در گفت‌وگو با کارشناسان فاوا
ارتقای سواد رسانه‌ای، زمینه‌ساز کاهش مخاطرات فضای مجازی
تهران (پانا) - به‌تازگی عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده که برای هر اقدام و عملی در حوزه فناوری اطلاعات، تهیه پیوست فرهنگی و رسانه‌ای الزامی است.
به‌گزارش ایران، اما چرا محتواهای مربوط به فناوری اطلاعات و تکنولوژی به پیوست فرهنگی نیاز دارد؟ هر حوزه دیجیتال و فناوری نوین که وارد کشور می‌شود، چه پیامدهایی برای کاربران و کشور دارد؟
رعایت تناسب با استراتژی‌ها
سعید مشهدی کارشناس تولید محتوای دیجیتالی معتقد است از آنجایی که فناوری کاربردسازی علوم است بنابراین به زندگی روزمره ما وارد شده و در تمام ابعاد آن اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی تأثیرگذار است.
مشهدی گفت: فناوری‌های نوین دارای نقاط قوت و ضعف است و باید بهترین راهکار استفاده از تکنولوژی را با ظرفیت‌های داخلی خود بسنجیم. به‌عنوان مثال هوش مصنوعی، بلاکچین، رمزارز و... وقتی وارد زندگی روزمره می‌شود باید نقاط قوت و ضعف آنها را شناسایی و برای آنها برنامه‌ریزی کرده و راهبرد تعریف کنیم، چرا که اگر این اتفاق رخ ندهد، جامعه منفعل خواهد شد.
وی افزود: در میان ابعاد زندگی، فرهنگ نیز از جمله مقوله‌های مهم زندگی است و فناوری‌های نوین در آن بسیار تأثیرگذار است. بنابراین فناوری اطلاعات به پیوست فرهنگی نیز نیاز دارد در همین راستا پیوستی که در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تدوین خواهد شد باید مطابق با داشته‌ها و توانمندی‌های ما طراحی و عملیاتی شود و با استراتژی‌ها تناسب داشته باشد.
به اعتقاد وی معمولاً فناوری‌های نوین از دیگر کشورها و بخصوص کشورهای توسعه یافته وارد می‌شوند و با خود فرهنگ آن کشورها را نیز منتقل می‌کنند از این جهت بحث تأثیرگذاری فناوری‌های نوین کاملاً مشهود است و باید در این راستا مزایا و معایب فرهنگی فناوری‌های نوین را به مردم بشناسانیم و این کار با سواد رسانه‌ای ممکن می‌شود.
پیشگیری از پیامدهای منفی
امیدعلی مسعودی رئیس هیأت مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران نیز معتقد است وقتی تکنولوژی و فناوری‌های نوین وارد یک کشور می‌شود از آنجایی که روی روابط افراد، عقاید و... تأثیر می‌گذارد باید برای این دسته از موارد هم پیش‌بینی‌های لازم صورت گیرد. باید بدانیم که فناوری‌های نوین چه مشکلاتی ایجاد خواهد کرد تا بتوان از پیامدهای منفی آن پیشگیری کرد.
مسعودی گفت: به‌عنوان مثال راه‌اندازی یک کارخانه می‌تواند آلودگی هوا را در پی داشته باشد به همین دلیل برای جلوگیری از آن بحث‌های فنی مانند الزام کردن کارخانه‌ها به نصب فیلترها و... مطرح می‌شود از این‌رو الزام پیوست فرهنگی نیز برای فناوری‌های نوین برای استفاده بهتر و بهینه از آنهاست در غیر این صورت اگر بخواهیم فناوری‌های نوین را بدون توجه به پیامدهای منفی و حتی بحث فرهنگی آن به کار ببریم، جامعه دچار مشکل می‌شود.
وی افزود: وقتی فناوری ارتباطی و اطلاعاتی وارد کشور می‌شود، ارتباطات افراد را نیز دگرگون می‌کند. بر باورها و نگرش‌های افراد تأثیر دارد. حجم بالایی از اطلاعات نیز در حال رد و بدل شدن بوده و غیرقابل کنترل است. به‌عبارتی زمانی که فناوری مانند تلویزیون و رادیو وارد کشور شد، جامعه دچار تغییرات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شد بنابراین همین تغییرات را درزمینه فناوری‌های نوین نیز شاهد هستیم. هر فناوری جدید پیامدهای فرهنگی خود را به‌طور عمده از بیرون جامعه به کشور وارد می‌کند که معمولاً اثراتی منفی نیز در بردارد به همین دلیل باید تأثیرات مثبت و منفی فناوری‌های نوین بررسی شود.
به اعتقاد این کارشناس برای اینکه پیوست فرهنگی افکار عمومی را در هر حوزه‌ای چه فناوری اطلاعات و... اقناع کند باید افکار عمومی را ارتقا دهیم، نگرش‌ها را روشن و شفاف کرده و به جای حذف و سانسور و نظارت‌هایی که بعضاً آسیب پذیر هم است (بجز در مواردی که منافع ملی در خطر است) گردش آزاد اطلاعات را بپذیریم و با ارتقای سواد رسانه‌ای در جامعه مصونیت‌سازی کنیم.
ضرورت وجود پیوست فرهنگی
علی بصیرت دیگر استاد دانشگاه نیز اعتقاد دارد هر فناوری سه زیرساخت فنی، حقوقی، فرهنگی نیاز دارد. بنابراین پیوست فرهنگی نیز از ملزومات هر فناوری نوین است.
بصیرت گفت: هر فناوری دارای آسیب‌هایی است و معمولاً بدون ارزیابی این آسیب‌ها در جامعه پذیرفته می‌شود اما این در حالی است که سیاستگذار باید پیامدهای ورود یک فناوری به کشور را بررسی کند.
وی افزود: امروزه دیگر فضای مجازی و فناوری‌های نوین وارد زندگی روزمره مردم شده و بر رفتار و زندگی آنها اثرگذار است از آنجایی که فناوری هر روز در حال تغییر و پیشرفت است. بنابراین با ورود دیگر فناوری‌های نوین پیچیده‌تر از این نیز خواهد شد. به‌گفته این استاد دانشگاه فناوری‌های نوین دارای فرصت‌ها و در عین حال تهدیداتی است، ولی تهدیدات آن بخصوص در حوزه فرهنگی نیز باید بررسی شود. از این‌رو بدرستی پیوست فرهنگی نیز نیاز است تا تهدیدات را هم با برنامه‌ریزی درست به فرصت تبدیل کرد.
به باور بصیرت این اقدام‌ها نیز با فرهنگسازی میسر می‌شود در این راستا هم به آموزش از طریق سواد رسانه‌ای نیاز است.
حسن نجفی سولاری دیگر استاد دانشگاه نیز گفت: اگر سیستم‌ها را بر اساس پیچیدگی هایشان طبقه‌بندی کنیم، ارتباطات و فناوری اطلاعات دارای بالاترین پیچیدگی در جامعه انسانی است و مهم‌ترین عنصر حیاتی آن نیز فرهنگ است بنابراین همه فناوری‌ها نه تنها تأثیر فرهنگی می‌گذارند، بلکه از فرهنگ جوامع نیز متأثر می‌شوند و خود این دلیل مهمی بر داشتن پیوست فرهنگی در فناوری‌های نوین است.
نجفی سولاری افزود: فلسفه هر ایده‌ای که به خلاقیت، نوآوری و در نهایت اختراع تبدیل می‌شود، برای رفع یک نیاز یا ارائه خدمتی به جامعه است و در همین راستا فناوری اطلاعات نیز از این امر مستثنی نیست ولی هر فناوری مانند چاقو ابزاری دو لبه است که هم می‌تواند برای پیشرفت مفید باشد و هم خطرآفرین.
به‌گفته وی فناوری اطلاعات مجموعه تسهیلاتی برای بشریت امروز فراهم کرده که دارای اهمیت بسیاربالایی است و در حقیقت موتور محرکه پیشرفت همه علوم شده تا در خدمت آسایش و تعالی بشر قرار گیرد.
به اعتقاد این استاد دانشگاه اگر بخواهیم از زاویه رسانه‌های سایبر هم که بر پایه این فناوری ایجاد شده به این موضوع نگاه کنیم فناوری اطلاعات در سبک زندگی فردی، اجتماعی و حکمرانی دولت‌ها نیز آسیب‌هایی وارد کرده که خطر محسوب می‌شود و باید به این آسیب‌های شخصی، خانوادگی، اجتماعی و حکمرانی به‌صورت فوری رسیدگی کرد تا به بحران تبدیل نشود.
وی در پاسخ به این سؤال که برای موفقیت در این عرصه چه اقدام‌هایی باید صورت بگیرد؟ نیز گفت: در ۶ حوزه جوامع باید برای تبدیل تهدید به فرصت و رفع آسیب‌ها تلاش کنند. اول اینکه زیر ساخت ایمن و پایدار و دائمی و بدون تبعیض جغرافیایی و دینی و قومی ایجاد شود. طبق اصول اخلاقی و حفظ هنجارهای فرهنگی و اجتماعی هر جامعه محتوای سالم و‌مفید پاک تولید و تعامل عادلانه سازندگان پیام با کاربران تهیه شود. خدمات عمومی ارزان و کاربری برای همه انسان ها و کسب و کارها ارائه شود و در ارائه خدمات عدالت رعایت شود.
نجفی سولاری افزود: باید به حریم خصوصی کاربران و حفظ کرامت انسانی آنان نیز توجه و نیازهای واقعی هر جامعه مطابق ارزش‌های متعارف آن درک شود. به حقوق مؤلفان و رعایت امانتداری و جلوگیری از جعل و سرقت توجه شود. سواد رسانه ای هم در بخش مهارت استفاده از فناوری و هم درک عوارض آن و اطلاعات و دانش بشری در زمینه آینده این فناوری و نحوه بهره‌گیری درست از آن ارتقا یابد.
ارسال دیدگاه