه خود رسیده و باید گفت سریال البته سر و شکلی حرفه ای و استاندارد دارد و از تصویر برداری خلاقانه و نورپردازی و طراحی صحنه و موسیقی تأثیر گذار بابک افشار بهره می برد.

 همه این ها برای مخاطب با تجربه امروز کافی نیست. برای اینکه مخاطب گریز پای امروزی پای نمایش خانگی بماند چیزهای اساسی دیگری نیاز است؛ از جمله تعلیق و قصه گویی و شخصیت پردازی درست و موثر. مهم‌ترین انتقاد بر ( جان سخت ) این است که  آن اتفاق ویژه را رقم نمی زند و بطور کلی بر مدار فرمول های شناخته شده و کلیشه ای همیشگی ژانر حرکت می کند.

این سریال به مانند سریال ( گناه فرشته ) قصه قتل و انتقام و جور کردن مبلغ دیه و رضایت گرفتن از خانواده مقتول روایت شده است. اما آنچه که از ( جان سخت ) انتظار داریم رویکردی تازه یا زاویه دیدی متفاوت به این قصه مکرر است. چیزی که دیده نمی شود و به پاشنه آشیل سریال تبدیل شده است.

شخصیت ها شبیه تیپ هستند و اعمالشان قابل پیش‌بینی است. تکراری بودن  تیپ شخصیت ها و شباهت بیش از حد دیالوگ ها به آثار مشابه، به شدت توی ذوق می زند و باعث می شود سریال نتواند تازگی و جذابیت لازم را برای مخاطب ایجاد کند. همچنین قصه نامتوازن و ناموزون است و گاه به منطق داستانی نیز توجهی ندارد. برای تماشاگر مشخص نمی شود که چطور این جوان های شیک و پیک که دسته موسیقی هم تشکیل داده اند و به نظر مرفه هم می آیند هم محلی آن جوانان لات و اراذل و خلافکار هستند! حامد، برادر مقتول چگونه می تواند هرکاری دلش بخواهد بکند و هر خشونتی را بخرج دهد و عواقبی هم برایش نداشته باشد؟.

حرکت بر روی کلیشه ها و تکرار فرمول های جواب داده جهت رسیدن به موفقیت یکی از آفت های شبکه نمایش خانگی  ماست که در این سریال نیز نمود یافته است. حتی نام سریال نیز خالی از خلاقیت است و سازندگان به راحتی نام یکی از فیلم های معروف هالیوودی را بر این سریال خانگی گذاشته اند! یکی دیگر از ایرادات سریال خشونت بیش از حد و صحنه های داد و بیداد و شلوغ کاری بیهوده است. اگر ( جان سخت) بخواهد مانند ( پوست شیر) تأثیر گذار و جذاب باشد باید بتواند در قسمت های پایانی مخاطب را شگفت زده کند و نشان دهد چیزی فراتر از یک سریال معمولی و قابل پیش‌بینی است.  در غیر اینصورت، این سریال در کنار آثاری قرار می گیرد که تنها از نمایش خشونت عریان برای ایجاد هیجان آنی و جذب مخاطب استفاده می کنند و از کار کرد اصلی خود غافل می مانند.

منتقد سینما