خطر فرونشست زمین در کمین اماکن عمومی

چند سالی است که پدیده فرونشست زمین و خطرات ناشی از آن که متاثر از خشکسالی،‌ تغییرات اقلیمی و موارد دیگر است مورد توجه قرار گرفته است. در این میان موضوع فرسوده و قدیمی بودن برخی ساختمان‌های عمومی از جمله پردیس علوم دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی واقع در منطقه جلفا و سیدخندان تهران از سوی روسای وقت دانشگاه خواجه نصیر و روسای وقت پردیس علوم اعلام و هشدار داده شده که این ساختمان هر لحظه مستعد بروز یک فاجعه است و جان دانشجویان، اساتید و کارکنان آن در معرض خطر قرار دارد.

در خردادماه پنج سال پیش نیز فرونشست زمین به قطر ۱.۵ متر و عمق ۳ مترمربع در ضلع جنوبی محوطه پردیس علوم در مسیر رفت‌وآمد اساتید و دانشجویان روی داد که اگرچه تلفات جانی نداشت اما می‌توانست موجب یک حادثه غیرقابل جبران شود.

با وجود آگاهی از این موضوع و اخطاریه‌های مکرر و جدی شهرداری و آتش‌نشانی درخصوص ناایمن بودن ساختمان اما همچنان پذیرش دانشجو در ساختمان قدیم دانشکده‌های فیزیک و شیمی بدون در نظر گرفتن بروز هرگونه خطر احتمالی برای دانشجویان، اساتید و کارکنان در حال انجام است.

در همین راستا کمیته طرح ساماندهی دانشگاه خواجه نصیر پس از بروز حوادث ناگوار مشابه در در ساختمان‌های ناایمن و فرسوده شهر تهران، نظر قطعی خود درباره تخلیه این ساختمان و حتی لزوم مجازی شدن کلاس‌ها و عدم پذیرش دانشجوی جدید را به هیأت رئیسه دانشگاه اعلام کرد و پس از آن تصمیم گرفته شد تا موضوع اضطراری پروژه استقرار پردیس علوم در محل پردیس شهید رضایی‌نژاد امکان‌سنجی شود.

براساس مصوبه هیأت رئیسه دانشگاه مبنی بر انتقال دانشکده‌ها و ساخت پردیس جدید، با بهره‌گیری از قانون مولدسازی دارایی‌های دولت، زمینه ساخت پردیس شهید رضایی‌نژاد در منطقه حکیمیه تهران فراهم شد تا این ساخت‌وساز در کمترین زمان ممکن و با بهره‌گیری از تمامی استانداردها و کیفیت لازم انجام شود.

بر این اساس کلنگ ساخت سه دانشکده فیزیک، شیمی و علوم دانشگاه خواجه نصیر در قالب «پردیس علوم» دانشگاه در همسایگی دانشکده هوافضای خواجه نصیر در بهمن‌ماه ۱۴۰۱ به زمین زده شد. در آن زمان گفته شد که متراژ پروژه بالغ‌بر ۱۵ هزار مترمربع است و این سه دانشکده در سه برج شبیه و کنارهم قرار دارد و زمان اجرای آن ۲ سال است. اکنون نزدیک به ۱.۵ سال از آن تاریخ می‌گذرد و در این مدت ریاست دانشگاه تغییر کرده است، موضوعی که گمان می‌رود بر کُند شدن سرعت پیشرفت پروژه تأثیر گذاشته و سبب شده تا ساختمان جدید نه تنها برای پذیرش دانشجویان جدید آماده نشود بلکه با موافقت ریاست جدید، پذیرش دانشجو در ساختمان قدیمی ۷۰ ساله همچنان ادامه داشته باشد.

در همین باره، مدیر امور فنی و طرح‌های عمرانی دانشگاه خواجه نصیر در گزارش شماره یک خود درباره ضرورت ساخت ساختمان دانشکده علوم در پردیس شهید رضائی‌نژاد، آورده است «باتوجه به بحرانی بودن وضعیت ساختمان‌های پردیس فعلی علوم واقع در جلفا (محله سیدخندان) از نظر مقاومت لرزه‌ای و نداشتن اسکلت، همچنین وجود قنات متروکه و آب انبارهای قدیمی که به محل جمع‌آوری آب‌های ملک‌های اطراف نیز بدل شده است و عدم امکان مقاوم‌سازی به‌دلیل به صرفه اقتصادی نبودن آن و نیاز به تخریب و نوسازی و ابلاغ عدم ایمنی از شهرداری منطقه و سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی و ابلاغ رسمی معاون اداری و مالی و پشتیبانی وزارت علوم مبنی بر عدم برگزاری کلاس‌ها و آزمایشگاه‌ها و کاهش تردد و درنهایت تخلیه محل پردیس به جهت ناایمنی و احتمال بروز حادثه و ریسک بالای بهره‌برداری از ساختمان‌های آن با تصمیم کمیته ساماندهی دانشگاه و تصویب هیأت رئیسه دانشگاه، انتقال موقت فعالیت‌های آموزشی دانشکده‌های شیمی و فیزیک به پردیس شهید رضائی‌نژاد از مهرماه ۱۴۰۱ انجام گرفت».

برخلاف هشدارهای رسمی نهادهای ایمنی، شهری و آموزشی، تاکنون هیچگونه انتقال موقتی انجام نشده و دانشجویان همچنان در ساختمان قدیم پردیس علوم مشغول به تحصیل هستند. از سوی دیگر ساخت‌وساز پردیس شهید رضایی‌نژاد با انتصاب ریاست جدید دانشگاه خواجه نصیر گرفتار تغییرات متعدد و پی‌درپی نقشه شده است. گفتنی است پس از کلنگ‌زنی پروژه پردیس شهید رضایی‌نژاد در بهمن ۱۴۰۱، تاکنون ساخت‌وساز براساس نقشه اولیه پیش رفته اما با تغییر ریاست دانشگاه و تغییرات غیرکارشناسی در نقشه و کاربری پردیس، آنچه نیز قرار بوده تحت عنوان ساختمان آموزشی شماره یک ساخته شود، همچنان در سقف طبقه اول باقی مانده است.

*کارشناس مسکن