جیب خالی سالمندان برای هزینه‌های سنگین فیزیوتراپی

به‌گزارش ایران، هر روز زندگی خود را با اخبار مربوط به کرونا آغاز می‌کنیم و در صدر اخبار به‌دنبال خبری مربوط به راه رهایی از آن می‌گردیم. اما تجربه حاصل از حدود ۵۵۰ روز تلخ کرونایی نشان می‌دهد که هنوز رعایت پروتکل‌های بهداشتی و در خانه ماندن مؤثرترین راه برای نجات از عوارض سهمگین این بیماری به شمار می‌آید. اما قرنطینه و در خانه ماندن طولانی عوارض ناخواسته‌ای را برای برخی اقشار جامعه به همراه دارد. سالمندان نمونه‌ای از این گروه هستند که در پی در خانه ماندن با مشکلاتی نظیر بی‌تحرکی و دردهای اسکلتی عضلانی مواجه می‌شوند. دردهایی که برای رهایی از آنها خدماتی نظیر فیزیوتراپی را می‌طلبد، اما افزایش هزینه‌ها، امکان دسترسی به خدمات فیزیوتراپی و توانبخشی را از بسیاری از سالمندان سلب می‌کند.

خانم مشتاقی یکی از سالمندانی است که پروتکل‌های بهداشتی را بدرستی رعایت کرده و حالا حدود ۱۸ ماه است که از خانه بیرون نرفته است. او که ۷۲ سال دارد، می‌گوید: سال‌هاست که از مشکلات اسکلتی و دردهای ستون فقرات رنج می‌برم، اما با پیاده روی روزانه و ورزش‌های مرتب این درد را تا حدودی کنترل کرده بودم. هرچند ماه یکبار هم چند جلسه فیزیوتراپی انجام می‌دادم و به این ترتیب درد آزاردهنده‌ای نداشتم.

او ادامه می‌دهد: متأسفانه با شیوع کرونا خانه‌نشین شدم. ترس از ابتلا باعث شد فعالیت‌های ورزشی را در خانه انجام دهم اما این کار به تنهایی کسالت‌آور است. حالا بعد از گذشت یک سال و نیم دیگر بی‌انگیزه شده‌ام و تقریباً هیچ تحرکی ندارم. دیگر به فیزیوتراپی هم نمی‌روم چون فضا بسته است و فرزندانم می‌گویند امکان ابتلا در چنین فضاهایی خیلی بیشتر است و از طرف دیگر هزینه‌های فیزیوتراپی هم مانند سایر هزینه‌ها آنقدر بالا رفته که با مستمری ماهانه من جور در نمی‌آید.

خانم مشتاقی از دردهایش می‌گوید که در سایه کرونا و بی‌تحرکی افزایش یافته و تأکید می‌کند: متأسفانه وزنم زیاد شده و کمر درد و پا درد خیلی آزارم می‌دهد. حالا پیاده روی در آپارتمان ۴۵ متری هم دردی از من دوا نمی‌کند، ای کاش بیمه هزینه‌های فیزیوتراپی را بیشتر تحت پوشش قرار می‌داد تا ما هم می‌توانستیم از خدمات فیزیوتراپی در خانه استفاده کنیم تا هم جانمان در امان باشد هم درد نکشیم.

آقای فتحی نیز بازنشسته یکی از ارگان‌های دولتی است. ۷۷ سال دارد، همسرش سال‌هاست از دنیا رفته و او به تنهایی زندگی می‌کند. آقای فتحی می‌گوید: بعد از مرگ همسرم بچه‌ها نمی‌گذاشتند تنها بمانم. هر روز یکی از آنها به دیدنم می‌آمد یا هفته به هفته مرا به خانه هایشان دعوت می‌کردند تا کمتر از تنهایی رنج ببرم. نوه هایم را به پارک می‌بردم و در کنار بازی با آنها پیاده روی می‌کردم. خلاصه زندگی من به‌صورت طبیعی ادامه داشت تا اینکه موضوع پاندمی کرونا مطرح شد. از آن به بعد قرنطینه شدم، بچه ها از ترس اینکه مبادا ناقل باشند کمتر به دیدنم می‌آیند و نمی‌گذارند از خانه خارج شوم چون می‌ترسند مرا هم مانند مادرشان از دست بدهند. او می‌افزاید: دخترم هر هفته می‌آید خانه را تمیز می‌کند، برایم چند مدل غذا می‌پزد و می‌رود. در خانه کار زیادی ندارم، بیرون از خانه هم که نمی‌توانم بروم. این طور که می‌گویند هر روز گونه جدیدی از این بیماری به وجود می‌آید و معلوم نیست این در خانه ماندن و قرنطینه ناخواسته تا چه زمانی ادامه دارد. این وضعیت مرا افسرده کرده و دردهای عضلانی و استخوانی ناشی از بی‌تحرکی و در خانه ماندن را در من افزایش داده است. به توصیه پسرم یک فیزیوتراپیست چندباری به خانه آمد و با انجام فیزیوتراپی دردهایم خیلی کمتر شده بود اما متأسفانه پرداخت هزینه‌های فیزیوتراپی برای من زیاد است و بیمه هم بخش کمی از آن را پرداخت می‌کند به همین دلیل تصمیم گرفتم فعلاً از آن صرف نظر کنم.

افزایش نیاز به فیزیوتراپی و اقدامات توانبخشی در دوران سالمندی
پروفسور کامران آزما، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در این باره می‌گوید: امروزه سلامت جسمی و روانی سالمندان تحت تأثیر قرنطینه و فاصله گذاری‌های اجتماعی ناشی از پاندمی کرونا قرار گرفته است. افزایش میزان افسردگی و اضطراب، کاهش کیفیت خواب و کم شدن میزان تحرک از جمله این مشکلات است. عدم فعالیت فیزیکی در طول سه ماه، می‌تواند زمینه را برای بروز بسیاری از بیماری‌ها فراهم کند. عوارض کوتاه مدت و بلند مدت این بی‌حرکتی کاملاً شناخته شده است. در شرایط فعلی از یک طرف با وجود واکسیناسیون به‌دلیل ریسک بالای مرگ و میر در صورت ابتلا به کرونا، تا زمان رسیدن به ایمنی در اکثریت جامعه همچنان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ماندن در خانه مهم‌ترین اقدام است و از طرف دیگر بایدمراقب میزان و سطح فعالیت سالمندان بود.

این استاد دانشگاه عنوان می‌کند: بسیاری از سالمندان روزانه بیش از ۱۰ ساعت در حالت نشسته و دراز کشیده هستند و بابت این بی‌حرکتی هزینه‌های زیادی را می‌پردازند. سالمندان کم تحرک دردهای اسکلتی و عضلانی بیشتری را تجربه می‌کنند و اگر بخواهند زندگی بدون درد یا کم دردی داشته باشند می‌باید خودشان را فعال نگه دارند. انجام ورزش و فعالیت منظم مهم‌ترین راه جلوگیری از معایب و مضرات بی‌حرکتی در این دوران است. هر فعالیت و تحرکی با شدت متوسط می‌تواند مفید باشد ولی میزان آن باید به حدود ۱۵۰ دقیقه در هفته برسد. نکته مهم دیگر این است که در کنار واکسیناسیون، ورزش و فعالیت‌های فیزیکی منظم می‌تواند از شدت علائم ابتلا به کرونا و بروز عوارض و حتی مرگ ناشی از آن بکاهد.

عضو هیأت مدیره انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران می‌افزاید: با وجود این به‌دلیل شیوع بسیار بالای دردهای ناحیه زانو، کمر، شانه و دردهای عضلانی نیاز به فیزیوتراپی و اقدامات توانبخشی در دوران سالمندی بسیار بیشتر از سنین پایین‌تر است. جدا از این مشکلاتی نظیر سکته‌های مغزی و شکستگی‌ها، مشکلات تنفسی ناشی از ابتلا به کرونای قبلی نیازبه اقدامات توانبخشی در جهت کاهش این عوارض را بیش از پیش نمایان می‌کند که در صورت عدم درمان این مشکلات علاوه بر کاهش مضاعف تحرک بیماران کیفیت زندگی آنان بشدت کاهش می‌یابد.

او با اشاره به مشکلات مراجعه به مراکز فیزیوتراپی می‌گوید: رفت و آمدها و مراجعه به کلینیک‌های فیزیوتراپی و مراکز توانبخشی در این دوران برای سالمندان بخصوص افراد با بیماری زمینه‌ای ریسک بالایی دارد که بهتر است تا حد امکان آن را کاهش داد. فیزیوتراپی در منزل در دوران کرونا برای سالمندان گزینه مناسبی است زیرا علاوه بر راحتی و ایمنی سالمند، در هزینه‌های مالی حمل ونقل بیماربخصوص در شهرهای بزرگ و معطلی در کلینیک‌ها صرفه‌جویی می‌شود. از یک طرف سالمند از تجهیزات فیزیوتراپی مورد نیاز در کاهش درد استفاده برده و از طرفی وی و همراهانش فرصت بیشتری برای آموزش تمرینات لازم دارند و در کل با در نظر گرفتن جمیع حالات از نظر اقتصادی هم نسبت به رفت و آمدها به کلینیک‌ها به صرفه‌تر است.

پوشش ۵۰ درصدی بیمه‌ها بر خدمات فیزیوتراپی
دکتر احمد مؤذن‌زاده رئیس انجمن فیزیوتراپی ایران معتقد است شیوع بیماری کرونا در کشور توانسته به طور متوسط ۳۰ تا ۴۰ درصد بار مراجعات به مراکز فیزیوتراپی را در سطح کشور کاهش دهد. از سوی دیگر ارائه خدمات درمانی فیزیوتراپی در منزل افزایش بیشتری پیدا کرده است.
او در گفت‌و‌گو می‌گوید: فیزیوتراپی رشته‌ای درمانی و زیرمجموعه توانبخشی به شمار می‌آید که هم در پیشگیری از بروز بیماری و هم در درمان و هم توانبخشی مؤثر است.

رئیس انجمن فیزیوتراپی اضافه می‌کند: در بحران کرونا نیز ارائه خدمات فیزیوتراپی تنفسی برای آن دسته از افرادی که مبتلا به کرونا شده‌اند و همچنین ارائه خدمات درمانی برای بهبود حرکات اسکلتی عضلانی سالمندان کم تحرک اهمیت ویژه‌ای دارد. اما در مورد مراجعه بیماران به مراکز باید بگویم که اصلاً جای نگرانی وجود ندارد چون در تمامی مراکز فیزیوتراپی بحث فاصله گذاری، ضدعفونی کردن سطوح و استفاده کردن از ماسک و تمامی موارد دیگر، مطابق پروتکل‌های بهداشتی کاملاً رعایت می‌شود. از سوی دیگر تلاش می‌شود حتی‌الامکان سالمندان دارای بیماری‌های زمینه‌ای و ناتوان کننده را در مراکز پذیرش نکنیم و به‌صورت آموزش در منزل به آنها کمک کنیم تا کمتر در معرض آسیب قرار بگیرند.

دکتر مؤذن‌زاده می‌افزاید: با وجود اینکه فیزیوتراپی جزو خدماتی است که مشمول بیمه پایه می‌شود اما بیشتر خدمات فیزیوتراپی پوشش بیمه پایه ندارد و بعضاً بیمه‌های تکمیلی آنها را پوشش می‌دهد. در واقع در خوشبینانه‌ترین حالت در حال حاضر حدود ۵۰ درصد هزینه‌های درمانی را سازمان‌های بیمه گر یعنی بیمه پایه و تکمیلی پرداخت می‌کنند و تقریباً نصف هزینه‌های فیزیوتراپی را بیماران از جیب پرداخت می‌کنند. این موضوع محل ایراد است چون بار مالی زیادی را به مردم تحمیل می‌کند و مانع حضور آنها در مراکز و دریافت خدمات درمانی می‌شود.
او تأکید می‌کند: بیمارانی که از وضعیت مالی مناسبی برخوردار نیستند برای دریافت خدمات فیزیوتراپی ناچار راهی مراکز دولتی می‌شوند اما متأسفانه تعداد این مراکز محدود است، به گونه‌ای که می‌توان گفت ۷۰ درصد از خدمات سرپایی فیزیوتراپی در بخش خصوصی صورت می‌گیرد. از این‌رو انتظار داریم دولتمردان و شورای عالی بیمه پوشش‌های بیمه‌ای این خدمات را افزایش دهند.