سال سرنوشت

امروزه البته چنان باورهایی در ذهن بیشتر مردم تأثیرگذار نیست، ولی به قیاس شرایط و گمانه‌زنی در اوضاع و احوال و اخبار، می‌توان احتمالات و پیش‌بینی‌هایی را مطرح و پیشنهادهایی را بیان کرد. این هم یک رویه از سرنوشت است.

برهمین مبناست که ادبیات و شعر کلاسیک پارسی همواره از بخت پیروز و اقبال مساعد و روزگار ناموافق و امثال آن سخن گفته یا سروده است. حکیم و استاد بزرگ ما فردوسی توسی در شاهنامه آورده است:

نگه دارد این فال و جشن سده

همان فرّ نوروز و آتشکده

همان اورمزد و مه و روز مهر

بشوید به آب خردجان و چهر

سال فرخنده خورشیدی را در حالی به پایان می‌بریم که نخستین روزهای سال نوین از قرن پانزدهم هجری خورشیدی برای ایرانیان آغاز می‌شود. روزهای فصل اعتدال و صفای بهار موجب احیای طبیعت و زندگی در چهارگوشه این سرزمین کهن شده است. این سال و این قرن را باید فرخنده و گرامی داشت، اگر چه بخش بزرگی از مردم و هم میهنان‌ ما با مشکلات پیدا و پنهان، به ویژه در زمینه معاش و اقتصاد، دست و پنجه نرم می‌کنند و بر اثر عواملی چون تحریم‌ها و سوء مدیریت و آشفتگی‌های خواسته و ناخواسته دچار مشکل و تنگناهایی شده‌اند.

دریغ است ایران و شهرهایش که هر یک رشک جهان و دیگران است، با لکه‌های ننگی چون فقر و زباله‌گردی و اعتیاد و بی‌خانمانی و استیصال برخی آدمیان، آلایشی ناهنجار و سرنوشتی غمبار را به خود بیند. سخت است در سرزمینی بدین غنا و وسعت، با مردمانی چنین پایدار و نجیب و فداکار، صحنه‌های رنج و فلاکت، بینوایی و نکبت دیده شود و کودکی با باری از زباله در هر گوشه سرگردان باشد. آن زیبایی و شکوه، با این زشتی و فرود، هیچ نسبت و میانه‌ای ندارد.

امیدهای تازه‌ای ایجاد شده که حکمت در سیاست و غلبه عقلانیت و منافع ملی بر شعارها و منافع جناحی و گروهی، در شرایط بسیار حساس کنونی، راهگشای سرنوشتی تازه و تحولاتی تاریخی برای حکومت و کشور و ملت ایران باشد.

چهل سال رنج و غصه کشیدیم تا استقلال و امنیت و عزت داشته و با سربلندی و غرور به دنیا بگوییم ما همچنان ایستاده‌ایم و هیچ قدرتی نمی‌تواند ما را اسیر و زمینگیر کند. باید فقط به آینده ایران بیندیشیم و بکوشیم و هرچه داریم به میدان آوریم. امروز یکی از لحظات به یادماندنی تاریخ است که قدرت‌های بین‌المللی نیازمند تنش زدایی با ایران و در سودای بازی با کارت ایران در صحنه ناپایدار جهان هستند. حمله روسیه به اوکراین، این ناپایداری را چنان رقم زده که ایران باید انتخابی نه تنها دشوار بلکه بسیار پیچیده را در تقویم دیپلماسی خود بگنجاند و تکلیف خود و طرف‌های مذاکرات را در وین روشن سازد. برخی طرف‌های مذاکره، تا چند هفته قبل شاید عجله چندانی برای امضای برجام نداشتند. هر یک براساس سیاستی و مصالحی به این موضوع می‌اندیشیدند و در پی منافع حداکثری دولت متبوع خود بودند، به ویژه روسیه که خود را برای نبردی بزرگ در غرب آن کشور آماده می‌ساخت. شاید اکنون به روشنی بتوان حکمت آن تعلل و آن پیچیدگی‌ها و توقفات بر روی هر بند و صفحه و حتی نقطه و ویرگول را دریافت. بندها و درخواست‌های اساسی دوطرف ایران و آمریکا در معاهده روشن است و بعید است روسیه یا چین یا اروپایی‌ها ابهامی در مورد آن داشته باشند، اما آنچه آنها را به اصطکاکی مبهم و کاهش و توقف در حرکت برجام به سوی امضا و توافق سوق می‌دهد، نیازهایی است که مربوط به خود آنهاست.

ایران، سال‌های بسیار سختی را پشت سرگذاشته و هنوز در دالان تحریم‌ها و تونل مشکلات اقتصادی و سیاسی برآمده از آن گرفتار است. در آن سال‌ها که ما نیاز به وتوی تحریم‌ها و جلوگیری قاطع از فشارهای ظالمانه داشتیم، هیچ یک از کشورهای دیگر که به نام دوستان و شرکا یا منتقدان ومتخاصمان در اطراف میز مذاکره بودند، گره از بندهای تحریم نگشودند. برخی در سخن و شعار جانب ما را داشته‌اند که از این جهت باید لطف آنها را جبران نماییم و با حمایت لفظی و به همان قدر و اندازه همراهی کنیم، اما منافع ملی و سرنوشت کشورمان، اقتصاد ایران و رقابت در مسیر آینده‌ای تضمین شده و سرشار از منافع و منابع، چیزی نیست که بتوانیم با شعار و تعریف و تعارف از دست بدهیم.

انرژی‌های فسیلی، نفت و گاز، تا یک دهه آینده دارای اهمیت اقتصادی استراتژیک خواهد بود و پیش بینی بیشتر از آن فعلاً میسر نیست. اما گمانه‌های علمی و برآوردهای کارشناسان، رشد انرژی‌های تجدیدپذیر را به صورت تصاعدی برای سال‌های آینده قطعی می‌دانند.برای توجه دادن به حساسیت شرایط بد نیست به این خبر که بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا به عربستان و امارات سفر کرده و به تعجیل برای مذاکرات نفتی و جایگزینی بازارهای، معطل مانده روسیه در حال چاره‌جویی است دقت کنیم. شرایط ظریف و خاصی پیش روی ماست

براین اساس، ایران فرصت زیادی نخواهد داشت تا منابع لازم و بازارهای مناسب و ضمانت‌های کافی به چنگ آورد تا زیرساخت‌ها و شرایط توسعه، اشتغال و سرمایه گذاری را به حد مناسب و قابل قبول برساند و در کنار آن تکنولوژی صنایع و امکانات و روش‌ها و ابزارهای نوین را از نفت و گاز تا حمل و نقل و کشاورزی، تا بازسازی شبکه‌های برق و مخابرات و زیرساخت‌های انرژی خورشیدی و بادی و صدها عرصه دیگر را تهیه کند و پوشش دهد. زمان بهره‌برداری، پس از سال‌ها مقاومت و پایداری فرار رسیده است. این شرایط، نوروز و سال و قرن جدید را به سوی سیر و مسیر تازه و پویایی رهنمون خواهد ساخت. با این چشم‌انداز، سال نوین را به هموطنان و همه اقوام و مللی که نوروز را عید و فرخنده می‌دانند و جشن زیبای این روز گرامی را برگزار می‌کنند، شادباش و تبریک می‌گوییم و آرزو می‌کنیم نغمه شوم جنگ و خونریزی از گوشه و کنار عالم خاموش شود و ملت‌ها در صلح و صلاح، فارغ از ترس و فقر و تانک و بمب و تفنگ، شاد باشند، کتاب بخوانند، کار کنند و در همزیستی بزرگ انسانیت نقش خود را ایفا نمایند.