باغ شیخی: امیرکبیر مظلوم است زیرا سوژه‌اش هم در فیلم‌سازی حامی ندارد

«سجاد باغ شیخی»، کارگردان و تهیه‌کننده مستند «امیرکبیر در خون» با اشاره به اینکه ساخت این مستند در میانه راه است و فعلاً حدود ۸۰ درصد از پروژه پیش رفته، در گفت‌وگو با پانا گفت: «پروژه در دهه اول محرم شروع شد و تنها تعطیلی ما دو روز عاشورا و تاسوعا بود. بخش انتهایی پروژه که تصویرسازی در کاخ گلستان است باقی‌مانده اما قسمت‌های مربوط به شهرستان کاشان و ابنیه‌های تاریخی آن انجام شده است.»
روایت فیلم‌های ساخته شده درباره امیرکبیر کامل نیست
باغ شیخی که مستندهای برگی از دفتر تاریخ، راهیان عشق و مستند حاج ایمان را در کارنامه خود دارد درباره دغدغه فعالیت‌های مستندسازی‌اش گفت: «من دنیای مستند را زیباتر از دنیای فیلم می‌بینم چون حقیقتی که در دنیای مستند است در دنیای فیلم نیست. یک فیلم‌ساز وقتی فیلم می‌سازد حتی اگر فیلم تاریخی هم باشد به خاطر اینکه می‌خواهد موضوع درام فیلمش را حفظ کند و مخاطب را جذب کند، ناچار است از تاریخ فاصله بگیرد و آن را غلو یا هجو یا حذف کند پس هیچ فیلمی نمی‌تواند آن فیلم و بیان تاریخی‌اش را ادا کند.»
باغ شیخی با اشاره به اینکه برای شخصیت امیرکبیر در تاریخ سینمای ایران سه فیلم ساخته‌شده است، عنوان کرد: «فیلم مرحوم علی حاتمی و «سلطان صاحبقران» سعید نیک پور و سریال «سال‌های مشروطه» محمد ورزی که بخشی از اتفاقات امیرکبیر را هم به تصویر کشیده است، ببینید تمام و کمال در مورد امیرکبیر صحبت نمی‌شود ولی در مستند این‌گونه نیست.»

تاریخ معاصر ایران جذاب است
کارگردان مستند «روایت فتح کرونا» که پرمخاطب‌ترین مستند تعمیمی کرونایی سیمای جمهوری اسلامی است، گفت: «من علاقه‌مند به ساخت مستندهای تاریخی هستم و بیشتر ذهنم روی تاریخ معاصر ایران است. از شروع قاجار تا حکومت پهلوی و انقلاب اسلامی که اتفاقات بزرگ تاریخی در تاریخ معاصر ایران اتفاق می‌افتد و خیلی شبهات تاریخی به این تاریخ مربوط می‌شود. تاریخ معاصر ایران یک تاریخ جذابی است که هرچقدر درموردش صحبت شود بازهم بیان برای گفتن دارد و ناگفته‌های تاریخی هم زیادی دارد.»

ناگفته‌های تاریخی امیرکبیر انگیزه اصلی ساخت این مستند است
باغ شیخی با اشاره به اینکه ناگفته‌های تاریخی امیرکبیر انگیزه اصلی او برای ساخت مستند «امیرکبیر در خون» شد، عنوان کرد: «ناگفته‌های تاریخی مربوط به امیرکبیر در تاریخ معاصر ایران سرآمد است. من کتاب تاریخ در مورد امیرکبیر زیاد خوانده‌ام و یک سؤال ذهنم را به خودش مشغول کرد که در هیچکدام از فیلم‌های ساخته‌شده به تصویر کشیده نشده است. از وقتی‌که امیرکبیرعزل شد و به کاشان تبعید شد تا وقتی به قتل می‌رسد، یک بازه تقریباً دوماهه زمان برده است و در این دوماه در هیچکدام از کتب تاریخی حتی کتاب فریدون آدمیت «امیرکبیر و ایران» یا کتاب اقبال آشتیانی با عنوان «امیرکبیر» به این دوماه اشاره‌ای نشده است. اگر هم بوده وقایع تهران را بررسی کرده است؛ یعنی زمانیکه امیرکبیر در کاشان بود، در تهران چه اتفاقی می‌افتاده؛ درحالیکه امیرکبیر ۴۳ روز و به روایت دیگر ۴۸ روز در باغ فین کاشان در تبعید بوده و آن‌هم نه تبعید که به او حکم حاکمیت کاشان را می‌دهند.»
وی افزود: «من وقتی به این خلا تاریخی برخورد کردم و دیدم بسیاری از کارگردان‌ها این مطلب تاریخی را به تصویر نکشیده‌اند تصمیم گرفتم در قالب مستند آن را روایت کنم. حتی ناگفته‌هایی از شرایط قتل امیر وجود دارد. آنچه ما در آن سه فیلم تاریخی دیده‌ایم این است که در حمام فین کاشان رگ دست امیر را می‌زنند و تیتراژ بالا می‌رود درحالیکه در کتاب فریدون آدمیت و اقبال آشتیانی چنین چیزی نوشته نشده است. نوشته‌اند امیرکبیر نوع مرگش را زدن رگ دستش انتخاب می‌کند زیرا می‌داند اگر شمشیر بر شکمش بزنند قطعاً جا در جا می‌میرد و این را انتخاب کرد تا شاید شاه در پایتخت از خواب غفلت بیدار شود که بیدار هم شد و دستور داد سواره‌ای به کاشان بفرستند و حکم را باطل کنند اما میرزا آقاخان نوری دستور داد اتاق‌های کاخ را روی ناصرالدین‌شاه ببندند تا زمانیکه حکم در کاشان به پایان برسد. همچنین وقتی رگ دست امیرکبیر را می‌زنند او دستش را در حوضچه آب سرد می‌گذارد تا رگ خون منبسط شود و خون دیرتر خارج شود و امیر دیرتر جان دهد. وقتی حاجب الدوله، مأمور قتل وی از نقشه امیرکبیر مطلع می‌شود با پای راست به میانه کتف امیر می‌زند و او را پهن حمام می‌کند و دو روایت است که یا با دستار وی را خفه می‌کند یا سر امیر را در حوض آب آنقدر غوطه‌ور می‌کنند تا جان به جان‌آفرین تسلیم می‌کند.»
سجاد باغ شیخی با اشاره به اینکه مستند «امیرکبیر در خون» برای اولین بار این روایت تاریخی را به تصویر می‌کشد، افزود: «این یکی از نکات متمایزکننده این مستند است و من تصمیم گرفتم مستندی بسازم که از عزل تا شهادت امیر باشد.»

مشاور این مستند خسرو معتضد و خواننده، محمد معتمدی است
وی درباره حضور معتضد، تاریخ‌نویس مطرح ایرانی گفت: «برای تصویرسازی به منابعی نیاز داشتم و کسی بهتر از خسرو معتضد نمی‌توانست به ما کمک کند. با وی ارتباط گرفتیم و یک گروه ۵ نفره از دانشجویان تاریخ تشکیل دادیم. ۷ ماه مستمر تمام کتب و اسناد مربوط به امیرکبیر را زیرورو کردیم، اعم از کتب خطی و دستی و غیره و هرماه مطالب نوشته‌شده را با استاد معتضد چک می‌کردیم. بعد از تحقیقات و مشاوره، فیلم‌نامه نوشته شد و به اداره فرهنگ و ارشاد کاشان تقدیم شد و پروانه ساخت این مستند صادر می‌شود. نکته جالب این است که این مستند اولین مستند ساخته‌شده به نام امیرکبیر در تاریخ سینمای ایران است و تاکنون مستندی به نام امیرکبیر در تاریخ مستندسازی نداشتیم. یکی دیگر از جذابیت های این مستند این است که محمد معتمدی قرار است روی این مستند بخواند.»
هنوز ساخت مستند تمام نشده مورد هجمه قرارگرفته‌ایم
کارگردان این مستند درباره پیش‌بینی برای بازخوردی که از این مستند خواهد گرفت، گفت: «من هم منتظر استقبال مردم هستم و هم منتظر هجمه‌ها هستم. مستند ما هنوز بیرون نیامده، مورد هجمه قرارگرفته است. عده‌ای تاریخ‌نویس در کاشان هستند که ادعا می‌کنند پیکر امیر هنوز در حرم حبیب بن موسی کاشان دفن است و شبی که می‌خواهند پیکر را به کربلا انتقال دهند، امام جماعت وقت کاشان اجازه نمی‌دهد. حال آن‌ها می‌گویند چرا می‌گویید امیر در کربلا دفن شده زیرا پیکر وی در کاشان است اما این‌ها سند معتبری ندارند که بخواهیم به آن استناد کنیم. به‌هرحال بر اساس سلیقه باید منتظر اتفاق‌های مختلف باشیم و مستند پرمخاطب و پرسروصدایی خواهد بود.»

ناچار شدیم تمامی لوکیشن ها را از نو بسازیم
وی درباره سختی‌های تهیه لوکیشن برای این مستند تاریخی گفت: «درمورد شهر کاشان که قاعدتاً نباید مشکل لوکیشن داشته باشیم که البته چنین نبود اما در مورد لوکیشن های شهر تهران شرایطی پیش آمد که ناچار شدیم در همین کاشان لوکیشن های مان را بازطراحی کنیم. کاخ گلستان به دلیل سختی‌های هماهنگی و تداخل فیلم‌برداری ما با فیلم‌برداری سریال «جیران» آقای فتحی جایگزین داشت. درنهایت خانه طباطبایی‌های کاشان و خانه بروجردی‌ها لوکیشن جایگزین کاخ گلستان شد. در مورد لوکیشن شهر کاشان هم باید بگویم حمام فین کاشان در حال مرمت است و امکان استفاده از آن نبود و ناگزیر شدیم حمام جایگزین داشته باشیم. حمام سلطان امیر احمد کاشان که از حمام‌های تاریخی زیبای کاشان است جایگزین شد. این حمام گچ‌بری‌های زیبایی دارد ولی حمام فین کاشان ساده است و برای اینکه این تفاوت را از بین ببریم مجبور شدیم دو روز تمام حمام را به‌صورت حمام فین دربیاوریم. همچنین خانه طباطبایی‌ها در کاشان اتاق‌های خالی و ساده دارد و دو هفته شبانه‌روزی این مکان تزیین می‌شد تا شبیه کاخ گلستان شود و دکوراتور خوبی داشتیم تا توانستیم تمام تفاوت‌ها را از بین ببریم.»
وی افزود: «باید از شهرداری کاشان و اداره میراث فرهنگی کاشان تشکر ویژه کنم. خانه‌های تاریخی کاشان زیرمجموعه شهرداری است و باغ فین زیر نظر میراث فرهنگی است و ما یکماه باغ فین کاشان و خانه طباطبایی‌ها را داشتیم و ریالی از ما اجاره‌بها نگرفتند و حمایت کردند.»

دغدغه بازیگر چهره نداشتم
وی درباره انتخاب بازیگرها و چهره نبودن هیچ‌کدام از نقش‌ها گفت: «برای نقش امیرکبیر با یکی از بازیگران چهره صحبت کردم و درمورد قرارداد هم به توافق رسیدیم اما در بخش مشاوره ای که داشتیم فکر کردیم لزومی ندارد چهره ه شناخته شده‌ای بیاوریم زیرا بازیگران جوانی که درس‌خوانده این رشته هستند و فضای دیده شدن ندارند، چه‌بسا بهتر از بازیگران چهره در این مستند بازی خواهند کرد. در فراخوانی که دادیم حدود ۱۸ بازیگری که در دانشگاه درس‌خوانده بودند اعم از دانشگاه تهران یا صداوسیما جذب کردیم. بازیگران ما حدود ۴ ماه تمرین می‌کردند و بازیگر نقش امیرکبیر از یک سال پیش مشخص بود چه کسی است. جالب‌تر اینکه بازیگر نقش امیرکبیر این مستند یک سال محاسنش را کوتاه نکرد و البته در فیلم‌برداری فیلم سلمان فارسی آقای میرباقری در نقش یکی از سرداران انوشیروان ایفای نقش می‌کند.»
باغ شیخی عنوان کرد: «یکی از دغدغه‌های من این است که در سینمای ایران به نسل جوان بها داده نمی‌شود. خانم مهتاب کرامتی در فیلم کوتاهی حضور دارند و علی‌رغم سوپراستار بودن به این نتیجه رسیده که فیلم کوتاه را باید حمایت کرد زیرا فیلم کوتاه می‌تواند جان تازه به سینمای ایران بدهد.»
با پلتفرم های اکران آنلاین صحبتهایی برای پخش فیلم داریم
وی درباره بستر پخش این مستند گفت: «هدف اصلی من تلویزیون بوده و هست اما حقیقتاً دنبال اکران سینمای هنر و تجربه هم هستم و از پلتفرم‌های نمایش خانگی مانند عماریار استفاده می‌کنم. البته با پلتفرم‌های شناخته‌شده دیگری مانند نماوا هم صحبت کردیم اما متأسفانه رقم افتضاحی پیشنهاد می‌دهند.آنها در بعد پاسخگویی به درخواست پخش کننده و ناشر فیلم ضعیفتر عمل می کنند. من با فیلیمو هم کارکرده‌ام، حداقل منصف‌تر برخورد می‌کند و حتی جاهایی هم حمایت هم می‌کند.»

امیرکبیر مظلوم است زیرا سوژه‌اش هم در فیلم‌سازی حامی ندارد
وی با گلایه از نبود حمایت برای ساخت این مستند گفت: «متأسفانه به‌جز یکی دو ارگان خاص کسی از پروژه امیرکبیر حمایت نکرد و بیش از ۷۰ میلیون هزینه شخصی شده و سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری کاشانی و اداره میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری کاشان و فولاد مبارکه اصفهان تا حدودی مساعدت کردند. من آن‌قدر دل پری داشتم که به دفتر رهبری نامه نوشتم. هیچ ارگانی حمایت نکرد واین فقط و فقط به خاطر نام امیرکبیر بود. واقعاً امیرکبیر مظلوم تاریخ ایران است. به این خیابان‌ها و تندیس‌ها که به نام وی زده‌اند نگاه نکنید، به نظر من مظلوم‌ترین فرد است. متأسفانه چنین شخصیت ملی که نماز شبش ترک نمی‌شود، اینگونه مظلوم واقع شده است.»
عوامل ساخت فیلم مستند «امیرکبیر در خون» عبارت‌اند از: کارگردان و تهیه‌کننده و فلیمنامه از سجاد باغ شیخی و نویسندگان این اثر علی‌اصغر زهیری تبار و سیده گل آیین علویون وسید محمدحسین میرعمادی روابط عمومی این مجموعه هستند.
همچنین رضا نوروزی در نقش امیرکبیر، مسعود فدایی در نقش ناصرالدین‌شاه قاجار، محسن توکلی در نقش میرزا آقاخان نوری، مهین احمدی در نقش مهد علیا، فاطمه سادات مرصعی در نقش عزت الدوله، شیرین گیوه چین در نقش ماه سلطان بانو، شکوه سادات شاطر حسینی در نقش جیران، احسان متقی کاشانی در نقش حاجب الدوله و باقرخان را ابوالفضل رحیمی ازجمله بازیگران این فیلم هستند. همچنین امیرعلی رئیسی و ملینا محمدی و آیدا جدکی از جمله بازیگران خردسال این مستند هستند.