آموزش و پرورش قلب تپنده توسعه و پیشرفت کشور است

عطاء الله رفیعی آتانی در نشستی تحت عنوان جایگاه آموزش و پرورش در الگوی اسلامی پیشرفت خاطرنشان کرد: از منظر حکمرانی، برترین انسان‌ها، عالم‌ترین آنها هستند و حتی سلسه مراتب سازمانی نیز بر اساس علم است، بنابراین آمورش و پرورش و فرهنگ قلب همه برنامه‌ها است.

وی با اشاره به اینکه اقتصاد، سیاست و نظام اداری محصول علم است، گفت: الگوهای توسعه غربی به دنبال این هستند که همه ارکان جامعه را تبدیل به بنگاه‌های اقتصادی کنند و از این منظر، جامعه آنگاه در مسیر توسعه قرار می‌گیرد که همه ارکان بر پایه اقتصاد فعالیت کند، اما الگوی توسعه اسلامی پیشرفت، همه ارکان جامعه را تبدیل به مدرسه می‌کند، بنابراین رقابت اصلی بین مدرسه و بنگاه اقتصادی است.

رفیعی آتانی یادآور شد: بر اساس الگوی توسعه غربی، شما زمانی در مسیر توسعه قرار می‌گیرید که همه عناصر و ارکان جامعه به نهادهای اقتصادی و یا به بنگاه اقتصادی تبدیل شود.

وی خاطرنشان کرد: دوران جدید غرب از قرن ۱۴ اتفاقاتی را رقم زد که حدود ۷۰۰ سال مصداق توسعه و هم چنین راه رسیدن به توسعه قلمداد شد و همه این اتفاقات در مدار تحولی بود که در انسان جدید غربی رخ داد. انسان جدید غربی از قرن چهاردهم تغییراتی را در خود به وجود آورد و این تغییرات موجب تغییر در جامعه شد.

وی ادامه داد: ایده الگوهای توسعه بر آن است که اولا باید غربی بشویم، دوم این که اساس توسعه اقتصادی است و ثالثا برای رسیدن به مقصود، باید همان مسیر را طی کرد، مسیر این بود که انسان در خودش و مناسباتش در غرب جدید تحولات اساسی به وجود آورد. این مناسبات را در چهار مناسبت خدا، طبیعت، جامعه و خود انسان که به مناسبات اربعه معروف است می‌توان تحلیل کرد.

رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: انسان جدید در این مناسبات تحولاتی را رقم زد که اساسی‌ترین مفهوم در این بحث که می‌تواند پایه تلقی شود و تمام غرب را توضیح دهد مفهوم اومانیسم است. هر آنچه که در الهیات ادیان ابراهیمی به خدا نسبت داده می‌شد امروزه در این مکتب به انسان نسبت داده می‌شود. در این فضا بود که انسان به عنوان فاعل شناسا قرار گرفت یعنی ذهن او در حوزه معرفت‌شناسی ملاک شناسا شد.

وی ادامه داد: پس از وقوع جنگ جهانی و در کشور ما از اواخر دوره قاجار یک دو گانه‌ای در جهان تحت عنوان کشور غربی و توسعه‌یافته و کشور توسعه نیافته شکل گرفت، منظور از توسعه یافته، رفاه اقتصادی و فنآوری بود و همه چیز در خدمت رفاه و اقتصاد بود.

رفیعی آتانی یادآور شد: دسته دوم کشورهای توسعه‌نیافته و عموما مستعمره بود. در این جا مفهوم توسعه یافتن این کشورها شکل گرفت، جالب این که سردمداران دانش توسعه غربی و یا فارغ التحصیل دانشگاه‌های غربی بودند. غربی‌ها بودند که این پدیده را توضیح دادند. این انسان اقتصادی بود که توسعه نیافتگی را توضیح می‌داد، لذا همه چیز را اقتصادی روایت می‌کرد. هرچند از توسعه فرهنگی و سیاسی صحبت می‌شد اما به عنوان پیش زمینه و دست آورد توسعه اقتصادی بود.

وی با اشاره به توسعه از منظر اسلام گفت: بی شک از منظر اسلامی مهمترین خصوصیت انسان تحول و صیرورت مستمر و بی‌پایان انسان و بی‌نهایت وجودی به کمک علم است. نگاه فلسفه اسلامی به انسان چنین چیزی است در این منظر انسان خلیفه الهی است. انسان خلیفه خدا کسی است که ظرفیت خلیفه خدایی شدن را دارد. این هم به خاطر توانایی انسان برای آموختن و علم است.

رفیعی آتانی خاطرنشان کرد: پایه خلافت انسان در گفت‌و‌گو و اعتراض ملائکه به خداوند در علم است همچنان که وجود مساوی با علم است، اولین صفت ذاتی خداوند علم است حی وقدرت نیز ناشی از علم است، منشأ تحول انسان هم علم است.

وی ادامه داد: ربوبیت و مربی بودن صفت خداست، اول معلم خداست، خدا انسان را تحت تربیت خود قرار داده است. انسان تحت ربوبیت خداوند همه جهان را تحت ربوبیت خود در می‌آورد، هر اندازه که انسان عبد خدا می‌شود بر سایر موجودات ربوبیت پیدا می‌کنند، انسان شاگرد خدا و معلم همه هستی است. اقتصاد و سیاست و نظام اداری محصول علم است.

وی یادآورشد: در مبنای اسلامی حزب سیاسی نیز مدرسه تعلیم و تربیت انسان سیاسی است. از منظر نظام حکمرانی اسلامی همه جا مدرسه است. برترین آدم‌ها عالم‌ترین آنها است. سلسله مراتب سازمانی بر اساس عالم‌ترین است یعنی همه قرار است یا بیاموزند یا بیاموزانند. لذا همه ماهیت الگوی اسلامی پیشرفت فرهنگ و آموزش وپرورش است و همه عرصه‌های آن متاثر از این امر است قلب برنامه ها تعلیم و تربیت است.