از آموزش خوشنویسی به سه میلیون نفر تا ایجاد کرسی اساتید در کتابخانه ملی
تهران (پانا) - سه اندیشمند حوزه ادبیات فارسی، هنر خوشنویسی و ادبیات عرب به مناسبت زادروزشان در کتابخانه ملی تجلیل شدند.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نشست ماهانه «یکشنبه‌های ملی» که در آخرین یکشنبه هرماه با هدف تجلیل از اندیشمندان متولد ماه برگزار می‌شود امروز(۲۷بهمن ماه) با حضور اشرف بروجردی - رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، استادان آذرتاش آذرنوش، احمد سمیعی گیلانی و غلامحسین امیرخانی در محل اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
بروجردی در ابتدای این مراسم ضمن خیرمقدم گفت: این جلسه بهانه ای است تا برای اصحاب نظر، فرهیختگان و بزرگان علم و دانش که حق بزرگی بر گردن این مملکت دارند تکریم مناسبی صورت پذیرد.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزود: شأن وجودی این سازمان این است که فرصتی ایجاد کند تا اصحاب دانش این مکان را به عنوان خانه دوم خود بدانند چون این امر می‌تواند زمینه ای باشد که این افراد دیدگاه‌ها و نظرات خود را مطرح کنند و در ادامه جامعه از آن بهره مند شود.
ایجاد کرسی‌های تبادل نظر اساتید و دانشجویان در کتابخانه ملی ایران
وی به پروژه‌های در حال تبیین و اجرایی این سازمان اشاره کرد و گفت: هم اکنون دو پروژه در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در حال اجرا است که اولی مربوط به فراهم سازی مقدمات ایجاد کرسی‌هایی با حضور اساتید است.
وی تصریح کرد: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، با توجه به این اصل که نسل جوان تشنه حقیقت، شناخت و معرفت است و این معرفت را باید از اصحاب معرفت کسب کنند تلاش کرد تا فضایی را برای گپ‌وگفت اساتید با دانشجویان خود آماده کند که این مهم تا پایان سال جاری محقق خواهد شد.
بروجردی ادامه داد: پروژه آثار خانه اندیشه دیگر موضوعی است که این سازمان در حال اجرای آن است. این واژه استعاره گرفته شده از رویکرد کشور دوست و همسایه تاجیکستان است و مربوط به کسانی می‌شود که امروز در دسترس نیستند اما آثار آنها ماندگار است.
رییس سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران یادآور شد: پروژه آثار خانه اندیشه در ساختمان قدیمی این سازمان واقع در خیابان سی تیر راه اندازی خواهد شد.
امیرخانی: سه میلیون نفر در طول ۷۰ سال از هنر خوشنویسی جرعه ای نوشیدند
استاد غلامحسین امیرخانی - هنرمند نامدار خوش‌نویس ایران نیز در این نشست به تشریح فعالیت‌های هنری و دغدغه‌های ۷۰ ساله هنر خوشنویسی پرداخت.
امیرخانی با تشکر از مدیران کتابخانه ملی برای برگزاری نشست "یکشنبه‌های ملی" افزود: آدم‌ها در موقعیت‌های مختلف نیاز به تشویق دارند ولی مراتب آن در نوجوانی، جوانی و دیگر سنین متفاوت است و باید در این موقعیت‌ها اندکی بایستیم و به مسیری که طی کردیم اندیشه کنیم که چه کردیم.
امیرخانی اظهار کرد: امتیاز مهم هنر این است که هنرمند هر روز فرصت و توفیق ارزیابی خود را دارد که در هیچ مقام دیگری چنین فرصتی وجود ندارد.
این هنرمند خوشنویسی ادامه داد: این ارزیابی به این قصد است که هنرمند و عالم در مقام خدمت دین خود را به گذشتگان ادا کند و هر کلام و لحظه زندگی‌مان به گونه‌ای باشد که دین خود را به این داشته‌ها و برکتی که وجود دارد ادا کنیم.
استاد امیرخانی در ادامه با تشریح مراتب کمال جویی که باید همراه با خضوع باشد، افزود: هنرمند ذره‌ای از هستی است و ذات بزرگ هستی اجازه نمی‌دهد هنرمند دچار خودخواهی شود کما اینکه خودخواهی مثبت باعث رشد می‌شود.
وی تصریح کرد: در این مجلس برحسب عرف چند جمله نیز درباره فعالیت‌های هنری خود می‌پردازم از جمله اینکه ۷۰ سال در شاگردی هنر خوشنویسی توفیق حضور داشتم و از سن سه سالگی در مکتب خانه درس خواندم زیرا در آن دوران به جز شهرهای بزرگ مدارس ابتدایی وجود نداشت.
امیرخانی با اشاره به اینکه بیش از ۴۰ ارکان ادبیات ایران را خوشنویسی کرده است و در مدت ۵۰ سال نیز در حوزه مدیریت خوشنویسی کشور بوده است، افزود: شاید کمی جای تعجب باشد در کشور ما که توام با تلاطم در حوزه‌های مدیریتی است، چگونه یک فرد ۵۰ الی ۶۰ سال دارای مسئولیت بوده است.
این استاد خوشنویسی با گریزی نیز نسبت به فعالیت نهادهای مدنی به عنوان اساس کشورها افزود: در هزار سال پیش در ایران به صورت تشکیلاتی و در دوره سامانی نهادهای مدنی به گونه ای عمل کردند که شخصیت‌هایی چون ابن سینا، فارابی و ابوریحان بیرونی تربیت شده‌اند و تا یک بستر مساعدی وجود نداشته باشند این شخصیت‌ها نیز به وجود نمی‌آیند.
امیرخانی ادامه داد: در آن دوران افراد مشتاقانه برای کسب معرفت صدها فرسنگ طی می کردند و این نهادهای مدنی بودند که خرج سفر آنها را پرداخت کرده و کاغذ که کمیاب بود و همچنین کتابخانه در اختیارشان قرار می‌دادند تا کتاب‌هایشان را در دو جلد منتشر کنند که یک جلد برای آن پژوهشگر و یک جلد نیز در کتابخانه آن تشکیلات باقی می‌ماند.
وی افزود: ما می‌بینیم هنوز در دنیا چنین چیزهایی وجود ندارد کما اینکه دانشگاههای مطرح جهان به نوعی چنین اقداماتی را انجام می‌دهند مثلا در ناسا تعداد قابل توجه ای از ایرانیان فعالیت می‌کنند ولی مسئله این است که چرا ما نباید تجربیات نهادهای مدنی گذشتگانمان را اجرا کنیم.
امیرخانی با نقد مدیریت‌های کلان در کشور و اینکه چه‌مقدار در این زمینه‌ها بیدار هستند، افزود: میلیاردها تومان هزینه می‌شود تا یک جوان به دانشگاه برود ولی متاسفانه با جذب دانشگاههای خارجی مواجه می‌شوند و باید جوانان ما در این دانشگاههای خارجی خرج خودشان را خود بپردازند.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با یاد کردن از سید حسین میرخانی - بنیانگذار انجمن خوشنویسان ایران عنوان کرد: انجمن خوشنویسان ایران در سال ۴۴ شکل گرفت و هم اکنون بیش از ۳۰۰ شعبه در ایران، کانادا، آمریکا و دیگر کشورها دارد و تاکنون سه میلیون نفر در طول این ۷۰ سال به نوعی جرعه‌ای از هنر خوشنویسی را نوشیده اند.
وی با اشاره به اینکه ادبیات سرمشق ما است و اساتید ما نیز از ادبیات همیشه صحبت می‌کنند، به جایگاه خط خوشنویسی به عنوان نماینده هنری ایران پرداخت و افزود: تشکیلات انجمن خوشنویسی بر روی همه باز است و این کمیت فوق العاده به نوعی نماینده فرهنگ هنر و تاریخ ایران است.
این استاد خوشنویسی کشور در ادامه با اشاره به خاطره‌ای از دیدار خود با یکی از نمایندگان کشور ژاپن و همچنین تشریح خاطرات استاد شفیعی کدکنی که زمانی در ژاپن کرسی ادبیات را برعهده داشتند، افزود: فرهیختگان دیگر کشورها شیفته هنر ایران هستند.
امیرخانی با مطرح کردن یک پرسش انتقادی مبنی بر اینکه چه مقدار در هفته برای بچه‌هایمان حافظ و سعدی می‌خوانیم، افزود: این در حالی است که در آمریکا چندی قبل میزان فروش کتاب مولوی در رده نهم جایی گرفت، ولی چرا در ایران اینگونه استقبال نمی‌شود.
این استاد هنر خوشنویسی با نقد عملکرد رایزن‌های فرهنگی کشورمان در دیگر کشورها خاطرنشان کرد: باید از اساتیدی که چند زبان را مسلط هستند به عنوان رایزن فرهنگی استفاده کرد و به واقع ما می‌توانیم بزرگترین و قویترین نماینده در کرسی اول جهان باشیم زیرا هنر گارد آدم‌ها را باز می‌کند.
سمیعی گیلانی: علم، هنر و فرهنگ در اشخاص تمسک پیدا می‌کند
در ادامه استاد سمیعی گیلانی - مترجم، نویسنده و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: تجلیل از شخصیت‌های علمی، هنر و فرهنگی در واقع تجلیل از اعتباری است که آن فرد در خدمت علم، هنر و دانش داشته است.
وی با بیان اینکه علم، هنر و فرهنگ در اشخاص تمسک پیدا می‌کند، ادامه داد: اگر این تجلیل‌ها به غرور منجر شوند در واقع زیان بخش خواهد بود اما چنانچه برای تجلیل از علم، هنر و فرهنگ تعریف شوند قابل قبول است.
سمیعی گیلانی ضمن قدردانی از ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی برای توجه به برپایی این محافل، افزود: همه ما در این محافل دردمند هستیم اما سوال این است که دردمندی ما از کجا نشات می‌گیرد؟
وی تصریح کرد: من به مدت ۱۰ سال یعنی از سال ۱۳۲۳ تا ۱۳۳۳ فعالیت سیاسی داشتم که جز بهترین سالهای عمرم بود به طوری‌که می‌توانم بگویم طی این سال‌ها شخصیت من تغییر یافت اما در آخر به این نتیجه رسیدم که نباید فعالیت سیاسی خود را ادامه دهم.
عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی تاکید کرد: مشکل امروز ما مشکل سیاسی نیست بلکه مشکل فرهنگ است و شکاف بزرگی است که در جامعه در عرصه علم و فرهنگ رخ داده است.در این رابطه می‌توان به جایگاه ایران و ژاپن اشاره کرد. این دو کشور همزمان فرآیند نو شدن را آغاز کردند اما امروز جایگاه این دو کشور با یکدیگر متفاوت است.
وی به پیشرفت معجزه آسای دانش در عصر حاضر اشاره کرد و گفت: موضوع دانش بسیار حائز اهمیت است. در این باره می‌توان به فعالیت ۵۶ هزار پژوهشگر با مرکز پژوهش‌های هسته ای در سوئیس اشاره کرد که در تلاش هستند به اسرار خلقت پی ببرند.
سمیعی گیلانی با اشاره به حضور فعال و گسترده زنان در دانشگاه‌ها و مراجع عالی افزود: با وجود علما و دانشمندان به نام وبزرگ در ایران می‌توان گفت ما در علم دوران طلایی داشتیم اما امروز در این باره به شکاف بزرگی رسیده ایم که باید آن را پر کنیم.
وی تصریح کرد: ما در عصر عقلانیت و پیشرفت فرهنگ تا حدی عقب مانده ایم درحالی‌که ایران زمینه فرهنگی بالاتری نسبت به غرب داشت. با نگاه به آثار علما و شعرای بزرگ می‌توان دید که این‌ها آداب را تعلیم می‌دادند که آداب همان فرهنگ است و برهمین اساس باید فرهنگ را اشاعه داد.
آذرنوش: نشست‌هایی مانند یکشنبه‌های ملی برای اندیشمندان باعث دلگرمی است
استاد "آذرتاش آذرنوش" - چهره ماندگار ادبیات عرب نیز در نشست "یکشنبه‌های ملی" عنوان کرد: ما در سن کهنسالی هستیم و برای افرادی که وجدان اجتماعی دارند این مسئله مطرح می‌شود با این بار ۸۰ سالگی که بر دوش یک انسان است اگر به عقب بنگریم فعالیت‌های آنها سودی برای دیگران داشته است، به راستی این موضوع یک نزاع بین محقق دارای وجدان در حوزه اجتماعی با کل جامعه است.
وی ادامه داد: بنده هرچه بیشتر در این زمینه فکر می‌کنم هنوز شایسته چنین مجالسی {یکشنبه‌های ملی} نیستم و کارهای بسیاری دارم به‌خصوص در حوزه زبان عربی و فارسی که باید سامان بیشتری پیدا کند.
آذرنوش ادامه داد: وقتی آدمی با چنین چالشی مواجه می‌شود ناچار باید به فرآورده‌های علمی خود توجه کند و این فرآورده‌ها فقط تدریس، کتاب و دایره المعارف نیست بلکه افرادی است که تربیت کرده است و به عنوان دست پرورده به آنها افتخار می‌کند که خوشبختانه در این زمینه توفیق داشتم.
آذرنوش با اشاره به سن ۸۰ سالگی خود و اینکه بالاخره مرگ سراغ‌مان می‌آید، خاطرنشان کرد: این مجالس خاصیت‌هایی دارد، ازجمله اینکه تشکیل این جلسات باعث دلگرمی می‌شود که عده‌ای در دستگاههای دولتی از جمله کتابخانه ملی هستند که با چشم احترام به آنها نگاه می‌کنند.
جعفری: شخصیت اجتماعی استاد امیرخانی از هنرشان فراتر رفته است
همچنین در این نشست محمدرضا جعفری - مستندساز که حدود ۲۰ سال به ساخت مستندهای هنری از جمله ساخت مستند درباره زندگی استاد غلامحسین امیرخانی پرداخته است، به گوشه‌هایی از زندگی هنری این استاد هنر خوشنویسی ایرانی پرداخت.
وی عنوان کرد: استاد امیرخانی در توصیف محمدرضا شجریان می گوید، گاهی اوقات قطعاتی که استاد شجریان در قالب آواز می‌خوانند فراتر از اشعار سعدی و حافظ است، آثار استاد امیرخانی نیز گاهی شانی پیدا می‌کند که فراتر از مضامین حافظ و سعدی است و نوعی ایجاز ناب و غیر تکرار را شکل می‌دهد.
جعفری ادامه داد: همچنین شخصیت اجتماعی استاد امیرخانی از هنرشان نیز فراتر رفته است و همیشه به جمع و افرادی که با او کار می‌کنند توجه دارند، از جمله در انجمن خوشنویسی چنان تاثیری داشتند که بزرگترین انجمن مردم نهاد ای است که بیش از ۳۰۰ شعبه در داخل و خارج از کشور دارد.
وی تصریح کرد: زمانی تعداد کلاس‌های خوشنویسی اندک بود ولی امروزه هزاران نفر در رابطه با خط و خوشنویسی فعال هستند و جوان‌هایی داریم که طعنه می‌زنند به بزرگان خوشنویسی قاجار؛ که همه این دستاوردها از همت استاد امیرخانی است.
جعفری با اشاره به ۸۰ سالگی استاد امیرخانی و برگزاری نمایشگاه‌های متعدد او عنوان کرد: استاد امیرخانی از ۷ صبح الی ۱۲ شب پژوهشگران هنری را از کل دنیا در منزل خود می‌پذیرند و همانطور که استاد شجریان در آواز شیوه خاصی را بسط دادند استاد امیرخانی نیز این امر را در هنر خوشنویسی ارائه کردند.
خطیبی: استاد سمیعی گیلانی همیشه نوقلمان را مورد حمایت خود قرار می دهد
در ادامه ابوالفضل خطیبی- عضو هیات علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مشاور علمی گروه فرهنگ‌نویسی پیرامون شخصیت استاد احمد سمیعی گیلانی گفت: من هرسه استاد(غلامحسین امیرخانی، احمد سمیعی گیلانی، آذرتاش آذرنوش) را به خوبی می‌شناسم اما باید بگویم با آثار استاد امیرخانی آشنا هستم و شاگردی دیگر اساتید را سالیان سال داشته ام.
وی ضمن قدردانی از سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان بانی برگزاری یکشنبه‌های ملی افزود: استاد سمیعی به مقوله ویرایش از گذشته تا امروز بسیار علاقه‌مند بوده و گواه این مهم فعالیت من در کنار این استاد طی ۲۴ سال در ۶۴ شماره مجله فرهنگستان است.
خطیبی به شاگرد نوازی این استاد اشاره کرد و ادامه داد: استاد سمیعی گیلانی همیشه نوقلمان را مورد حمایت خود قرار می‌دهد و چه خوب است دیگر اساتید شاگرد نوازی را از او یاد بگیرند.
وی با بیان اینکه ۶۴ شماره مجله فرهنگستان می‌تواند الگویی برای نویسندگانی باشد که می‌خواهند نثر درست داشته باشند، اضافه کرد: استاد سمیعی بیش از ۲۰ سال من را برای مقاله نویسی تشویق کرده است.
عضو هیات علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی به فعالیت احمد سمیعی گیلانی در جشنواره‌ها اشاره کرد و افزود: مقالات پیش از داوری و برای پذیرش در اختیار استاد قرار می‌گیرند اما نکته حائز اهمیت این است که او به هیچ وجه در پذیرش مقالات توجهی به نام افراد نداشته؛ اینکه یک مقاله متعلق به یک انسان بزرگ و مشهور باشد یا یک فرد گمنام و جوان و بی‌تجربه آن را نگاشته باشد، در نظراستاد تفاوتی نداشته؛ چون محتوای مقاله از نام نویسنده برای او بسیار با اهمیت‌تر است.
وی به وسواس و حساسیت احمد سمیعی گیلانی در امر ویرایش اشاره کرد و گفت: ویراستار مجله ای مانند فرهنگستان طبیعتاً نمی‌تواند در همه امور متخصص باشد اما شم تحقیق برای ویراستار این مجله از هر موضوعی مهم تر است.
خطیبی تصریح کرد: ویرایش دغدغه سالیان سال این استاد بوده است به طوری‌که این استاد در آستانه ۱۰۰ سالگی و با یک قرن زندگی و کوله باری از تجربه به این مهم توجه داشته و این دغدغه را همواره با پشتکار پیش برده است.
وی تاکید کرد: من معتقدم که جوانان باید پشت کار را از فردوسی یاد بگیرند و در مرحله بعد برنامه ریزی دقیقی برای زندگی خود داشته باشند.
مشاورعلمی گروه فرهنگ‌نویسی به پرسش خود از این استاد مبنی بر اینکه به کدامیک از رمان‌هایی که تاکنون ترجمه کرده است علاقه مند است، اشاره کرد و گفت: او در جواب گفت «سالامبو» رمانی است که در میان سایر آثار ترجمه ای خود به آن علاقه مند هستم. استاد همیشه به من می‌گفت که در بسیاری از مواقع ترجمه را رها می‌کردم و به سراغ شاهنامه فردوسی می‌رفتم تا برای ترجمه آثار به خوبی در فضای حماسی قرار گیرم.
وی یادآور شد: نخستین کتابی که از این استاد معرفی کردم مربوط به کتاب «ویرایش و نگارش» در مجله نشر دانش که متعلق به سال ۱۳۷۹ می شود، است در بخش پایانی این کتاب دغدغه استاد سمیعی در حفظ زبان فارسی و درست نویسی به خوبی مشاهده می‌شود.
فاتحی‌نژاد: از کارهای استاد آذرنوش استخراج واژگان فارسی شعرای جاهلی است
در ادامه این نشست "عنایت الله فاتحی نژاد" استادیار دانشگاه آزاد اسلامی نیز در توصیف استاد "آذرتاش آذرنوش" عنوان کرد: بنده بیش از ۳۲ سال در خدمت استاد، شاگردی کردم، این دانشمند گرانمایه بیش از ۶۰ سال از عمر خود را صرف تحقیق، تحلیل و پژوهش کرده است.
وی با اشاره به آثار متعدد استاد آذرنوش که دستمریزاد دارد، گفت: استاد آذرنوش مصداق مقام "معلم و استادی" است، این استاد در سراسر عمر با عزت خود به راستی رسول و پیام آور عشق به میهن و ادبیات این سرزمین بوده است و این شیفتگی و اعجاز به فرهنگ و تمدن ایران در سراسر آثار متعدد استاد موج می‌زند.
فاتحی نژاد ادامه داد: استاد آذرنوش دانشمندی است با شخصیت چند بعدی که در یک جمله خلاصه می‌شود "عشق به ایران و فرهنگ و تمدن ایران".
وی ادامه داد: در این راستا می‌توان از نخستین کتابهای استاد به کتاب "راه‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عرب جاهلی" که چهل سال قبل تالیف شده است و هنوز مهمترین منبع تحقیقی در زبان کهن عربی است، اشاره کرد.
وی ادامه داد: یکی از تحقیقات برجسته استاد آذرنوش که کار بسیار مهم و دشواری بوده، استخراج و تحلیل واژگان فارسی به کار رفته در اشعار شعرای دوران جاهلی است که استاد از بین هزاران قصیده اشعار جاهلی، این موارد را استخراج کرده است.
فاتحی نژاد تصریح کرد: کلمات راه یافته واژگان فارسی در عربی همیشه مورد توجه دانشمندان بوده اما تفاوت کار آنها با کار استاد آذرنوش تفاوت از زمین تا آسمان است زیرا آنها فهرستی از کلمات نامنظم را فهرست‌وار ارائه کردند که دچار اشتباهات فاحشی نیز بوده است اما استاد آذرنوش با آشنایی به قواعد و جستجو در دیوان‌های اشعار جاهلی، واژه‌های فارسی را در اشعار آنها شناسایی، استخراج و تحلیل کرده اند.
فاتحی‌نژاد تصریح کرد: تحقیق درباره واژه‌های فارسی به این کتاب ختم نمی‌شود زیرا استاد در دایره المعارف بزرگ اسلامی نیز ۱۷۸مقاله در قالب ۳۶۷۰ صفحه تالیف کردند و بیشتر این مقالات درباره ریشه‌های فرهنگ ایران و فارسی است.
وی در ادامه با اشاره به فعالیت‌های علمی استاد آذرنوش در زمینه تالیف کتاب آموزش عربی گفت: ایرانیان از قدیم در آموزش عربی دچار مشکل بودند و پژوهشگران در تالیف این آموزش‌ها توفیقی نداشتند.
فاتحی‌نژاد تصریح کرد: تامل برانگیز این است که شیوه شکست خورده مربوط به یکی از پژوهشگران سده هفتم هجری در آموزش زبان عربی از طریق مدارس علمیه وارد مدارس جدید کشور شد و دانش آموزان ما باید صدها ساعت عمر خود را برای آموزش عربی ۷۰۰ سال گذشته تلف کنند.
وی ادامه داد: دکتر آذرنوش ۴۰ سال قبل با کنار گذاشتن آموزش‌های سنتی عربی و با اتکا به تجارب شخصی و نوین آموزشی که در کشور فرانسه کسب کرده بودند طرحی نو در افکندن و کتاب دو جلدی آموزش عربی را به نگارش درآوردند که به زودی این کتاب در دانشگاه‌ها جای پای خود را محکم خواهد کرد.
وی خاطرنشان کرد: استاد آذرنوش دانشمند بزرگی در عرصه ما است و به معنای واقعی تجسم اخلاق ایرانی و فرهنگ ایران است و بعید می‌دانم تا صد سال آینده ظهور آذرنوش دیگری در دانشگاههای کشور داشته باشیم.
ارسال دیدگاه