به هر ماسک پارچه ای اعتماد نکنید

در برابر این نیاز نوظهور جامعه به ماسک، فعالان بازار هشدار می دهند استانداردهای چهارگانه جنس پارچه و نوع دوخت آن در بسیاری از کارگاه های تولیدی نادیده گرفته می شود و نیاز به نظارت بیشتری دارد.

هوا گرم است و شلوغی اتوبوس های شهری اصفهان با روزهای عادی تفاوت چندانی ندارد. بیشتر مسافران ماسک بر صورت دارند، اما تمام صندلی ها و راهرو، پر از مسافر است. در میان جمعیت چشمم به دختر جوانی می افتد که هر از گاهی ماسک را پایین می آورد تا هوایی تازه کند. از او می پرسم در این شلوغی نگران برداشتن ماسک نیستی؟ می گوید: این ماسک را از داروخانه خریدم اما چند دقیقه بعد از این که به صورتم می زنم، اطراف دهان و بینی ام خیس عرق می شود، در این گرمای هوا مجبور می شوم هرازگاهی آن را بردارم تا صورتم خشک شود.

یکی دیگر از مسافران که ماسک سیاه بزرگی به صورت دارد، وارد گفت و گو می شود و ادامه می دهد: ماسک باید بزرگ و سبک باشد تا تمام صورت را بگیرد و در این گرمای تابستان اذیت نشوی.

آقای شاهین پور که در یک شرکت خصوصی کار می کند، با انتقاد از جنس و اندازه ماسک هایی که در بازار وجود دارد، می گوید: از عید تا به حال انواع و اقسام ماسک را از داروخانه های مختلف شهر امتحان کرده ام، یکی کوچک و چسبان است، یکی بزرگ و گشاد، چندتایی هم مشکل تنگی کش های دو طرف و ضخیم بودن جنس پارچه را داشتند تا این که بالاخره یک مدل مناسب انتخاب کردم و چندماهی است آن را می شویم و استفاده می کنم.

خانم کاظمی اما تفاوت چندانی بین کیفیت ماسک هایی که در بازار وجود دارند نمی داند و می گوید: من از ماسک های جراحی استفاده می کنم، چون قیمتشان مناسبت تر است، هر روز می توان آنها را دور انداخت و استانداردشان بیشتر قابل اعتماد است.

ماسک های جراحی و محافظت ۹۵ درصدی

سید آرش امامی، رییس کمیته نساجی پوشاک اتاق بازرگانی و رییس مرکز علمی کاربردی ایران سپهر در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به تولید نخستین ماسک پارچه ای از هفتم اسفندماه و بر اساس درخواست استانداری و معاونت غذا و داروی استان اصفهان، اظهار کرد: این ماسک بر اساس رفرنس ها و منابع تحقیقاتی خارج از کشور به ویژه استاندارد کمبریج طراحی شد، حتی مشخصات پارچه، لایه نمد در میانه آن، سایز و الگوی ماسک را هم از خارج کشور الگوبرداری و نخستین سری ماسک ها را هفتم اسفند تولید کردیم و به درخواست استانداری و غذا و دارو به تولید انبوه رساندیم.

این فوق لیسانس نساجی و دکترای برنامه ریزی استراتژیک، انواع ماسک را به دو دسته جراحی و پارچه ای تقسیم کرد و گفت: ماسک های جراحی مخصوص کادر درمان هستند و می توانند تا ۹۵ درصد جلوی ورود ویروس و باکتری به دهان و بینی را بگیرند، یعنی از هر ۱۰۰ پرستار و کادر درمان که این ماسک را استفاده می کنند، ویروس به ۵ نفر سرایت می کند.

وی با اشاره به این که هیچ کشوری به اندازه همه جمعیتش ماسک جراحی تولید نمی کند، ادامه داد: به عنوان مثال کشور آمریکا که ۳۲۰ میلیون نفر جمعیت دارد، ۱۵ میلیون عدد از این ماسک تولید می کند که برای کادر درمانش کافی است. در ایران نیز آمار تولید ماسک جراحی حدود ۲ تا ۳ میلیون بود و اکنون به ۵ تا ۷ میلیون رسیده که برای کادر درمان کافی است، اما گاهی مردم عادی هم به جای ماسک پارچه ای از ماسک جراحی استفاده می کنند.

کارکرد ماسک های جراحی بین ۲ تا ۴ ساعت

امامی، کارکرد ماسک های جراحی را بین ۲ تا ۴ ساعت دانست و گفت: در خارج از کشور استفاده مردم عادی از این نوع ماسک جریمه دارد و تنها در مراکز درمانی کاربرد دارد، به همین دلیل دانشمندان روی ماسک های پارچه ای متمرکز شده و اعلام کرده اند که جمعیت عامه درمان بجز کادر درمان و پزشک باید ماسک پارچه ای بزنند.

وی درباره شرایط پارچه مناسب برای دوخت ماسک های پارچه ای، توضیح داد: در ابتدا تصور بر این بود که ماسک پارچه ای باید فقط جلوی دهان را بگیرد، اما تحقیقاتی که انجام شد نشان داد پارچه این نوع ماسک باید از جنس مخصوص و با وزن خاص باشد، همچنین اگر یک لایه وسط داشته باشد راندمانش به شدت افزایش پیدا می کند تا جایی که می تواند برای کادر درمان استفاده شود و با کار علمی که روی آن انجام شد، ماسک پارچه ای در دنیا هویت پیدا کرد.

نقش ۶۰ درصدی ماسک پارچه ای در سرکوب اپیدمی

این تولیدکننده ماسک با اشاره به نقش ۵۰ تا ۶۰ درصدی استفاده از ماسک های پارچه ای استاندارد برای جلوگیری از اپیدمی در جامعه، گفت: بر اساس رفرنس هایی که دانشگاه کمبریج اعلام کرده، ماسک های پارچه ای بین ۵۰ تا ۶۰ درصد از اپیدمی را در جامعه جلوگیری می کند، اما ماسک استاندارد، نه این که هر فرد یک تکه پارچه را روی دهان بگذارد و بگوید ماسک پارچه ای درست کردم!

وی با توجه به کارایی کوتاه مدت ماسک های جراحی، استفاده از آن را برای افراد عادی به صرفه ندانست و افزود: مردم عادی باید ماسک پارچه ای با استانداردها و شاخص های خودش بزنند و ماسک جراحی فقط برای کادر درمان استفاده می شود، چون کسانی که برای کار از منزل خارج می شوند اگر ۸ تا ۱۰ ساعت بیرون باشند باید برای عوض کردن سه ماسک، ۱۰ هزار تومان هزینه کنند، اما یک ماسک پارچه ای را می توان حداقل ۶ تا ۱۰ بار شست و استفاده کرد. اگرچه بیشتر افراد ماسک پارچه ای را تا یکی دو ماه استفاده می کنند!

فقط پارچه های پلی استر و پنبه مناسب است

رییس کمیته نساجی پوشاک اتاق بازرگانی درباره مشخصات ماسک پارچه ای استاندارد، یادآور شد: چهار گزینه برای شناخت یک ماسک پارچه ای استاندارد در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تصویب شده که نخستین آنها جنس پارچه ماسک است که چون روی مهم ترین قسمت بدن یعنی دهان و بینی می نشیند، باید بتواند عرق پوست و دهان و بینی را گرفته و سریع به هوا منتقل کند، تا باعث تجمع عرق رشد باکتری و کلونی میکروب نشود.

وی بهترین نوع پارچه برای دوخت ماسک های پارچه ای را پلی استر پنبه و پنبه معرفی کرد و ادامه داد: پارچه های پلی استر، ویسکوز و نایلون به هیچ وجه نمی تواند راندمان کافی و راحتی استفاده را برای مصرف کننده فراهم کند، به همین دلیل استفاده از آنها برای تولید ماسک ممنوع است.

امامی با اشاره به بی توجهی به جنس استاندارد برای دوخت ماسک پارچه ای در بعضی کارگاه های تولیدی، گفت: رسانه باید مردم را آگاه کنند تا میدان به دست سودجویان و افراد ناآگاه نیفتد، البته همه سودجو نیستند، یکسری هم از روی عرق ملی کارهای جهادی می کنند اما بی توجهی به جنس استاندارد پارچه ماسک خطرناک است، چون به عنوان مثال اگر یک راننده تاکسی ماسک نداشته باشد، فاصله اش را با مسافر حفظ می کند اما اگر از ماسک غیراستاندارد استفاده کند به ویروس مبتلا می شود.

وی نظارت بر کیفیت ماسک های موجود در بازار را وظیفه معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی دانست و گفت: قرار بود تولیدکنندگان ماسک پارچه ای از وزارت بهداشت کد دریافت کنند، وزارت بهداشت نیز در بخشنامه ای که اول اردیبهشت منتشر کرد، جنس ماسک پارچه ای را پنبه اعلام کرد. سری قبل کد بهداشتی سه الی چهار ماهه به تولیدکنندگان دادند، ولی این کار رها شد و هر کسی هرکجا ماسک تولید می کند، حتی کارخانه های بزرگ از الیاف نامربوط استفاده می کنند!

آسیب جدی ماسک های غیراستاندارد

رییس مرکز علمی کاربردی ایران سپهر، با اشاره به خطرات جدی دوخت ماسک پارچه ای با الیاف غیر از پلی استر پنبه و پنبه، ادامه داد: چون به عنوان کارشناس رسمی دادگستری فعالیت می کنم، افرادی را دیده و درباره پرونده هایی شنیده ام که استفاده از ماسک غیراستاندارد باعث جوش زدن صورت، کهیر و مشکلات دیگر شده که حق الناس است، اگر تولیدکننده برای دوخت لباس زیر از پارچه نامناسب استفاده کند، تعریق بدن دچار مشکل می شود، اما آسیب پارچه های پلاستیکی برای صورت بسیار بیشتر و جدی تر است.

وی بعد از جنس پارچه، دومین شرط استاندارد بودن ماسک پارچه ای را استفاده از پارچه تریکو یا کشباف برای دوخت بیان کرد و گفت: پارچه های تار و پودی مثل پیراهن های مردانه یا شلواری به هیچ وجه برای این کار مناسب نیست، چون ضریب پوشانندگی پارچه های کشباف و تریکو حدود سه چهار برابر پارچه های تار و پودی است، همچنین می توانند روی برآمدگی و فرورفتگی صورت بنشیند و راه عبور هوا را می بندد.

لایه میانی ماسک، حیاتی است

امامی سومین گزینه در ماسک های پارچه ای استاندارد را داشتن لایه محافظ میانی دانست و افزود: بسیار مهم است که ماسک ها لایه میانی داشته باشند، اگر دو لایه پارچه پلی استر پنبه یا تریکو را به هم بدوزید، حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد از ورود ویروس جلوگیری می کند، اما اگر یک لایه ترموباند و نه هر لایه دیگری در وسط ماسک قرار بگیرد، بالای ۵۰ درصد راندمان آن را بالا می برد.

وی با اشاره به قیمت مناسب و فراوانی این نوع الیاف در بازار، توضیح داد: بعضی تولیدکنندگان به اهمیت دوخت لایه میانی آگاه نیستند، بعضی هم حوصله دوخت آن را ندارند و نهادهای قانونی باید پیگیر و ناظر وجود لایه میانی در ماسک ها باشند.

این تولیدکننده ماسک، چهارمین شرط استاندارد بودن ماسک پارچه ای را توجه به سایزبندی معرفی کرد و ادامه داد: گاهی دیده می شود که اعضای خانواده از داروخانه یک نوع ماسک می خرند، در حالی که ماسک باید در چهار سایز تولید شود، اندازه شماره یک برای بچه ۴ تا ۶ سال، سایز دو برای ۷ تا۱۲ سال، ۳ برای نوجوانان و بانوان است و ۴ برای بزرگسالان مناسب است.

وی رعایت این شرایط را برای کارایی ماسک در جلوگیری از ورود ویروس به دهان و بینی ضروری دانست و گفت: گاهی مردم فکر می کنند چون ماسک به صورت دارند، می توانند با خیال راحت در جامعه حضور یابند و به فعالیت های عادی خود ادامه دهند، درحالی که اگر ماسک شما مناسب صورت نباشد، کارایی ندارد.

۷ بار شستشو کافی است

رییس کمیته نساجی پوشاک اتاق بازرگانی درباره محافظت از ماسک نیز توصیه کرد: به هیچ وجه نباید دست خیس به ماسک بخورد، چون از همان جا باکتری و ویروس وارد صورت می شود، از سوی دیگر درباره شستشوی ماسک نیز استاندارد این است که آن را به مدت ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت در آب ۷۶ درجه سانتی گراد قرار دهید، سپس روی بند بندازید تا برای روز بعد آماده استفاده شود.

وی با اشاره به این که تعداد دفعات استفاده از ماسک نباید بیشتر از ۶ تا ۷ بار باشد، افزود: استفاده و شستشوی طولانی مدت از ماسک باعث گشادی منافذ و سوراخ های پارچه های حلقوی می شود، در نتیجه ویروس می تواند از آن بگذرد از سوی دیگر هنگام خرید ماسک از داروخانه نیز توجه کنید که باید حتما در بسته و پلمب باشد.

امامی قیمت تمام شده یک ماسک پارچه ای استاندارد در بازار را ۲ هزار و ۵۰۰ تومان برآورد کرد و گفت: در اواخر اردیبهشت ماه، صورت جلسه ای تنظیم شد که قیمت تمام شده ماسک در بازار را ۳ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین کرد، اما از آن زمان تاکنون قیمت پارچه و نخ و کش به شدت افزایش قیمت پیدا کرده است. برخی تولیدکنندگان قیمت مصوب را رعایت می کنند، درحالی که بعضی به سودهای معمول قانع نیستند و انتظار دارند برای تولید هر ماسک بین هزار و ۲۰۰ تا ۲ هزار تومان سود کنند.

وی در خاتمه به مصرف کنندگان توصیه کرد: پس از یک هفته استفاده از ماسک، آن را باز کنند و در صورتی که لایه میانی در آن دوخته شده بود و از جنس پارچه و اندازه آن راضی بودند، از همین برند استفاده کنید.